De uitleveringskwestie-De Vreese Onlangs verscheen in Trefwoord, online tijdschrift voor lexicografie een bijdrage van mijn hand over Willem de Vreese (1869-1938). Met dat stuk wilde ik laten zien dat het mogelijk is om met behulp van krantenberichten uit Delpher een interessante collectie feitenmateriaal bij elkaar te brengen waarvan bepaalde concrete elementen de … [Lees meer...] over‘Voert dezen man niet ad bestias’
Uitgelicht
Wie Evi Aarens is,
houdt de hele neerlandistiek al jaren in een verstikkende wurggreep – denkend aan Evi kan ik niet slapen, niet slapend denk ik aan Evi. Dat soort dingen. Soms valt er ineens iets op, alsof er iemand naar staat te wijzen. Zo lezen we in krans 8 van Disoriëntaties deze regel: ‘Jouw naam luidt nu Europa,’ zegt hij zacht In krans 11 staat echter deze regel: ‘Mijn … [Lees meer...] overWie Evi Aarens is,
Oud-presidentsvrouw
In een artikeltje op de website van de NOS viel me laatst de volgende formulering op: "de Amerikaanse oud-presidentsvrouw Michelle Obama". Die kan op zeker twee manieren worden geïnterpreteerd en die zijn allebei frappant.Vrijwel iedereen in het Nederlandse taalgebied zal wel weten dat mevrouw Obama getrouwd is met een Amerikaanse oud-president. Semantisch gezien ligt het … [Lees meer...] overOud-presidentsvrouw
Het laatste woord
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 8 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stuk leest u hun laatste woord. Hieronder ziet u de gestileerde contouren van een persoon. U … [Lees meer...] overHet laatste woord
Het eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
Er zijn, in ieder geval in het Nederlands, weinig boeken geschreven die je zo aanzetten tot nadenken over de relatie tussen mens en biologie als Wormaan van Mariken Heitman. Misschien komen alleen de andere boeken van dezelfde auteur er enigszins bij in de buurt. Ze had er misschien een nonfictieboek over kunnen schrijven, ze noemt in haar nawoord ook drie … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
De geur van heimwee
(De mierenkaravaan van Mariken Heitman) In de roman De mierenkaravaan probeerde hoofdpersoon ‘Kiek’ als kind te tekenen wat ze in haar hoofd had. Maar wat ze ook tekende, het leek in de verste verte niet op wat ze zag. Wat Kiek niet lukte met tekenen, lukt de schrijver van de roman wel met woorden. Heitman vindt de juiste woorden voor wat ze ziet, voelt en denkt. In … [Lees meer...] overDe geur van heimwee
Etymologica: hokkeling, hommel (de plant hop) en inpeperen
In deze aflevering van Etymologica wordt aandacht besteed aan twee woorden die in het Nederlands zijn ontstaan (hokkeling en inpeperen), en een oud woord waarvan de uiteindelijke herkomst onzeker is (hommel voor de platennaam ‘hop’). hokkeling zelfstandig naamwoord ‘eenjarig kalf’. Mnl. Hokelinc alleen als geslachtsnaam geattesteerd; Nieuwnederlands Men hoort in … [Lees meer...] overEtymologica: hokkeling, hommel (de plant hop) en inpeperen
De slechtste werken van de jaren zeventig
Het tuurtouw beschouw ik als een hoogtepunt in het oeuvre van Jeroen Brouwers. Hij schreef het boekje in 1989 na het overleden van de uitgever en schrijver Geert van Oorschot, met wie Brouwers bevriend was, en wel op een heel gecompliceerde manier. De twee mannen zeiden elkaar vaak de waarheid, maar waren daar allebei niet per se tegen bestand. Dan spraken ze elkaar … [Lees meer...] overDe slechtste werken van de jaren zeventig
Het eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
Er zijn verhalen die je misschien liever niet wil lezen en toch gefascineerd leest: het verhaal over een 49-jarige veearts, bijvoorbeeld, die aan het begin van deze eeuw, een 14-jarig meisje misbruikt. Waarom zou je daar kennis van willen nemen? Om allerlei redenen. Omdat het zo geweldig verteld is, bijvoorbeeld, een feest van taal, van rijke taal, van taal die onder andere … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
