Vandaag is het honderd jaar geleden dat Willem Frederik Hermans in Amsterdam geboren werd. Dit jaar publiceert Neerlandistiek iedere dag in de rechterkolom een citaat van de schrijver. Iedere week zal een schrijver, een letterkundige, of een liefhebber zo zeven citaten presenteren. Samen geven ze een beeld van het werk van deze twintigste-eeuwse auteur. Een archief van alle … [Lees meer...] overWillem Frederik Hermans 100 jaar
Uitgelicht
(Academische) kennis van (academische) zaken
Daar gaan we weer, dacht ik, toen ik de kop boven een column in Trouw zag: ‘De studie Nederlands lijkt een knekelhuis’. Het nieuwe academiejaar begint en de journalisten en spraakmakers moeten ook wat. Wat tegenviel was dat de tekst dit keer was van de normaal altijd zeer betrokken, positieve Abdelkader Benali. Maar ook hij schaart zich nu in het rijtje van de Elma Drayers en … [Lees meer...] over(Academische) kennis van (academische) zaken
Zeven kenmerken van een dialoog
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 40) - Laten we deze serie besluiten met een verkenning van het woord dialoog. Ik heb zeven mogelijke kenmerken verzameld. - Dus jij gaat tot slot een monoloog houden over een dialoog? - Onderbreek me, of zie het als toegift. Ik begin met … [Lees meer...] overZeven kenmerken van een dialoog
Het nutteloze van lezen
Het lezen van boeken is een vrij nutteloze en asociale bezigheid. Daarom lijkt het er soms op dat leesbevorderaars die schermen met het nut van het lezen vooral last hebben van latente leeshaat. Voor meer informatie over de onderzoeken naar o.a. leesvaardigheid verwijs ik naar de website van Stichting Lezen. … [Lees meer...] overHet nutteloze van lezen
Woordenaars: een nieuwe aanpak in het voortgezet onderwijs
Een jaar of tien geleden ontdekte ik het Amerikaanse taalprogramma Word Generation: leerlingen lezen, schrijven en spreken elke lesweek weer over een prikkelend thema. Bij dat thema leren ze vijf nieuwe begrippen actief gebruiken. Het thema komt niet alleen bij Engels terug, maar ook bij wiskunde en natuurkunde. Zo kan het bij ons ook werken, dacht ik, en ik paste het principe … [Lees meer...] overWoordenaars: een nieuwe aanpak in het voortgezet onderwijs
De geesteswetenschappen hebben over zich heen laten lopen
Dit is de tekst van de Ere-lezing die Nelleke Noordervliet uitsprak op de Avond van de Wetenschap en de Maatschappij in 2019 Het decor heeft veel weg van een circus. Publiek zit op tribunes rond de ring, waarin het spektakel zal plaatsvinden. Er staan wat attributen klaar. De gezichten glunderen: straks gaat het gebeuren. De spreekstalmeester komt op onder klaterend applaus. … [Lees meer...] overDe geesteswetenschappen hebben over zich heen laten lopen
Eén gen is geen geen
Waarom heeft het woord gen als meervoud niet ‘gennen’ maar genen? Het komt wel vaker voor dat een korte /e/ in het meervoud een lange /ee/ wordt: weg-wegen, bevel-bevelen, enzovoort. Maar zulke gevallen zijn allemaal te herleiden tot het Oudnederlands (zoals hier mooi wordt uitgelegd). Met gen moet iets anders aan de hand … [Lees meer...] overEén gen is geen geen
Neerlandistiek en politiek – een moeizame relatie
Augustusoverwegingen over ons vak (17) Er wringt van alles tussen de neerlandicus en het taalbeleid. Ik noem tweede wringsels. Ten eerste is er de in deze reeks al besproken overtuiging dat de taal een natuurlijk verschijnsel is, en als zodanig nauwelijks te sturen. Ten tweede is er de overtuiging dat wetenschappers zich eigenlijk niet met politiek moeten bezighouden, en … [Lees meer...] overNeerlandistiek en politiek – een moeizame relatie
Begrijpen
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 37) - Eindelijk een concreet woord, begrijpen, met ook veel synoniemen. - Denk jij dan dat je ‘grijpt’ naar data of informatie? Dat er zo’n proces in je hoofd plaatsvindt? - Dat kan ik niet achterhalen. Maar er zijn ook synoniemen, zoals … [Lees meer...] overBegrijpen
Dichter bij Van Merken
Op zaterdag 21 augustus 2021 was het 300 jaar geleden dat Lucretia van Merken werd geboren. Volgens fijnproevers is zij de grootste dichter van de achttiende eeuw. Momenteel zijn in het Allard Pierson haar belangrijkste werken te zien. Op haar verjaardag lanceerden Neerlandica en gastconservator Lieke van Deinsen en Theatermaker Imre Besanger een mini-docu waarin zij op zoek … [Lees meer...] overDichter bij Van Merken
Ik heb genoeg van Europa waar men veel te weinig nnn…. ziet.
