Het lezen van Voor God en den Congo! Het wel en wee van een afvallige Witte Pater (1880-1957) was een bijzondere, fascinerende ervaring. De schrijver van dit omvangrijke en rijke boek leerde ik kennen toen ik mij in 1990 meldde als eerstejaarsstudent bij de opleiding Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Wilbert Smulders leidde het college … [Lees meer...] overSmulders in Duplo
Uitgelicht
Kinderen van sterk volk zijn Brabants menschen
Anton van Duinkerkens Brabantse herinneringen Anton van Duinkerken was een schrijver van de fierheid. Andere dichters hebben over gevoelens van liefde, of woede, of eenzaamheid geschreven, maar in de Nederlandse literatuur waren er weinigen die zo goed de trots onder woorden konden brengen: van trots over zijn geloof ("Jawel, mijneer, ik noem mij katholiek") tot en met … [Lees meer...] overKinderen van sterk volk zijn Brabants menschen
Everwinus Wassenbergh Penning voor Nicoline van der Sijs
De historisch taalkundige Nicoline van der Sijs ontvangt voor haar uitzonderlijke prestaties op het gebied van de neerlandistiek de Everwinus Wassenbergh Penning. Dit werd zojuist bekendgemaakt in het radioprogramma De Taalstaat. De penning – de ‘Nobelprijs van de neerlandistiek’ – wordt jaarlijks uitgereikt aan iemand die volgens de jury gedurende vele jaren een brede en … [Lees meer...] overEverwinus Wassenbergh Penning voor Nicoline van der Sijs
3-4 april 2025: Neerlandistiekdagen
De Neerlandistiekdagen bestaan in 2025 vijf jaar. Na succesvolle edities in Leiden, Groningen, Utrecht en Amsterdam vinden de dagen dit jaar plaats in Nijmegen. Op donderdag 3 en vrijdag 4 april 2025 verwelkomt de Radboud Universiteit iedereen die de neerlandistiek een warm hart toedraagt. In een samenleving waarin de taal- en leesvaardigheid steeds verder … [Lees meer...] over3-4 april 2025: Neerlandistiekdagen
‘De feiten zijn maar kiezelstenen’
Overwegingen bij de Bomans-biografie van Gé Vaartjes Over Godfried Bomans kunnen we kort zijn: dat was een ronduit nare man. Hij loog, fantaseerde, was in vrijwel alle opzichten ontrouw, was in de omgang en financieel onbetrouwbaar, gedroeg zich bij voortduring miskend en verwend, was een ijdeltuit die schreeuwde om bevestiging en hij vertoonde pestgedrag, bij voorkeur … [Lees meer...] over‘De feiten zijn maar kiezelstenen’
Antisemitisme onder een deken van vriendelijkheid
"Het hoort bij het Nederlandse zelfbeeld", schrijven Saskia Pieterse en Janneke Stegeman in hun boek Uitverkoren, "te denken dat die geschiedenis achter ons ligt nu Nederland een seculiere democratie is." Met ‘die geschiedenis’ doelen ze op de verwevenheid van calvinisme, superioriteitsgevoelens, antisemitisme, racisme en Nederlandsheid, zoals zij die hebben gedestilleerd uit … [Lees meer...] overAntisemitisme onder een deken van vriendelijkheid
Hoeveel bonken
Soms valt er iets te herleiden, dat zijn de makkelijkste gevallen, soms is het een samenloop van omstandigheden, soms een domme samenloop van omstandigheden, en soms dat niet eens. Naarmate de jaren vorderen vind ik het steeds ingewikkelder om te lezen. Er bestaat zoiets als plezier dat wordt gepromoot. Het veronderstelt een kinderlijke gulzigheid, die Kees ’t Hart in … [Lees meer...] overHoeveel bonken
Een zestiende-eeuws ‘huisboek’ uit Venlo
