Vanaf vandaag publiceert Neerlandistiek een briefwisseling tussen dichter Evi Aarens en criticus Jeroen Dera over de hedendaagse Nederlandstalige poëzie. Aarens las Dera's nieuwe boek Poëzie als alternatief (uitgeverij Wereldbibliotheek) en zocht contact. Geachte Jeroen Dera, Wij hebben elkaar nooit ontmoet. Maar een week of wat geleden heb ik u een bericht gestuurd met … [Lees meer...] overDe lyriek van de glimp, die wijs ik af
Artikel
’s Ochtends telkens ineens zachtjes buitenshuis gaan
Ondertussen staat de leer van de woordsoorten ook niet stil. Zo heeft de Utrechtse hoogleraar Norbert Corver in het prestigieuze tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory een groot artikel (gratis) over de Nederlandse -s zoals je die vindt op woorden die meestal bijwoorden worden genoemd, zoals in het volgende verhaaltje: Er was eens een kat die 's ochtends soms … [Lees meer...] over’s Ochtends telkens ineens zachtjes buitenshuis gaan
jokken / liegen
Verwarwoordenboek vervolg (241) jokken / liegen De woorden verschillen heel subtiel in betekenis. jokken niet de waarheid spreken: ontkennen dat iets gebeurd is Als kinderen jokken dat ze iets niet gedaan hebben, bedoelen … [Lees meer...] overjokken / liegen
Gemeentelijke website moet van Europa tweetalig, maar Nederlands-Fries mag niet
Gemeentelijke websites moeten binnenkort tweetalig zijn, maar de combinatie Nederlands-Fries is niet voldoende. Er moet een buitenlandse taal bij. Tegelijk lijkt de Nederlandse wet dat standaardmatige gebruik van buitenlandse talen helemaal niet toe te staan. Hoe zit dat? Wie op de website van de gemeente Groningen kijkt, ziet daar heel wat informatie in buitenlandse talen … [Lees meer...] overGemeentelijke website moet van Europa tweetalig, maar Nederlands-Fries mag niet
Gerard Reve: “Een onzichtbare hond heb ik thuis ook.”
Van juli tot en met december 1985 had Gerard Reve een aanstelling als gastschrijver bij de Faculteit der Letteren van de Universiteit van Leiden. De instelling van dit gastschrijverschap, het eerste in Nederland, was een initiatief van de hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, Ton Anbeek, en K.L. Poll, de voorzitter van de Vereniging voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap. In … [Lees meer...] overGerard Reve: “Een onzichtbare hond heb ik thuis ook.”
De lijflijkste schrijver van Nederland
Op het eerste gezicht denk je: een bibliografie van A.F. Th. van der Heijden? Op papier? Een boek met een harde kaft en honderden pagina's opsomming, niet alleen van alle boeken, maar ook van ieder fragment dat in een verzamelbundel of tijdschrift verschenen is, van ieder interview en zelfs van een groot deel van de besprekingen en literatuur óver Van der Heijden? Ik begrijp … [Lees meer...] overDe lijflijkste schrijver van Nederland
DBNL in beeld (7): samenwerking voor onderzoek en onderwijs
Ben jij (data)wetenschapper en op zoek naar een digitaal tekstcorpus voor jouw onderzoek? Of bereid je lesmateriaal voor waarbij de digitale beschikbaarheid van bepaalde (literaire) teksten enorm zou helpen? We gaan graag de samenwerking aan! Datasets en dataservices Teksten uit de DBNL worden regelmatig gebruikt voor wetenschappelijk (data-)onderzoek. Bijvoorbeeld om … [Lees meer...] overDBNL in beeld (7): samenwerking voor onderzoek en onderwijs
Genderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
Genderneutrale voornaamwoorden zijn een hip concept, waarover inmiddels bijna iedereen wel iets heeft gezegd. Ook ik sprong schaamteloos op de bandwagon en schreef mijn bachelorscriptie over de vraag in hoeverre genderneutrale voornaamwoorden daadwerkelijk als genderneutraal worden opgevat. Tijdens het grasduinen in de literatuur, op jacht naar interessante informatie, leerde … [Lees meer...] overGenderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
Jammer dat er een kaft om de Bijbel zit
