Over de zwoele avonden van Abdelkader Benali Tot mijn verbazing ontdekte ik een tijdje geleden dat er collega's waren die dachten dat je 'literaire taal' niet kunt definiëren. Is literatuur geen kunst, en kenmerkt kunst zich niet door voortdurende vernieuwing? En is literaire taal dan niet als kwikzilver voortdurend onderhevig aan verandering? Ik denk dat het een … [Lees meer...] overLiteraire taal bestaat wél
taalkunde
Taalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’ Niet dat je voor de rite rond mijn lijk veel hoeft te regelen De meest voorkomende negatie in de Oudgermaanse talen van het eerste millennium AD is de enkelvoudige cliticnegatie. Die staat meteen voor de … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Etymologica: De herde
Hoor de hoeven over de heide gaan, de kiezen kauwen op kruid en struik, en bij hamel de bel van hals bengelen. Hier treedt een kudde, of een herde, om te spreken met een oud woord dat nog in herder schuilt en verwant is aan scheren—maar niet hoe u denkt. Rovers zelfs Al sinds zijn vroegste overlevering in onze taal wordt kudde voor groepen en troepen van … [Lees meer...] overEtymologica: De herde
‘Als je dorst hebt, er is cola.’
Er zijn mensen die denken dat alles in de taal geregeld moet worden. Als mensen dingen op twee verschillende manieren zeggen ('ik ben groter dan/als jou', 'ik wil dat boek gelezen hebben/hebben gelezen'), dan moet één van de twee voorzien worden van het label 'goed' en de ander van het label 'fout'. Maar zelfs die mensen moeten toegeven dat dit niet geldt voor de volgorde van … [Lees meer...] over‘Als je dorst hebt, er is cola.’
28 februari 2025: Seminar Surinaamse talen in Nederland
Op vrijdag 28 februari 2025 organiseert het Sarnámi Instituut Nederland een seminar in de centrale openbare bibliotheek van Den Haag over de status en invloed van Surinaamse talen in de Nederlandse samenleving. Het gaat hier om het Sranantongo, het Sarnámi en het Surinaams Javaans; talen die in de periode van de slavernij en de contractarbeid Suriname zijn ingevoerd en die zich … [Lees meer...] over28 februari 2025: Seminar Surinaamse talen in Nederland
Ons leger Plasterkjes
Een confronterend gesprek moet ik zeggen, maar wat ben ik blij! Het bleek hoe weinig ik over het onderwerp wist en hoe ik mezelf heb overschat met dat gezwets van mij. Het is februari 2010. Aan het woord is minister Plasterk 2.0 van Onderwijs, die bij DWDD goed heeft geluisterd naar taalonderzoekster Helen de Hoop. Zij legde het grammaticale voordeel van ‘hun’ als onderwerp … [Lees meer...] overOns leger Plasterkjes
Taal en sociale klasse
In westerse samenlevingen spreken mensen uit zogeheten 'hogere' klassen anders dan mensen uit 'lagere klassen'. Hoe zit dat verschil in elkaar? En verandert er iets als de samenstelling van de samenleving verandert? … [Lees meer...] overTaal en sociale klasse
Hoe spannend de Nederlandse woordvolgorde is
Samenwerking Münster-Oldenburg Bachelorstudenten Nederlandse taal en cultuur van de Universiteit Münster en Oldenburg sloegen dit wintersemester (24/25) de handen ineen in het college ´De Nederlandse woordvolgorde´. In dit taalwetenschappelijke college onderzochten studenten variatie in de Nederlandse syntaxis. Daarbij werkten sommigen ook verschillen met de Duitse … [Lees meer...] overHoe spannend de Nederlandse woordvolgorde is
Ik begin bijna te geloven dat Terneuzen bestaat
In het jargon van taalkundigen heet een kort artikeltje waarin een taalverschijnsel, liefst voor het eerst, wordt opgemerkt een squib. In het nieuwste nummer van Nederlandse Taalkunde plaatsen Milou Andree en Heize Oh zo'n squib, met als titel 'Je begint bijna te denken dat het een squib is!' Die squib gaat dus over de bijna beginnen te-constructie, waarover voor zover ik … [Lees meer...] overIk begin bijna te geloven dat Terneuzen bestaat
