Mocht het gesprek tijdens de Kerst-Zoom stilvallen, dan kun je voorstellen om een kleine quiz te doen. Het gezelschap maakt duo’s en jij als quizmaster hebt vier rondes van tien vragen. Iedere ronde duurt vijf minuten. De tijd gaat lopen zodra de vragen in beeld komen. Je schuift de vragen van de eerste ronde in beeld en je leest de vragen voor. Je kletst de vijf minuten vol en … [Lees meer...] overKerstquiz
Uitgelicht
José Sanders nieuwe decaan Faculteit der Letteren, Nijmegen
Persbericht Radboud Universiteit José Sanders (Hengelo (O), 1965) wordt de nieuwe decaan van de Faculteit der Letteren. Per 1 februari 2022 volgt zij Margot van Mulken op, die zich vanaf die datum weer volledig gaat wijden aan onderzoek en onderwijs. José Sanders studeerde Nederlandse Taal en Literatuur aan de Radboud Universiteit. Ze is sinds 2009 als wetenschapper … [Lees meer...] overJosé Sanders nieuwe decaan Faculteit der Letteren, Nijmegen
Vaccineren: verplichten of vrijlaten?
Op 8 december meldde de NOS dat er geen meerderheid is voor een vaccinatieplicht in Nederland. Mijn ogen bleven hier onmiddellijk op hangen – en niet alleen doordat het vanwege de min of meer dubbele ontkenning (geen + plicht) een nogal complexe zin was. Wat betekent dat eigenlijk? En had de NOS dit nou niet wat handiger op kunnen schrijven, zoals bijvoorbeeld: de … [Lees meer...] overVaccineren: verplichten of vrijlaten?
Echt gebeurd is geen excuus
Anton de Goede presenteert een speciale Reve-middag in het teken van de lancering van twee nieuwe Gerard Reve-podcasts. … [Lees meer...] overEcht gebeurd is geen excuus
Alsnog op de trap
In zijn artikel ‘Alsnog’ dringt voor van 17 december 2021 in Neerlandistiek geeft Ronny Boogaart een interessante syntactisch-semantische beschouwing van de recente verandering van alsnog, waarin de betekenis van dit woord samenvalt met die van toch. In de oudere betekenis van alsnog heeft het woord de betekenis toch nog. Vergelijk de volgende twee zinnen. Gisteren wou ik … [Lees meer...] overAlsnog op de trap
Reve tot leven
Gerard Reve, de Grote Volksschrijver van o.a. De Avonden, bekroond met de P.C. Hooftprijs en de Prijs der Nederlandse Letteren, was naast schrijver ook een begenadigd causeur op radio en televisie. Op die manier kreeg de hoofdfiguur in zijn romans, sterk geïnspireerd op Reve zelf, een tweede leven voor de microfoon. Radiomaker Lieven Vandenhaute haalt de boeiendste programma's … [Lees meer...] overReve tot leven
De kerk: onderweg naar een depreciërend achtervoegsel
Woorden hebben stuk voor stuk hun eigen geschiedenis, natuurlijk. Zo kun je begrijpen dat kerk en kurk ondanks hun gelijkenis twee verschillende verledens hebben. Kerk heeft Griekse roots met een betekenis die verband houdt met het woord kurios ‘heer en meester’, eventueel met hoofdletter ‘Heer’. Kurk mag erop lijken, het … [Lees meer...] overDe kerk: onderweg naar een depreciërend achtervoegsel
‘Alsnog’ dringt voor
Toen ik afgelopen zomer op Vlieland aan een pannenkoek zat, fietsten er twee meisjes druk pratend voorbij. ‘Maar alsnog!’, riep het ene meisje uit. Ik wist wel ongeveer wat ze daarmee bedoelde want de recente betekenisverandering van alsnog was me niet ontgaan. Maar alsnog. Het woord voelt voor mij nog steeds wat ouderwets, niet een woord dat past bij fietsende meisjes. … [Lees meer...] over‘Alsnog’ dringt voor
Zijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden
Toen in januari jongstleden het kabinet viel, bestond de indruk dat de methode-Rutte was uitgewerkt. Weliswaar won hij daarop verkiezingen, direct erna kwam hij, misschien wel meer dan ooit, in de problemen nadat de notitie ‘Positie Omtzigt, functie elders’ onder de arm van verkenner Kajsa Ollongren zichtbaar was. Rutte zei dat hij met de verkenners niet over het toenmalig … [Lees meer...] overZijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden
10 jaar later spreken we nog steeds Nederlands
Tien jaar is een lange tijd – wat kan er in die tijd niet allemaal gebeuren!. Tien jaar geleden schreef ik op deze site mijn eerste dagelijkse stukje, over het Engels. Als je toen had gezegd dat er in 2021 in Nederland eigenlijk alleen nog maar Engels zou worden gesproken, en dat mensen je verwilderd hadden aangekeken als je in de supermarkt om 'een halfje brood' zou vragen, … [Lees meer...] over10 jaar later spreken we nog steeds Nederlands
Kans op laaggeletterdheid
In een vorig stukje voor Neerlandistiek heb ik laten zien dat er geen sprake van is dat 24% van onze 15-jarige leerlingen op grond van het PISA-onderzoek uit 2018 ‘laaggeletterd’ kan worden genoemd. De 15-jarigen in dat onderzoek hebben, anders dan in de media en in de politiek werd beweerd, geen moeite met bijvoorbeeld het begrijpen van eenvoudige mededelingen of het lezen van … [Lees meer...] overKans op laaggeletterdheid
Etymologica: Slapper de Malle Morstert wat zijn die ‘Engelse’ koppelingen oud!
Op het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) kan iedereen foto’s inzenden van samenstellingen die ten onrechte met een spatie zijn gespeld, zoals kerst ballen en kussen slopen. Volgens de website worden dergelijke fouten onnodig veel gemaakt en lijkt het erop dat ze steeds vaker voorkomen. Dikwijls wordt het Engels daarbij als boosdoener gezien: door de vele Engelse … [Lees meer...] overEtymologica: Slapper de Malle Morstert wat zijn die ‘Engelse’ koppelingen oud!
Levende literatuur
Op een dag begon ik Couperus te hertalen. Niemand had het me gevraagd, ik had geen uitgever die al stond te springen, het leek me gewoon goed om zijn werk toegankelijk te maken voor mijn leerlingen. Er kwam discussie over: van Couperus blijf je af. Sommige hardcore Louis-fans hadden misschien nog liever dat niemand zijn werk las dan door dit sacrilège. … [Lees meer...] overLevende literatuur
#SARABURGERHARTTOO
Intussen hoor ook ik van collega’s die, vaak op verzoek van studentenvertegenwoordigers, ‘trigger warnings’ verschaffen bij syllabi en andere collegeteksten: een expliciete waarschuwing vooraf bij materiaal dat studenten dienen te lezen of bekijken, die aangeeft dat hij of zij zich moet voorbereiden op geweld, racisme of seksueel misbruik, omdat er mogelijk oude trauma’s … [Lees meer...] over#SARABURGERHARTTOO
Oorlog in de taalkunde: Een update
In oktober 1971 debatteerde Noam Chomsky in Eindhoven met Michel Foucault, zoals ik onlangs hier in herinnering bracht. Na zijn terugkeer op het MIT zal Chomsky zich niet eenvoudigweg rustig aan een stukje taalkundige analyse hebben kunnen wijden. Begin jaren ’70 was hij op twee fronten strijdvaardig actief. Ten eerste was daar zijn politiek activisme, vooral gericht tegen … [Lees meer...] overOorlog in de taalkunde: Een update
Jelle Stegeman over de geschiedenis van het Nederlands
De emeritus hoogleraar Jelle Stegeman van de Universiteit van Zürich schreef een monumentale geschiedenis van het Nederlands. Marc van Oostendorp sprak met hem, via Zoom, voor het elektronisch tijdschrift Neerlandistiek. De beeldkwaliteit is niet geweldig. Je kunt ook luisteren, als podcast: … [Lees meer...] overJelle Stegeman over de geschiedenis van het Nederlands
Thomas Vaessens nieuwe decaan Geesteswetenschappen Utrecht
Prof. dr. Thomas Vaessens is per 1 april 2022 door het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht benoemd tot decaan van de faculteit Geesteswetenschappen. Vaessens is momenteel hoogleraar Literatuur, media en cultuur en decaan van de Faculteit Cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit Nederland. Grote aanwinst voor de faculteit Collegevoorzitter prof. dr. Anton … [Lees meer...] overThomas Vaessens nieuwe decaan Geesteswetenschappen Utrecht