In de Koninklijke Bibliotheek in Brussel bevindt zich sinds jaar en dag een middeleeuws handschrift met de signatuur KB Brussel II 144, waarvan het eerste en oudste deel de intrigerende titel ‘Venlo’s-Gelders huisboek’ heeft gekregen. Het is niet direct een indrukwekkend handschrift. Het is van papier, meet slechts 150 bij 95 millimeter en is ook nog eens in een vrij slordige, … [Lees meer...] overEen zestiende-eeuws ‘huisboek’ uit Venlo
De Nederlandse literatuur is eregast in Italië
Het is weer zover! De Nederlandse literatuur staat opnieuw in de schijnwerpers van het Italiaanse publiek. Precies 23 jaar geleden, in 2001 was de literatuur van Nederland ook al eregast op de Italiaanse boekenfestivals. Dat was toen samen met de Vlaamse literatuur. Al tijdens het vorige gastlandschap maakten de Nederlandse instanties en uitgevershuizen grote indruk op … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur is eregast in Italië
Hadewijch, Lied 17: Dit nuwe jaer es ons ontstaen
In haar zeventiende lied, het kortste van haar hele bundel, speelt Hadewijch een geraffineerd spel met het woord 'tijd'. Meestal betekent dat bij haar 'seizoen', met name in het natuurtafereel dat bijna al haar liederen inleidt, en waar 'nuwe tijd' verwijst naar de lente, die iedereen blij maakt. Maar in dit lied wordt 'tijt' via een soort 'alchimie du verbe' synoniem met … [Lees meer...] overHadewijch, Lied 17: Dit nuwe jaer es ons ontstaen
Herinneringen aan Victor E. van Vriesland
Toen Rob Groenewegen Weerloos tegenover alles. Het leven van Victor E. van Vriesland (Amsterdam/Antwerpen 2023) publiceerde, had ik de biograaf vanaf 2011 via bijna dagelijkse mailtjes voortdurend informatie over deze fascinerende letterkundige verschaft. Zelf heb ik afgezien van een biografie, omdat ik geen afstand kon nemen. Maar ik geef graag hieronder mijn persoonlijke … [Lees meer...] overHerinneringen aan Victor E. van Vriesland
Onnatuurlijketaalgewenning
Gedegen onderzoek gaat altijd gepaard met een fikse dosis verwachtingsmanagement. Als onderzoeker wil je vaak een ambitieuze onderzoeksvraag beantwoorden, maar je komt er meestal snel genoeg achter dat het antwoord op de vraag afhankelijk is van te veel variabelen. De vraag moet worden bijgesteld, de ambitie afgeschroefd. Ook bij mij waart er de laatste jaren steevast een … [Lees meer...] overOnnatuurlijketaalgewenning
Benoemend binnengaan
Over Kruipruimte van Lloyd Haft In 2024 verscheen Kruipruimte, een nieuwe dichtbundel van Lloyd Haft (1946). Volgens de tekst op de achterzijde is het zijn veertiende. Zijn dichterschap kent een geschiedenis van ruim veertig jaren en honderden gedichten. Behalve dichter is hij ook vertaler en sinoloog. Voor zijn poëzie ontving hij verschillende prijzen, waaronder de Jan … [Lees meer...] overBenoemend binnengaan
Wanneer neemt het universitair bestuur ons serieus?
Een van de problemen die ik zie aan de universiteit vandaag de dag is dat zij terecht claimt een pilaar van de democratische samenleving te zijn (soms met meer succes dan anders maar toch), maar dat zij dat in eigen huis helemaal niet is. Alle glitter- en glansretoriek over hoe fijn het werken is met de medezeggenschap tel ik even niet mee als echte democratie. Case in point: … [Lees meer...] overWanneer neemt het universitair bestuur ons serieus?