Een boek durven uitgeven met de titel NBV21 De vertaalmethode toegelicht! Ik hoop dat de jury van de Taalboekenprijs zich volgend jaar niet door die titel of de daarbij passende geheel witte omslag met een titel in Times New Roman laat afschrikken Want ik denk niet dat er het komende jaar een boek verschijnt waar de liefde voor het Nederlands meer vanaf spat. NBV21 is de … [Lees meer...] overJammer dat er een kaft om de Bijbel zit
De veranderende syntaxis van ‘beslissen om’
In een zondag op geenstijl.nl verschenen stukje staat de volgende zin: een ieder moet voor zichzelf beslissen om de vaccinatie te nemen. Uit de context blijkt dat de schrijver van het stukje het standpunt huldigt dat iedereen zelf moet weten of ie zich tegen het coronavirus laat inenten. Voor mij kan de geciteerde zin dat alleen niet uitdrukken. Die kan ik alleen maar … [Lees meer...] overDe veranderende syntaxis van ‘beslissen om’
Etymologica: de klanknabootsingen haaibaai, hoempa en hum
Het aantal klanknabootsingen in het Nederlands is beperkt - er zijn dus slechts weinig woorden gevormd op grond van de klank die het genoemde produceert. Koekoek is ongetwijfeld het bekendste voorbeeld hiervan. Maar er zijn meer potientiële klanknabootsingen die minder bekend of herkenbaar zijn. Hieronder drie voorbeelden daarvan. haaibaai zelfstandig naamwoord ‘vinnige … [Lees meer...] overEtymologica: de klanknabootsingen haaibaai, hoempa en hum
Wie heeft hier eigenlijk negenduizend pond betaald?
Het ontslag dat de Britse filosofe Kathleen Stock een paar dagen geleden nam van de Universiteit van Sussex, gaf aanleiding tot veel discussie in mijn WhatsApp-groepjes die vroeger heetten mijn vriendenkring. Mij lijkt het duidelijk dat Stock is weggepest. Een paar weken geleden stonden er studenten tijdens een open dag van de universiteit folders uit te delen die opriepen tot … [Lees meer...] overWie heeft hier eigenlijk negenduizend pond betaald?
Niemand weet precies voor wie de Friese taalwet geldt
Een ambtenaar op een Fries gemeentehuis mag brieven aan burgers over het ophalen van snoeiafval niet zomaar in het Russisch versturen. Hij is gehouden aan de Nederlandse wet en die regelt het taalgebruik in het openbaar bestuur. De Wet gebruik Friese taal geeft aan 'bestuursorganen en de onder hun gezag werkzame personen' bepaalde rechten om het Fries te gebruiken. Ik heb … [Lees meer...] overNiemand weet precies voor wie de Friese taalwet geldt
Alice Nahon vertaald in het Friulaans
Wie kijk heeft op het werk van Pier Paolo Pasolini weet dat hij niet weinig gedichten in het Friulaans heeft geschreven. Hij verzamelde ze kort voor zijn dood in de bundel La nuova gioventù. Die uitgave heeft onderaan de pagina de Italiaanse versie van de dichter, want zonder diens vertaling zou deze poëzie voor de meerderheid van de Italianen ontoegankelijk zijn. Behalve … [Lees meer...] overAlice Nahon vertaald in het Friulaans
Een gids naar alle lagen van onze taal
Vandaag krijgt de taalhistoricus Ewoud Sanders de Groenman Taalprijs in het radioprogramma De Taalstaat. Hier is het juryrapport van juryvoorzitter Hans Heestermans De Groenman Taalprijs wordt toegekend ofwel aan iemand die uitblinkt door een helder, levend taalgebruik ofwel aan iemand die op een duidelijke, informatieve, liefdevolle manier schrijft over taal. Dit jaar komt … [Lees meer...] overEen gids naar alle lagen van onze taal
Fries als bestuurstaal niet beter beschermd dan andere talen
In een andere column heb ik onlangs beschreven dat het recht van burgers om tegen de overheid in Friesland het Fries te gebruiken een stuk beperkter is dan we allemaal dachten. Ook de rechten van overheden om het Fries te gebruiken zijn bij goede lezing van de wet niet goed geregeld. Volgens twee belangrijke rechtsstatelijke principes mogen burgers alles doen wat niet door … [Lees meer...] overFries als bestuurstaal niet beter beschermd dan andere talen
Rechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
