Voor de uitgave van tien voorredes bij taalkundige werken uit het begin van de achttiende eeuw heb ik ontelbare uren doorgebracht in de Nijmeegse universiteitsbibliotheek. Daar bevond zich namelijk een exemplaar van het indertijd nog niet geheel affe Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Het zoeken in de papieren versie van dit grootste woordenboek ter wereld was … [Lees meer...] overHet ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk
historische taalkunde
Romeinen die heel soms Germanen verstonden
De Germaanse talen kun je zien als nichtjes van de Romaanse. Ze delen kenmerken die ze hebben geërfd van hun gemeenschappelijke voorouder. Ons woord moeder heeft bijvoorbeeld dezelfde oorsprong als het Spaanse madre, en het Duitse (sie) sind gaat op dezelfde oervorm terug als het Franse (ils) sont. Zulke gelijkenissen kunnen helpen bij het leren … [Lees meer...] overRomeinen die heel soms Germanen verstonden
Attitudes, Arabisch en nieuwkomer in Nederland
Hoe denken kinderen over verschillende talen? Daar hebben we het in deze aflevering over in Vers van de Pers. Daar vertel ik je over een recent onderzoek over meertalige kinderen. Dit keer gaat het om een onderzoek dat is uitgevoerd in Friesland, een meertalige regio waar naast het Nederlands ook het Fries en het Engels in het onderwijs wordt gebruikt. Het is ook een … [Lees meer...] overAttitudes, Arabisch en nieuwkomer in Nederland
3e Lou Spronck-lezing online
De derde Dr. Lou Spronck-lezing staat online! Dr. Michiel de Vaan, Universitair docent Historische Taalkunde, Universiteiten van Bazel en Genève spreekt over De geboorte en de dood van het Maastrichts Een historisch-taalkundige blik: https://mediasite.maastrichtuniversity.nl/Mediasite/Play/d8a20df040dd4cbebf844496c78db7811d Toelichting 3e Dr. Lou Spronck-lezing In de … [Lees meer...] over3e Lou Spronck-lezing online
Verschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
Nog in 1930 kondigden De Telegraaf en de Nieuwe Rotterdamsche Courant de ophanden zijnde ondergang van het Algemeen Beschaafd Nederlands aan, toch communiceren tegenwoordig meer dan 24 miljoen mensen in het Nederlands. Hoe ontwikkelde het Nederlands zich in de loop der eeuwen tot de op twee na grootste Germaanse taal? In zijn Grote geschiedenis van de … [Lees meer...] overVerschenen: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
26 november 2021: Dr. Lou Spronck-lezing door Michiel de Vaan
De Leerstoel TAALCULTUUR IN LIMBURG nodigt u uit de derde Dr. Lou Spronck-lezing bij te wonen, die in 2020 helaas niet door kon gaan vanwege Covid-19. Spreker: Dr. Michiel de Vaan, Universitair docent Historische Taalkunde. Universiteiten van Bazel en Genève. Titel lezing: De geboorte en de dood van het Maastrichts.Een historisch-taalkundige … [Lees meer...] over26 november 2021: Dr. Lou Spronck-lezing door Michiel de Vaan
De Zassen met hun Zasse taal
Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Afbakeningen Dit volk ontstaat in de … [Lees meer...] overDe Zassen met hun Zasse taal
Romeinen, Germanen, gemene woorden
Lang voordat geleerden inzagen hoe allerhande talen van Europa tot in India afstammen van een enkele taal, het Indo-Europees, was er verwondering over de overeenkomsten en verschillen tussen talen. Zo moet het ook gegaan zijn met Romeinen en Germanen, toen ze eenmaal elkaars spraak hoorden. Weinig gesprekken Bij de eerste grote ontmoeting tussen deze twee werelden in de … [Lees meer...] overRomeinen, Germanen, gemene woorden
Aardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven
Door Renaat Gaspar Bij het transcriptiewerk van enkele honderden laat achttiende-eeuwse brieven in de Doesburgse brievencollectie zijn enkele opmerkelijke, zelfs verrassende formuleringen tevoorschijn gekomen. Ook de opzet van de brief bleek niet altijd overeen te stemmen met wat wij helder en aanvaardbaar vinden. Het zou jammer zijn, mocht dat alles voor altijd in de massa … [Lees meer...] overAardige en merkwaardige formuleringen in achttiende-eeuwse brieven
Leerboek Historische grammatica deel 2
Door Cor van Bree In 2016 voltooide ik de tweede geheel omgewerkte en ook uitgebreide uitgave van mijn in 1977 verschenen Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands. Deze uitgave bleef beperkt tot de inleidende hoofdstukken en de klankleer. Intussen ben ik gereed gekomen met de hoofdstukken over de geschiedenis van de flexie; een hoofdstuk over de … [Lees meer...] overLeerboek Historische grammatica deel 2
Opnieuw Robert
Hoe zit het nu met Robert? Vorige week schreef ik daar hier een stukje over, maar volkomen ten onrechte vergat ik daarbij de historische taalkunde. Gelukkig wees Cor van Bree, de mens geworden historische taalkunde van het Nederlands daarop, met een verwijzing zelfs naar de relevante paragraaf in zijn meesterlijke Leerboek voor de historische grammatica. Het Nederlands heeft … [Lees meer...] overOpnieuw Robert
Bezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Door Joop van der Horst Nicoline van der Sijs heeft weer eens een prachtig boek geschreven! Laat dat duidelijk zijn. Het heet 15 eeuwen Nederlandse taal, en het is niks minder dan een grondige en uitvoerige geschiedenis van het Nederlands, zowel de interne als de externe geschiedenis. … [Lees meer...] overBezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Pas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
Komt een klimaatschieter op gewelddadige wijze op voor het milieu? Is een dwangzoen een typisch gevalletje #MeToo? En zijn kastelen in Spanje echt een bezoekje waard? In het nieuwe boek Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje bespreken Dirk Geirnaert en Roland de Bonth de betekenis en herkomst van ‘woorden die we wisten’. … [Lees meer...] overPas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
Multatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’
Door Freek Van de Velde Op de laatste dag van het jaar 1872 begint Eduard Douwes Dekker (Multatuli), die op dat ogenblik in Wiesbaden is, aan een brief aan Sicco E.W. Roorda van Eysinga, een koloniaal bestuurder in Nederlands-Indië, die (net als Multatuli) in vlammende geschriften tekeer ging tegen de Europese uitbuiting van de lokale bevolking. De brief gaat over heel … [Lees meer...] overMultatuli en de historische taalkunde: ‘alles gaat over in alles’
Was taal altijd hetzelfde?
Door Marc van Oostendorp We beleven volgens sommigen bijzondere tijden. Zelfs gediplomeerde taalkundigen heb ik het weleens horen zeggen: ja, talen veranderen altijd en overal, maar in onze tijd gaat het wel heel hard. Mensen die dat zeggen geven vaak wel een verklaring waarom onze tijd zo anders zou zijn dan andere tijden (sociale media, de tweefasestructuur, de … [Lees meer...] overWas taal altijd hetzelfde?