Waarom jongeren geen talenstudies kiezen (maar ze dat wel zouden moeten overwegen)
Nederlanders staan internationaal bekend om hun brede talenkennis. In ons voortgezet onderwijs leren de meeste jongeren minimaal twee moderne vreemde talen. Buiten de algemene voordelen die dat oplevert in het hoger onderwijs en op de arbeidsmarkt, zou het talenonderwijs idealiter een deel van die jongeren moeten enthousiasmeren voor een vervolgopleiding in het taal- en … [Lees meer...] overWaarom jongeren geen talenstudies kiezen (maar ze dat wel zouden moeten overwegen)
Statenvertalers dachten het meest na over het woord ‘de’
Hoe werd het meest gelezen Nederlandse boek gemaakt? Wie werkten eraan mee en op welke manier is de tekst ervan bijgeschaafd? Het antwoord vinden we in de geschiedenis van de Gouden Eeuw. Een groep van tegenwoordig vrij onbekende theologen kwam toen naar het geleerde Leiden om na te denken over de vraag hoe de Bijbel vertaald moest worden. Het resultaat kennen we als de … [Lees meer...] overStatenvertalers dachten het meest na over het woord ‘de’
Lauwerboom: een podcast over Peeter Heyns
Op een regenachtige dag in december, 2019, reisde ik naar Antwerpen om daar in de archieven van museum Plantin-Moretus te gaan zoeken naar een startpunt voor een onderzoek. Ik zat in het tweede jaar van mijn studie Nederlandse Taal en Cultuur en had me opgegeven voor het Honoursprogramma van de Radboud Universiteit. Ik was vastbesloten om een interessant onderzoek uit te voeren … [Lees meer...] overLauwerboom: een podcast over Peeter Heyns
Gerrit Komrij-prijs 2021
De Gerrit Komrij-prijs 2021 gaat naar Katinka Polderman en Sophie Reinders voor hun boek Zwerfgoed. Zwerfgoed is een soort anarchistische literatuurgeschiedenis die zomaar ergens begint en ook zomaar ergens eindigt, de tussenliggende delen zijn ook zomaar tussenliggende delen. Kortom, dit is het voorbeeldboek, het antwoordmodel, het correctievoorschrift, het nec plus ultra van … [Lees meer...] overGerrit Komrij-prijs 2021
‘Maak kinderen niet bang met Sinterklaas!’
Op 2 december 1796 verscheen in Groningen het eerste nummer van het Weekblad voor den zoo genaamden gemeenen man. Het betrof een uitgave van de regionale afdeling van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Omdat het drie dagen later pakjesavond was, begint dit nummer met een artikel over het Sinterklaasfeest. Het stuk is geschreven door Mattheus van Heijningen Bosch … [Lees meer...] over‘Maak kinderen niet bang met Sinterklaas!’
Wat is dit voor vraag of je weet?
‘Gaat het regenen of je weet?’ Het antwoord op die vraag is deze week helaas meestal ‘ja’, als ik m’n weer-app mag geloven tenminste. Interessanter (en stukken minder deprimerend) dan het antwoord is de manier waarop de vraag is opgebouwd: met een achteropgeplakt of je weet. Zomaar aan het einde van de zin, zinsfinaal dus. Wat doet dat daar? Over die vraag heb ik me het … [Lees meer...] overWat is dit voor vraag of je weet?
De paardenstaart van Angela K. (2)
Een echte Krol-roman Krol is een schrijver met een geweten. De kerk en God, Goed en Kwaad, nemen in zijn werk een belangrijke plaats in. Als jongen uit een Nederlands Hervormd gezin, heeft hij zijn verhouding moeten bepalen tot de kerk en haar gemeenschap. Die gemeenschap was hem al gauw te klein. Hij wilde – man van de wereld – niet tot een, maar tot dé … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (2)
Wedstrijd: bedenk de nieuwe taalregel 2021
De redactie van Neerlandistiek heeft het er het afgelopen jaar bij laten zitten. Waar we in eerdere jaren met grote regelmaat een wedstrijd uitschreven voor nieuwe taalregels voor het Nederlands, hebben allerlei omstandigheden ons daar in 2020 van weerhouden. Maar een pandemie mag natuurlijk geen reden zijn om de Nederlandse taal te laten ondergaan in … [Lees meer...] overWedstrijd: bedenk de nieuwe taalregel 2021
