De z en de s hebben een lange geschiedenis: het verschil tussen beide is zo ongeveer zo ver als we terug kunnen kijken 'zwak' (swak) in het Nederlands en in de Nederlandse dialecten: de twee werden en worden veel door elkaar gehaald. Al in veertiende-eeuwse documenten vond de taalkundige Piet van Reenen voorbeelden waarin zeer en seer door elkaar werden gebruikt. Er zijn ook … [Lees meer...] overHoe ‘varen’ werd tot ‘faren’
fonologie
Versterkend tj
De klankdie we aanduiden met tj komt niet veel voor in het Nederlands, en als hij wel voorkomt gaat het vaak over woorden die naar een bepaald geluid lijken te verwijzen: tjingelen bijvoorbeeld, of tjiftjaf. Of in tussenwerpsels waarin hij een versterking lijkt van de j: tja, tjonge. In Vlaamse dialecten wordt dat tj veel meer gebruikt, en dan vooral in de driehoek Gent, … [Lees meer...] overVersterkend tj
Marokkaanse tong-acrobatiek
Marokkanen zeggen helemaal niet meer sj dan andere Nederlanders. Sterker nog, het lijkt erop dat ze juist minder sj zeggen. Dat zijn verrassende resultaten, in een nieuw artikel in Nederlandse Taalkunde. Het verschil tussen s en sj zit in de positie van de tong: bij beide klanken houd je de voorkant omhoog zodat er boven in de mond, bij het harde verhemelte een vernauwing … [Lees meer...] overMarokkaanse tong-acrobatiek
Een geweldig politiek correct taalexperiment!
Gejammer over politieke correctheid dringt nu ook door tot de taalkundige literatuur, althans tot de 'grijze literatuur', de door professionele taalkundige geschreven maar niet officieel gepubliceerde teksten op internet. Op LingBuzz, de site waarop taalkundigen hun werk – meestal hun nieuwe onderzoek voordat het 'officieel' gepubliceerd werd – verscheen een eigenaardig stukje … [Lees meer...] overEen geweldig politiek correct taalexperiment!
Algemene Nederlandse Klankleer
Tot nu toe ontbrak er een uitgebreide beschrijving van de klankleer in de digitale editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (e-ANS), en dat nog wel terwijl het woord spraak in de titel staat. Dat is nu verleden tijd. Op 6 juli 2021 organiseerde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) van 15.00 – 16.30 uur een webinar waarin we u het nieuwe hoofdstuk Klankleer … [Lees meer...] overAlgemene Nederlandse Klankleer
Deze klinker verdonkert telkens weer
Het Algemeen Nederlands heeft een oude lange /aː/ bewaard in woorden als daad en spraak, gelijk het Duits met Tat en Sprache. Maar in grote delen van de Germaanse wereld is die klinker richting een lange /oː/ verschoven, zij het in verschillende mate en spelling, van Brabants daod en spraok tot … [Lees meer...] overDeze klinker verdonkert telkens weer
w + e = o
Waarom zeggen we niet kwemen, vroeg Yoïn van Spijk zich gisteren af in een interessant blog, hier op Neerlandistiek. Naast het rijtje nemen - nam - genomen zou immers het rijtje kwemen - kwam - gekomen beter passen? Oorspronkelijk was het werkwoord in de tegenwoordige tijd inderdaad kwem, zegt Van Spijk. Door een 'sporadische klankverandering' zou die we geworden zijn tot … [Lees meer...] overw + e = o
Hoe je ‘Gakpo’ uitspreekt (en de gevolgen voor de geschiedenis)
Op 21 juni maakte Cody Gakpo zijn debuut in het Nederlands elftal, in de EK-wedstrijd tegen Noord-Macedonië. Het werd een prachtige 3-0 overwinning, waarmee de 22-jarige Eindhovenaar een droom in vervulling zag gaan! En terwijl wij zo voor de buis zaten, vroegen we ons af hoe we die achternaam nu eigenlijk uitspreken. Luisterend naar de commentatoren is … [Lees meer...] overHoe je ‘Gakpo’ uitspreekt (en de gevolgen voor de geschiedenis)