De toekomst van taal
Hoe gaat taal er in de toekomst uitzien? Kunnen we over vijftig jaar nog lezen en schrijven? Of krijgen we tegen die tijd al onze informatie in de vorm van video’s, voice-berichten en memes? Vooral onder jongeren holt de leesvaardigheid achteruit. Is dit erg, of is er hier sprake van een natuurlijke taalontwikkeling? En hoe veranderen talen eigenlijk? Leer van taal- en … [Lees meer...] overDe toekomst van taal
’t Het nog nooit zo donker west / Of ’t wer altied wel weer licht
''t Het nog nooit zo donker west / Of 't wer altied wel weer licht' Zo luiden de titel en het weerkerend refrein van een prachtige ballad uit 1984 van de vroeg gestorven Groninger bard Ede Staal (1941-1986), geliefd streektaalzanger en dichter. Staal heeft al tijdens zijn leven, maar zeker sinds zijn dood een cultstatus verworven. Hij is met een qua omvang bescheiden oeuvre … [Lees meer...] over’t Het nog nooit zo donker west / Of ’t wer altied wel weer licht
Het Nederlands is geen huis-tuin-en-keukentaal
De taaldiversiteit in de Brainportregio is misschien wel groter dan ooit. Tegelijkertijd lijken de zorgen om een eentalig Eindhoven, eentalig Engels welteverstaan, misschien ook wel groter dan ooit. Brainport, dat woord alléén al! Nu betwijfel ik of iemand heel blij wordt van een alternatief als ‘hersenhaven’. Soms levert een andere taal, zoals het Engels, nu eenmaal een … [Lees meer...] overHet Nederlands is geen huis-tuin-en-keukentaal
Wat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Als je voor een onderzoek historische bronnen – handschriften of oude drukken – raadpleegt, kom je vroeg of laat een tekst tegen die zijn inhoud niet geheel prijsgeeft: er is een stuk van een bladzijde afgescheurd, papiervisjes en ander gespuis hebben zich tegoed gedaan aan het papier of iemand heeft een vieze vlek gemaakt. Een kleine beschadiging leidt over het algemeen niet … [Lees meer...] overWat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Geografische variatie
In deze derde video in de reeks over sociolinguïstiek behandel ik geografische variatie. Hoe staan dialecten ervoor? En hoe onderzoeken we die? … [Lees meer...] overGeografische variatie
TANDloosheid, tandeLOOSheid
In een artikel in het nieuwe nummer van het vakblad Nederlandse Taalkunde snijdt Marcel den Dikken een intrigerende kwestie aan: dat in woorden die eindigen op -loosheid de klemtoon soms verschuift. Je zegt bijvoorbeeld werkeloos met klemtoon op werk, maar in werkeloosheid leggen de meeste mensen die klemtoon op loos. Toch gebeurt die verschuiving niet altijd. In … [Lees meer...] overTANDloosheid, tandeLOOSheid
Ferskynd: Us Wurk vol. 73 No. 2 (2024)
It nijste nûmer fan Us Wurk is ferskynd en lykas altyd (en lykas eardere nûmers) digitaal tagonklik. Articles Reviews and commentaries Op it Mêd … [Lees meer...] overFerskynd: Us Wurk vol. 73 No. 2 (2024)
ETTElijke vrouwennamen
Achter het Achtervoegsel 50 Sinds 2018 heeft Gerrit Bloothooft ons in meer dan 100 afleveringen van zijn rubriek Voornamendrift vergast op allerhande wetenswaardigheden over de keuzes die ouders maken bij het kiezen van een voornaam voor hun pasgeboren zoon of dochter. In die interessante en lezenswaardige bijdragen zijn talloze korte, lange, doodgewone, vreemde en … [Lees meer...] overETTElijke vrouwennamen
Woordenboekgebruik
Op 19 december 2024 heb via Neerlandistiek gevraagd of lezers een enquête over hun woordenboekgebruik wilden invullen, en begin januari 2025 is die enquête verder verbreid via Taalpost. In totaal hebben 1424 personen de enquête ingevuld. Bijna 99% van hen antwoordde dat zij informatie over woorden zoeken, en wel op de eerste plaats de betekenis van een woord, op de tweede … [Lees meer...] overWoordenboekgebruik
TAALVARIATIE IN BEELD!?