Een krant gaat in de overbeet
door Jan Stroop Taalkunde is niet de sterkste kant van De Volkskrant. Daar is ’t artikel van wetenschapsredacteur Maarten Keulemans, “Vroege mens deed het zonder v, w en f – want die kon zijn gebit niet aan” (14 maart), weer een mooie illustratie van. … [Lees meer...] overEen krant gaat in de overbeet
In dit ons land
Door Henk Wolf Het Nederlands is ergens in de twintigste eeuw een grammaticale mogelijkheid kwijtgeraakt. Hieronder wordt die geïllustreerd: "We hebben in dit ons Dichtwerkje, dat reedts voor die tyt afgedrukt was, met de Opdragt deszelfs, onder anderen, hartelyk gewenscht, dat ..." (Johannes van Boskoop, Het in Beginselen verhoogde Nederlandt, 1748) "Hoe zalig is dit myn … [Lees meer...] overIn dit ons land
Vacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde
De betrekking wordt aangeboden binnen het project 'Hoe voorspelbaar is taalverandering?', onder supervisie van Prof. Dr. Freek Van de Velde, in de onderzoeksgroep QLVL (Taalkunde). QLVL legt zich toe op kwantitatieve benaderingen van taalvariatie en taalverandering. Project Hoewel er binnen en buiten de taalkunde pessimisme heerst over de voorspelbaarheid van … [Lees meer...] overVacature: doctoraatspositie Historische Nederlandse Taalkunde
Pas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
The Low Countries are famous for their radically changing landscape over the last 1,000 years. Like the landscape, the linguistic situation has also undergone major changes. In Holland, an early form of Frisian was spoken until, very roughly, 1100, and in parts of North Holland it disappeared even later. The hunt for traces of Frisian or Ingvaeonic in the dialects of the … [Lees meer...] overPas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200
Hoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?
Uit de tijdschriften (9) Het onderstaande stuk is onderdeel van de nieuwsbrief Neerlandistiek voor de klas. Anders dan andere stukken hier is het primair gericht voor gebruik in de les, door scholieren. Door Marten van der Meulen Niet iedereen praat hetzelfde. Mensen spreken totaal verschillende talen, en zelfs als ze dezelfde taal spreken, dan spreken ze vaak nog anders, … [Lees meer...] overHoe bestudeer je gesproken taal van vroeger?
Taal & Tongval 2017: Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact.
Op 1 december a.s. is in Gent het jaarlijkse colloquium van Taal & Tongval. Het thema is Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact. Met: keynote lezingen door Päivi Pahta (Tampere), Joseph Salmons (Madison, Wisconsin) en Marijke van der Wal (Leiden). Plus: veertien lezingen in parallelsessies. Het volledige programma is te … [Lees meer...] overTaal & Tongval 2017: Monolingual histories – Multilingual practices. Issues in historical language contact.
Hebban olla vogala uitgelegd door een taalkundige
Door Peter Alexander Kerkhof De Rochester proba pennae, ook wel bekend als het hebban-olla-vogala-gedichtje, is misschien wel het meeste bekende stukje Oudnederlands. Maar hoe spreek je het uit en hoe zit de taal precies in elkaar? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overHebban olla vogala uitgelegd door een taalkundige
Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Door Cora van de Poppe Recentelijk was in het nieuws veel aandacht voor de opmars van Engels in het wetenschappelijk onderwijs. Het merendeel van alle studies aan Nederlandse universiteiten wordt inmiddels al in het Engels gedoceerd. Deze trend wordt niet door iedereen met blijdschap ontvangen; de Taalunieraad pleit bijvoorbeeld juist voor een sterke positie van het Nederlands … [Lees meer...] overNederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Een Duits-Nederlands feestbundelfeestje
Door Miet Ooms Op 29 juni 2016 kreeg Luk Draye tijdens een mini-symposium de feestbundel overhandigd die was samengesteld naar aanleiding van zijn emeritaat vorig jaar. De bundel kreeg de titel Sprache in Raum und Geschichte, System und Kultur. Festschrift für Luk Draye. Ze vormt tevens de nummers 99 en 100 van het tijdschrift Leuvense Bijdragen, waarvan de gevierde al … [Lees meer...] overEen Duits-Nederlands feestbundelfeestje
Online: Cor van Bree, Historische Klankleer van het Nederlands
Kort geleden (april 2014) verscheen het eerste deel van het Leerboek voor de Historische Grammatica van het Nederlands. Het is een herziene en uitgebreide uitgave van het leerboek van 1977. Dit eerste deel bevat een beknopte grammatica van het Gotisch, inleidende hoofdstukken en de klankleer. In vergelijking met het boek van 1977 zijn de bibliografische aantekeningen … [Lees meer...] overOnline: Cor van Bree, Historische Klankleer van het Nederlands