Een Nederlandse vriend van Guillaume Apollinaire
De dichter Fritz Vanderpyl (Den Haag, 1876 - Lagnes, 1965) of de zoektocht naar een vergeten Nederlandse schrijver in de Provence en elders Waarde collega’s, beste vrienden, Ik ben blij vandaag hier het woord te mogen voeren over een vergeten Nederlandse schrijver. Alles is in Brussel, mijn huidige woonplaats, aan het begin van de pandemie begonnen. Ik genoot toen van … [Lees meer...] overEen Nederlandse vriend van Guillaume Apollinaire
Een nagekomen brief van Belcampo
Na verschijnen van de biografie Groots en onbekommerd is de schrijver Belcampo (Herman Pieter Schönfeld Wichers, 1902-1990) opnieuw tot leven gekomen. In het boek, maar ook in gesprekken die ik na lezingen en interviews met belangstellenden voerde. Weetjes, anekdotes, ontmoetingen. Onlangs ontving ik een brief die Belcampo op 11 januari 1984 stuurde aan Sandra Faneker. Als … [Lees meer...] overEen nagekomen brief van Belcampo
Een kaleidoscopische vertelling met een organische samenhang
Mordechai van Marcel Möring is een roman uit een categorie waar ik veel van houd. Een roman waarin een eenling centraal staat, een eenling die natuurlijk geen echte eenling is en bovendien door een heel riant, goeddeels door hemzelf gevlochten sociaal netwerk wordt gekoesterd, maar nochtans een eenling, een die met zorg zijn eigen gang wil blijven gaan. Een beetje een klassiek … [Lees meer...] overEen kaleidoscopische vertelling met een organische samenhang
Een leven met muziek en taal
Tekstportret Jacomine Nortier In de serie Tekstportretten laat Jan Renkema iemand poseren in zijn tekstatelier, ter gelegenheid van een bijzondere aanleiding. Onlangs nam Jacomine Nortier afscheid van de Universiteit van Utrecht. Van 1992 tot 2024 doceerde zij daar en deed ze onderzoek naar sociolinguïstiek, taalcontact, meertaligheid en NT2. Een paar maanden geleden … [Lees meer...] overEen leven met muziek en taal
Hebban olla vogala
Vijftig canonteksten in de klas (1) Geïnspireerd door de serie ‘Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken’ van Marc van Oostendorp zou ik op Neerlandistiek in vijftig afleveringen bij evenveel teksten uit de literaire canon een leermiddel met lessuggesties willen publiceren, bestemd voor het middelbaar onderwijs in Vlaanderen en voor het voortgezet … [Lees meer...] overHebban olla vogala
In memoriam Peter van Lint (13 juli 1933 – 27 december 2024)
Na een carrière in het basis- en het voortgezet onderwijs die bijna twee decennia omspant, trad de geboren Hagenaar Peter van Lint in 1974 in dienst van het toenmalige Nederlands Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen om onderwijs te verzorgen en onderzoek te verrichten op het gebied van de Taalbeheersing van het Nederlands. Peter was een van de pioniers van de … [Lees meer...] overIn memoriam Peter van Lint (13 juli 1933 – 27 december 2024)
Koppermaandagprent met bijpassende tekst
Vandaag is het koppermaandag, de eerste maandag na Drie Koningen (6 januari). Op deze dag boden leden van het drukkersgilde hun klanten en relaties bij wijze van nieuwjaarswens een prent aan, en hoopten daar dan eten en drinken voor te krijgen, dat zij of zelf consumeerden of aan hulpbehoevenden gaven. De prent die ik, mede namens Inge Van Outryve, de trouwe lezers van onze … [Lees meer...] overKoppermaandagprent met bijpassende tekst
Vanuit de helikopter bekeken
Portretten van neerlandici Groningen Airport Eelde, dinsdag 16 juli 2024 Ik sta in de opening van de cabine van een royale helikopter. De afgelopen jaren heb ik voor mijn werk een bont gezelschap van twintig Groningse neerlandici geïnterviewd. Twintig gesprekken over de waarde van taal en literatuur, over maatschappelijke betrokkenheid, over al die verschillende … [Lees meer...] overVanuit de helikopter bekeken
‘De onderwijsbegroting gaat wel ergens over’
Confuc (1) Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Journalist Mijn vraag gaat over wat we de afgelopen weken hebben zien gebeuren in de gangen van de Tweede Kamer, … [Lees meer...] over‘De onderwijsbegroting gaat wel ergens over’
De Groningse leeslijst
"Toen ik zo’n drie jaar geleden begon aan de studie Nederlandse Taal en Cultuur in Groningen," schreef Jarick van der Wal hier gisteren, "deelde een van mijn docenten letterkunde aan ons een leeslijst uit: vijf aan elkaar geniete A4’tjes – voor- en achterkant – met in totaal 158 ‘titels van literaire werken die een afgestudeerde neerlandicus (bachelor) gelezen zou moeten … [Lees meer...] overDe Groningse leeslijst
Ik heb de hele Nederlandstalige literaire canon gelezen. Nou en?
Toen ik zo’n drie jaar geleden begon aan de studie Nederlandse Taal en Cultuur in Groningen, deelde een van mijn docenten letterkunde aan ons een leeslijst uit: vijf aan elkaar geniete A4’tjes – voor- en achterkant – met in totaal 158 ‘titels van literaire werken die een afgestudeerde neerlandicus (bachelor) gelezen zou moeten hebben.’ Ik geloof dat de meeste van mijn … [Lees meer...] overIk heb de hele Nederlandstalige literaire canon gelezen. Nou en?