Nieuw digitaal leermiddel over Kruistocht in spijkerbroek (1973) van Thea Beckman
In 2024 verscheen de vijfennegentigste druk van de historische roman Kruistocht in spijkerbroek (1973) van de Nederlandse auteur Thea Beckman (1923-2004). Kruistocht in spijkerbroek behoort nog steeds tot de meest geliefde en meest verkochte Nederlandstalige jeugdboeken en is intussen uitgegroeid tot een klassieker, die een blijvende plaats heeft verworven in de canon van de … [Lees meer...] overNieuw digitaal leermiddel over Kruistocht in spijkerbroek (1973) van Thea Beckman
Ach en wee. Een gelegenheidswoordenboekje voor Rhijnvis Feith
Op 8 februari 2024 was het precies 200 jaar geleden dat Rhijnvis Feith (1753-1824) overleed. Deze Nederlandse jurist, vrijmetselaar en politicus schreef poëzie, romans en publiceerde brieven over uiteenlopende onderwerpen, reisverslagen en columns. Tot zijn bekendste werken behoren Julia (1783), Ferdinand en Constantia (1785) en Het graf (1792). Voor Peter Altena was die … [Lees meer...] overAch en wee. Een gelegenheidswoordenboekje voor Rhijnvis Feith
Etymologica: mozesmandje
Onlangs vroeg een jonge moeder me of ik haar even het mozesmandje wilde aanreiken. Hoewel ik het woord mozesmandje niet kende, was het niet moeilijk te raden dat ze het rieten babymandje bedoelde. Wie heeft die toepasselijke naam bedacht en sinds wanneer kennen we hem? Mozes Ook de niet-bijbelvaste lezer kent wel het verhaal van Mozes, die door zijn moeder in een rieten … [Lees meer...] overEtymologica: mozesmandje
Aafjes minder braafjes? Over het literair klimaat van 1953
Zo verzeilde ik een paar weken geleden in de buurt van Swolgen, het plaatsje waar dichter Bertus Aafjes begraven bleek te liggen. Zoiets vind ik de moeite van een bezoekje waard – en dat leverde, you may say, een tamelijk ontluisterende ervaring op. Aafjes’ graf was een van de vele monotone exemplaren op het jaren-tachtig confectiekerkhof van een erg grijs Noord-Limburgs dorp. … [Lees meer...] overAafjes minder braafjes? Over het literair klimaat van 1953
Met een joggingbroek naar een staatsbanket
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 7.3 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit derde stukje van Deel 7 gaan ze in op de vraag of een leenwoord wel echt overbodig kan … [Lees meer...] overMet een joggingbroek naar een staatsbanket
Welkom, Mondiaal
We zijn heel blij dat Neerlandistiek vandaag weer een nieuw lid van de familie mag verwelkomen. Naast de studentenredactie Jong en de redactie van Frisistyk hebben we vanaf vandaag ook een redactie Mondiaal met een redactie van neerlandici uit Belgrado, Boekarest, Córdoba, Hankuk, Kaapstad, Sheffield en Triëst. Deze redactie gaat de schijnwerpers speciaal werpen op het … [Lees meer...] overWelkom, Mondiaal
Comenius Universiteit, waar vertalers en tolken thuis zijn
Nederlands in Bratislava De afdeling Nederlands in Bratislava is een onderdeel van de vakgroep Germanistiek, neerlandistiek en scandinavistiek van de Comenius Universiteit te Bratislava, de oudste en grootste universiteit van Slowakije. In 2026 mag de opleiding, die opgericht is als een hoofdvakstudie Nederlandse taal en cultuur: vertalen en tolken in bachelor en … [Lees meer...] overComenius Universiteit, waar vertalers en tolken thuis zijn
Bijna onzichtbaar
Een mooie najaarszondag in Maastricht, volle straten, gezellige terrasjes en een drukbezochte boekwinkel: de prachtige Boekhandel Dominicanen. Een grote collectie in een fraai oud kerkgebouw. Kennelijk doen ze het goed, want het is er tjokvol kijkers en kopers. Toch schrok ik wat. Pas na lang zoeken vond ik de poëziekast – beter: het poëziekastje. Drie plankjes op … [Lees meer...] overBijna onzichtbaar