De wettelijke bescherming van de Friese taal is grotendeels geregeld in de Wet Gebruik Friese taal. Dat is althans de bedoeling. Met die wet zijn een paar vreemde dingen aan de hand. Wie goed leest, ontdekt dat die wet het Fries onbedoeld juist achterstelt bij andere talen. Volgens twee belangrijke rechtsstatelijke principes mogen burgers alles doen wat niet door een wet … [Lees meer...] overRechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
Wetenschapologie en het einde van de wetenschap
Ben je wetenschapper, en wil je eens goed depressief worden, lees dan het nieuwe boek The science of science van Dashun Wang en Albert-László Barabási (gratis). Althans, de auteurs zelf slaan de enthousiaste toon aan die om Joost mag weten welke reden hoort bij de moderne wetenschap – hoe verfrissend zou het niet zijn om eens een wetenschapper te horen die sceptisch is over de … [Lees meer...] overWetenschapologie en het einde van de wetenschap
Doppelt downloaden – auf Deutsch und auf Niederländisch
Wer ein Perfekt will, braucht ein Partizip. Das haben sich die meisten vermutlich schon gedacht. Aber wie kommt man an ein Partizip? Im Deutschen und im Niederländischen funktioniert das ziemlich ähnlich. Nehmen wir mal ein nicht zusammengesetztes schwaches Verb. Hierbei nimmt man für das Partizip Perfekt den Verbstamm (also das, was vom Verb übrig bleibt, wenn … [Lees meer...] overDoppelt downloaden – auf Deutsch und auf Niederländisch
Va of moe, hoe spreek jij je ouders toe?
In de kleuterklas had ik een vriendje dat zijn vader geen ‘papa’ noemde, maar hem aansprak met zijn voornaam. Ik vond dat maar vreemd, want ik kende niemand die dat deed. Was zijn vader soms niet zijn biologische vader? Dat was hij wel! Kennelijk sprak niet iedereen zijn ouders hetzelfde aan. Vader en moeder Hoe kinderen hun ouders noemen, verschilt niet alleen binnen, … [Lees meer...] overVa of moe, hoe spreek jij je ouders toe?
daar ligt alles PLAT
De bundel Bezette stad van Paul van Ostaijen vestigt op allerlei manieren de aandacht op het feit dat ze gemaakt is, en dat ze in een bepaalde tijd gemaakt is. De exuberante typografie, de manier waarop letters over de pagina's zijn gestrooid: dat alles maakt het onmogelijk om te negeren dat iemand de woorden op papier heeft gezet. De talloze verwijzingen naar vooral de … [Lees meer...] overdaar ligt alles PLAT
blussen / doven
Verwarwoordenboek vervolg (240) blussen / doven De woorden verschillen in sterkte. blussen uitmaken van een vuur (vlammen); vocht toevoegen tijdens verhitting, bijvoorbeeld om verbranding te voorkomen of te verminderen Vlam in de frituurpan? Blus dan niet met … [Lees meer...] overblussen / doven
De atlas
DBNL in beeld (6) DBNL biedt online duizenden teksten aan, die je kunt doorzoeken op auteursnaam, titel of een ander trefwoord. Maar wist je dat je de collectie ook op basis van geografische plaatsen kunt benaderen met behulp van de atlas? De atlas In de atlas vind je geografische informatie over de auteurs en werken in de DBNL-collectie, zoals de geboorteplaats van … [Lees meer...] overDe atlas
Stop de taalmodellen
OpenAI is een bedrijf dat de kracht kent van de angst. Het bedrijf kwam vorig jaar met een taalcomputer, GPT-3, een computer die kan schrijven, en het bedrijf heeft de angst voor die ontwikkeling op subtiele manieren weten te voeden. Worden computers nu echt zo slim dat ze artikelen en verhalen kunnen schrijven die ons meer weten te boeien dan wat er uit mensenbolletjes komt? … [Lees meer...] overStop de taalmodellen
…waarin geen mus van het dak valt…
Soms wordt het werk van een schrijver opgehangen aan één citaat, als ware het een slogan. En een enkele maal is het een citaat waarin de schrijver zegt aan welke eisen literatuur moet voldoen. Het gebeurde Willem Kloos met zijn ‘poëzie is de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie’ en het overkwam ook Willem Frederik Hermans met de diens mussen-definitie … [Lees meer...] over…waarin geen mus van het dak valt…