Het Nederlands varieert van plaats tot plaats en van land tot land. Hoe beoordelen Nederlandstaligen die variatie? Zijn ze zich er eigenlijk wel van bewust? Die vragen willen onderzoekers van de Universiteit Gent beantwoorden. Via een online enquête brengen ze de overtuigingen van Nederlandstaligen wereldwijd in kaart. Jongvolwassen Nederlanders gezocht! In de voorbije … [Lees meer...] overTAALVARIATIE IN BEELD!?
Dissertatieprijs voor Gosse Minnema
Op vrijdag 31 januari vond in Utrecht de Grote Taaldag plaats. Op deze conferentie presenteren taalwetenschappers van binnen én buiten Nederland jaarlijks hun nieuwste onderzoeksbevindingen. Tijdens het Taalgala wordt bovendien de AVT/Anéla-dissertatieprijs voor het beste taalkundige proefschrift van het afgelopen jaar uitgereikt. Dit jaar werd de dissertatieprijs gewonnen door … [Lees meer...] overDissertatieprijs voor Gosse Minnema
Taalverandering betrapt! Deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’ De wijze held kon ach en wee niet weren De oudste Oudfriese tekst is de rechtstekst Het Recht van de Skelta in de redactie van de tekstcollectie Unia. De oudste Oudengelse tekst is het heldendicht Beowulf. Ik … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’
Etymologica: De hoogte van Ochten
Winter, 1789. Tegen de dijk van het dorp Ochten aan de Waal prijkt een grote berg van kruiend ijs die gauw beklommen en getekend wordt. Het is een schouwspel dat de naam van het oord betaamt, want Ochten beduidt wel iets als ‘(ter) hoogte’. Ligging en overlevering Ochten bevindt zich in de Neder-Betuwe aan de rechteroever van de Waal. Ter plekke is aardewerk uit de … [Lees meer...] overEtymologica: De hoogte van Ochten
Konijing
Zoals de bioloog blij wordt van een nieuw soort hommelkoningin, zo delen taalkundigen verrukt met elkaar nieuwe uitspraakvarianten. Onlangs kreeg ik deze doorgestuurd van mijn Utrechtse collega Nynke de Haas: konijing ([konɪjɪŋ) in plaats van koningin. Je kunt hem horen in de bovenstaande podcast, ongeveer vanaf 17:50. De spreker zegt het drie keer in de paar minuten die … [Lees meer...] overKonijing
Onnatuurlijketaalgewenning
Gedegen onderzoek gaat altijd gepaard met een fikse dosis verwachtingsmanagement. Als onderzoeker wil je vaak een ambitieuze onderzoeksvraag beantwoorden, maar je komt er meestal snel genoeg achter dat het antwoord op de vraag afhankelijk is van te veel variabelen. De vraag moet worden bijgesteld, de ambitie afgeschroefd. Ook bij mij waart er de laatste jaren steevast een … [Lees meer...] overOnnatuurlijketaalgewenning
Taal en gender
Tweede video in een inleiding over de sociolinguïstiek: wat weten we over de verschillen tussen genders in taalgebruik? En wat zijn mogelijke verklaringen voor die verschillen? … [Lees meer...] overTaal en gender