6 juli 2021: Presentatie Algemene Nederlandse Klankleer
Tot nu toe ontbrak er een uitgebreide beschrijving van de klankleer in de digitale editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (e-ANS), en dat nog wel terwijl het woord spraak in de titel staat. Dat is nu verleden tijd. Op 6 juli 2021 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) van 15.00 – 16.30 uur een webinar waarin we u het nieuwe hoofdstuk … [Lees meer...] over6 juli 2021: Presentatie Algemene Nederlandse Klankleer
De Chinese letter
De juf voelde zich een beetje naar toen ik vroeg waarom ze het had over 'de Chinese letter', maar ik was alleen maar nieuwsgierig. "Eigenlijk moeten we het tegenwoordig de zing-letter noemen", zei ze. Want 'Chinese letter' is mogelijk beledigend als naam voor de klank die we schrijven met ng. Het is een beetje lastig in te zien waarom het iemand zou beledigen als je een … [Lees meer...] overDe Chinese letter
Klinkers klinken en medeklinkers klinken mee
Taalbeschouwing voor groep 4 Praten doe je door je mond open te doen en dan weer dicht. Als je mond open is, zeg je een klinker. Als je mond dicht is of bijna dicht zeg je een medeklinker. Aa is bijvoorbeeld een klinker. Je mond staat wijd open. Probeer maar. Maar ook als je bijvoorbeeld een oe zegt of een ee is je mond open. Hij is iets minder wijd open … [Lees meer...] overKlinkers klinken en medeklinkers klinken mee
Het raadsel van pief-poef-paf
Er is de laatste tijd het een en ander te doen rondom pief-paf-poef. Eind maart meldde Ewoud Sanders in NRC dat hij een zeer oude vindplaats had gevonden voor de uitdrukking: een boekje uit 1721 waarin een 'vechtnar' de uitdrukking tot twee keer bezigt, terwijl hij een oud vrouwtje molesteert. Afgelopen vrijdag maakten Roeland Cortois en Miet Ooms ons op Neerlandistiek … [Lees meer...] overHet raadsel van pief-poef-paf
Het notulendebat: was het nótulen of notúlen?
Het debat van deze week in de Tweede Kamer ging over dé notulen van de afgelopen tijd: die staatsgeheime verslaglegging door Rutte-III over de zaak rond de Kinderopvangtoeslagen die voor een deel zo veel jaren vroeger zijn vrijgegeven dan normaal. Het accent in het woord notulen wisselt, zegt Van Dale. Dat viel te constateren – er was variatie, maar de overgrote … [Lees meer...] overHet notulendebat: was het nótulen of notúlen?
Het dubieuze bestaan van klinkers en medeklinkers
Ter nagedachtenis van Remmert Kraak (1928-2005) Wat zijn de kleinste bouwstenen van taal? Iemand die er niet heel goed over na heeft gedacht, zal zeggen: letters, en als je die persoon er dan op wijst dat er heel veel talen zijn die niet met een alfabetisch schrift worden geschreven (en dat de meeste talen ter wereld zelfs waarschijnlijk nooit geschreven worden, dan zegt zo … [Lees meer...] overHet dubieuze bestaan van klinkers en medeklinkers
Kun je ‘Houd je mond’ sissen?
Door Marc van Oostendorp Gisteren werd dankzij een tweet toch nog een leuke dag. De tweet kwam van de literair journalist Kenneth van Zijl. Die had net een boek gelezen en, stijlgevoelig als hij is, draaide zijn literaire oordeel om als een blad van een boom toen hij één verkeerd geplaatst woord las: … [Lees meer...] overKun je ‘Houd je mond’ sissen?
Hoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste eigenschappen van menselijke taal is dat ze voortdurend aan verandering onderhevig is. Iedere bekende taal verandert op ieder moment, terwijl het niet moeilijk is om redenen te bedenken waarom dit onhandig is. Het betekent bijvoorbeeld dat generaties elkaar net wat lastiger kunnen verstaan dan anders het geval zou zijn. … [Lees meer...] overHoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Waarom het (niet) raar is dat het Nederlands (g)een [g] heeft
Door Klaas Seinhorst “[K]leine peuters […] schreeuwen om het hardst kool”, schreef de Groene Amsterdammer in 1903. De kinderen hadden geen behoefte aan een voedzame maaltijd; ze waren aan het voetballen, en riepen het Engelse woord goal. Probleem: dat woord begint met een [g], en die heeft het Nederlands niet. Oplossing: je vervangt die klank door zijn stemloze tegenhanger, … [Lees meer...] overWaarom het (niet) raar is dat het Nederlands (g)een [g] heeft
Zum [r]-Laut im Saterfriesischen
Von Henk Wolf Obwohl Saterfriesisch dem niederländischen (West)Friesisch in manchen Hinsichten stark ähnelt, offenbart es dem westfriesischkundigen Sprachenliebhaber auch ständig wundervolle ‘exotische’ Eigenschaften. Eine davon ist der saterfriesische Umgang mit dem R-Laut. … [Lees meer...] overZum [r]-Laut im Saterfriesischen
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
Deed dit PvdA-Kamerlid nu een Surinamer na?
Wat gebeurde er nu donderdag in de Tweede Kamer? Zie de bovenstaande opname. Attje Kuiken van de PvdA voert het woord tijdens een debat over racisme, en wanneer ze dan een vraag wil stellen, zegt ze wanneer op een heel eigenaardige manier. Er komt daarop een interruptie van haar VVD-collega Zohair El Yassini die duidelijk zijn oren niet kan geloven; een aantal keer meldt hij … [Lees meer...] overDeed dit PvdA-Kamerlid nu een Surinamer na?
Koffit
Omdat al het veldwerk online gebeurt, keek ik naar een aflevering van het MDH Corona Journaal, een curieus 'programma' op YouTube, waarin Maurice de Hond (MDH) zich wekelijks laat interviewen over de 'vele artikelen en blogs' die hij die week heeft geschreven rondom de coronacrisis. Hoe mateloos dat MDH Corona Journaal ook in allerlei andere opzichten is, mij viel in eerste … [Lees meer...] overKoffit
Gifje
Interessante vraag, onlangs, op Twitter: waarom zeggen we eigenlijk een gifje tegen een bewegend plaatje? Het woord moet bijna wel verkleind worden: 'een gif' klinkt raar, ook als het plaatje groot is. … [Lees meer...] overGifje
Categoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Door Henk Wolf "Ik fyn sniders alt fan dy droevige figueren, ik kin 't net helpe.""No, sa wurde se útbeeld yn dy âlde boeken.""Ja, mar oer 't geheel, dy't ik no meimakke ha, wienen allegear fan dy ...""... twadde mannen?""Ja. Twadde âlde keareltsjes. Mar ja."Vertaling:"Ik vind kleermakers altijd van die droevige figuren, ik kan het niet helpen.""Nou, zo worden ze uitgebeeld … [Lees meer...] overCategoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Over de uitspraak van ‘eunuch’
Door Christopher Bergmann Wat is een eunuch? Dat is niet moeilijk te achterhalen: volgens Wiktionary gaat het om een “gecastreerde bewaker van een harem”. Andere woordenboeken zeggen ongeveer hetzelfde. Maar hoe spreek je het woord uit? Ook daar zijn bronnen voor: Wiktionary heeft een geluidsopname waarin een stem te horen is die /ˈøː.nəx/ of iets dergelijks zegt. (De tekens … [Lees meer...] overOver de uitspraak van ‘eunuch’
Afrikaans-Spanish Bilingualism in Patagonia, Argentina
How phonology impacts the phonetics of languages in contact (Door Andries Coetzee) Bekijk deze video op YouTube … [Lees meer...] overAfrikaans-Spanish Bilingualism in Patagonia, Argentina