Het nieuwe lezen en de vernieuwing van het leesonderwijs in een post-koloniale wereld (4) 5. De introductie van een postkoloniale tekst in een reeks tekstuitgaven zou je evengoed kunnen aanmerken als een verschijnsel dat past binnen de context van actuele discussies, als zelf een factor in die context. Dat is dus direct al een groot verschil met andere tekstuitgaven. … [Lees meer...] overIk heb genoeg van Europa waar men veel te weinig nnn…. ziet.
Luidruchtig zwijgend, tegensprekelijk literair
Meer nog dan door commotie werden Astrid Roemers loftuitingen voor dictator Bouterse omgeven door stilte. De schrijfster heeft, zeker sinds ze in 2016 de P.C. Hooft-prijs kreeg, behoorlijk wat aanhang onder Nederlandse literaire smaakmakers. We leven dan ook in een tijd waarin de aandacht voor extra-Madurodamse fascinaties evident is. Ook mag Roemers vanzelfsprekende vermenging … [Lees meer...] overLuidruchtig zwijgend, tegensprekelijk literair
De Zassen met hun Zasse taal
Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Afbakeningen Dit volk ontstaat in de … [Lees meer...] overDe Zassen met hun Zasse taal
Het nieuwe lezen en de vernieuwing van het leesonderwijs in een post-koloniale wereld
Als literatuur altijd in beweging is, dan volgt daaruit dat literatuurgeschiedenis en literatuuronderwijs ook altijd meebewegen. Dat is ook altijd zo geweest. Het denken over literatuuronderwijs lijkt op dit moment hevig in beweging te zijn, maar dat is op zich niet zo uniek. Ook dat dat denken mede ingegeven wordt door de vrees voor ‘ontlezing’ is op zich niet zo uniek: … [Lees meer...] overHet nieuwe lezen en de vernieuwing van het leesonderwijs in een post-koloniale wereld
Nederlands in het middelbaar onderwijs
Augustusoverwegingen over ons vak (12) Deze serie bestaat natuurlijk uit allerlei hooggestemde en onbereikbare idealen, dus nu ik ben beland op een punt waarop ik iets wil zeggen over het vak Nederlands in het voortgezet onderwijs moet ik meteen maar zeggen: het schoolvak moet meer uren krijgen, en dat moet uit de lengte én uit de breedte komen. Dit is wat ik bedoel met … [Lees meer...] overNederlands in het middelbaar onderwijs
Schelden met ziektes, hoe doe je dat nou eigenlijk?
We weten allemaal dat schelden met ziektes erg populair is in het Nederlands. Sommigen vinden dit de ‘ergste’ manier van schelden die er is en anderen raakt het niet. Hoe dan ook, op sociale media vliegen de ziektevloeken je om de oren. Het viel mij op dat deze ziektes bijna altijd voorkomen als deel van een grotere scheldconstructie. Hierdoor begon ik me af te vragen welke … [Lees meer...] overSchelden met ziektes, hoe doe je dat nou eigenlijk?