Meer over de spelling van ’t Woudt
Dit artikel is een reactie op een eerder artikel op Neerlandistiek van Alex Reuneker over de spelling van 't Woudt. Als het aan de Commissie Damsteegt had gelegen, die in 1973 het 'Rapport aardrijkskundige namen in Nederland' bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft ingeleverd, dan was 't Woudt nu onherroepelijk Het Woud zonder overbodige ballast. Een statige … [Lees meer...] overMeer over de spelling van ’t Woudt
Het eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Misschien komt het doordat ik weet dat Joke van Leeuwen óók een groot aantal kinderboeken heeft geschreven, maar ik geloof dat ze zich in haar boeken voor volwassenen iets permitteert dat weinig schrijvers nog durven: een mooi verhaal vertellen. Een verhaal dat zich helemaal niet per se hoeft af te spelen op een plaats die aanwijsbaar is op de kaart – ook al vinden veel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Aars-refereyn
Een lofzang op de anus, waarom ook niet? Moet Anna Bijns ooit gedacht hebben. En inderdaad: waarom ook niet? Dus Anna Bijns aan de slag. Het resultaat is een van de merkwaardigste gedichten uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis, en daarom heb ik het vertaald. Ik bedank Jos Houtsma voor zijn hulp. De pdf vind je hier: … [Lees meer...] overAars-refereyn
Dichters over Gorter: Hendrik Marsman
Het eerste nummer van De gids in 1931 bevatte dit gedicht: Twee meeuwen In memoriam Herman Gorter- Tegen den avond liep het, de schemeringhad de oneindigheid, tusschen de golvenen den hoogen hemel heel luchtig grijs getint;de zee was stil, bijna al ingeslapen;haar golfslag had, in ruischend ademhalende … [Lees meer...] overDichters over Gorter: Hendrik Marsman
Luchtkastelen in drie akkoorden – poëzie als punk van de literatuur
De poëzie sprankelt. Het wordt natuurlijk nauwelijks gelezen, maar gelukkig wordt het veel geschreven. Ik ken dat van mezelf. Ben je gek zeg, ik zal daar poëzie van anderen gaan zitten lezen? Veel te vermoeiend. Nee, dan liever zelf een gedicht schrijven. Het aantal deelnemers aan de grootste landelijke poëziewedstrijd, “prijs de poëzie” neemt dan ook elk jaar weer … [Lees meer...] overLuchtkastelen in drie akkoorden – poëzie als punk van de literatuur
Etymologica: Reuring
Reuring, de meeste mensen zijn er dol op! Jaarlijks wordt in juni in Purmerend het Festival Reuring georganiseerd, en de gemeentes Heerlen en Hoensbroek kennen zowaar een reuringregeling, die ondernemers, individuen en stichtingen ondersteunt om meer levendigheid in de stad te brengen. Waar komt dat woord reuring eigenlijk vandaan? Camera Obscura Volgens het WNT is … [Lees meer...] overEtymologica: Reuring
Neerlandistiek in zomerritme
In de maanden juli en augustus zullen er veel minder – en met veel minder regelmaat – artikelen verschijnen op Neerlandistiek. Er moeten aan de achterkant van de site wat werkzaamheden gebeuren en de kopijstroom is in de zomer toch altijd al wat minder. Een en ander heeft waarschijnlijk vooral gevolgen als u abonnee bent op onze Dagpost (daarvoor kunt u zich onderaan deze … [Lees meer...] overNeerlandistiek in zomerritme
Extreemrechts en omvolking
Gedurende het proces van de huidige kabinetsformatie was verschillende keren het gebruik van bepaalde woorden, of het gebruikt hebben van bepaalde woorden het onderwerp van discussie. Zo maakte kamervoorzitter Bosma bezwaar tegen het gebruik van de term extreemrechts als kwalificatie van de PVV, en werden de kandidaat-bewindslieden van de PVV bekritiseerd om het gebruik van de … [Lees meer...] overExtreemrechts en omvolking