Roemer in redeloos redeneren
De schrijfster Astrid H Roemer staat vanwege twee opmerkelijke zaken in de aandacht. Door de Nederlandse Taalunie is ze voorgedragen voor de belangrijkste Prijs voor Nederlandstalige literatuur, die door een gecombineerde Nederlands-Belgische jury is toegekend. Jarenlang is geprobeerd een Surinaamse bijdrage op te nemen in de nominatie, maar dat is niet gelukt omdat de jury … [Lees meer...] overRoemer in redeloos redeneren
Nieuwe ogen
Dat de donderdag overleden schrijver K. Schippers (1936-2021) ons met nieuwe ogen naar de vertrouwde werkelijkheid liet kijken blijft in geen enkele necrologie onvermeld. Nu is het natuurlijk het lot van de avant-gardist dat zijn experimenten zelf na verloop van jaren zo vertrouwd worden dat we niet meer zien wat zij ons wilden laten zien. De 'ready-mades' uit de jaren zestig … [Lees meer...] overNieuwe ogen
Een idee reçue: niet-westerse literatuur opent je wereld
Heel veel tuinfeestjes hebben we nog niet gehad in deze kwakkelzomer. Jammer, want op die feestjes kun je ook foute ‘idées reçues’ verzamelen over taalkunde: dat je passieve zinnen moet vermijden, dat er ongeveer 6000 à 7000 talen zijn (alsof het entiteiten zijn die je kunt tellen), dat taalverandering afgeremd kan worden als mensen wat beter hun best zouden doen, dat kinderen … [Lees meer...] overEen idee reçue: niet-westerse literatuur opent je wereld
‘Bobi zonder trobi’
Hoe identiteit wordt vormgegeven in het nummer ‘No h8ro’ van hiphopduo Lionstorm Vanaf mijn tienerjaren luister ik al regelmatig naar hiphop. Ik was dan ook zeer enthousiast toen ik zag dat mijn studie Nederlandse taal en cultuur in Leiden afgelopen jaar het keuzevak Hiphop, jeugdcultuur en identiteit aanbood. Echter, smaken verschillen. Zelfs van de studenten die het vak … [Lees meer...] over‘Bobi zonder trobi’
Die Ridder metter Swane als anderdaags feuilleton
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Bij wijze van inleiding In 1499 voltooide Pierre Desrey een kloek boek dat hij als titel meegaf: La genealogie avecques les gestes et nobles faitz darmes du trespreux et renomme prince Godeffroy … [Lees meer...] overDie Ridder metter Swane als anderdaags feuilleton
Bezette stad, besmette stad
2021 was een goed jaar voor het werk van de dichter Paul van Ostaijen (1896-1928). In het vroege voorjaar verwierf de Vlaamse Gemeenschap het onvoorstelbaar boeiende handschrift van zijn bundel 'Bezette stad'. Het Letterenhuis stelde een tentoonstelling samen (nog virtueel te bezoeken) en het handschrift werd online ter beschikking gesteld van de hele wereldgemeenschap via de … [Lees meer...] overBezette stad, besmette stad
Perfecte plaatjes, hoge idealen en traditionele rollen
Over de beschrijving van lichamen in de hedendaagse Nederlandstalige literatuur Welke rol spelen romans bij de representatie van lichamen? Begin van dit jaar plaatsten de schrijfsters Fleur Speet, Jannah Loontjes en Manon Uphoff deze vraag op de agenda met een opiniestuk in het dagblad Trouw. Ze buigen zich in hun manifest Fixdit over het geringe aantal vrouwen op de … [Lees meer...] overPerfecte plaatjes, hoge idealen en traditionele rollen
Voordat we het vergeten
Er is een gebruik van de voegwoorden voor en voordat dat niet in Van Dale staat. In het normale gebruik, dat natuurlijk wel in de woordenboeken staat, verbinden deze voegwoorden een bijzin en een hoofdzin; de bijzin vervult dan de rol van bijwoordelijke bepaling (‘temporeel’, dus van … [Lees meer...] overVoordat we het vergeten
Hugo de Groot en zijn ambitieuze koningin
Meteen na zijn toneelstuk over de ontsnapping uit Loevestein schreef Fredrik Duim een trilogie, drie korte spelen over drie plaatsen waar in 1645 het einde van Hugo de Groot zich afspeelt: het hof in Zweden waar hij zijn ontslag neemt, de herberg in Rostock waar hij overlijdt, en de huiskamer van zijn moeder in Delft waar zeven familieleden zijn begrafenis voorbereiden. Die … [Lees meer...] overHugo de Groot en zijn ambitieuze koningin
