(met twee kaarten) Door Jan Stroop Van augustus 1966 tot augustus 1974 was ik medewerker van het Dialectbureau van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Mijn werk was o.a. ’t ontwerpen en uitgeven van kaarten voor de Taalatlas van Noord- en Zuid-Nederland. Aflevering 9 van die Atlas is zodoende onder mijn supervisie tot stand gekomen. Ook de … [Lees meer...] overUit de archieven van ’t Meertens Instituut: de proefkaart kaft
taalkunde
Deze en die zijn niet egocentrisch
Door Marc van OostendorpWat is het verschil tussen die vogel en deze? De betekenis van aanwijzende voornaamwoorden is een voortdurende zoektocht, maar er zijn nu nieuwe, experimentele gegevens. Maandag promoveert David Peeters in Nijmegen op een proefschrift over aanwijzende voornaamwoorden én over de betekenis van wijzen met je vinger.Een belangrijk punt voor Peeters … [Lees meer...] overDeze en die zijn niet egocentrisch
Etymologie: keffen
Door Michiel de Vaan keffen ww. ‘blaffen’Vnnl. keffen ‘blaffen als een hond, vooral kort en hoog; tekeergaan’ (ca. 1550), keffer ‘blaffer’ (1573), keffinghe ‘geblaf’. Daarnaast kaffen ‘babbelen, kletsen’ (voor 1580). In moderne dialecten: Drents keffen, kiffen ‘keffen; kijven’, Limburgs keffe ‘keffen’, kaffe ‘blaffen; zwaar hoesten’. In Nederrijnse en Ripuarische dialecten … [Lees meer...] overEtymologie: keffen
Finansjering
Door Marc van OostendorpDe taal borrelt. Je komt als enkel indidu oren en ogen tekort en daarom kun je als onderzoeker die geïnteresseerd is in de taal nu eigenlijk niet zonder Twitter, dat je berichten stuurt als:@fonolog Volgens @pem50 is er een -j in opkomst in het woord financiering: finansjiering. Hij hoort hem veel. Zegt het jou iets?— Yos M. (@falderappes) 8 … [Lees meer...] overFinansjering
Een gebaar is geen woord
Door Marc van Oostendorp Juristen leven in een heel andere wereld dan ik. Een heleboel discussies die deze lieden voeren gaan natuurlijk over taal – de interpretatie van dit of dat woord, van deze of gene zinsnede –, maar het soort argumenten dat ze daarbij gebruiken lijkt in geen velden of wegen op wat ik zelfs maar herken als een bijdrage aan een discussie. Een artikel in … [Lees meer...] overEen gebaar is geen woord
Puzzels rond ‘men’
Door Marc van OostendorpDe bekende Amerikaanse syntacticus Haj Ross plaatste onlangs op internet een paar pagina's vol observaties over men – of eigenlijk over het Engelse one, het Franse on en het Duitse man, maar voor men geldt voor zover ik kan zien in ieder geval hetzelfde als voor het Duits. En, zoals vaker bij Ross, daar zitten dingen bij waar geloof ik nog … [Lees meer...] overPuzzels rond ‘men’
Het verwachtingspatroon van de lezende jurist
Door Dr. Armand Héroguel, Universiteit van Lille (Rijsel) Het vertalen van juridische teksten vormt een rariteit in de wereld van de internationale neerlandistiek. Er zijn ook zeer weinig instellingen die daartoe opleiden. Toch is de kwaliteit van juridische vertalingen binnen Europa belangrijk met het oog op onze democratische waarden en de rechtszekerheid. De … [Lees meer...] overHet verwachtingspatroon van de lezende jurist
Met zijn vijfjes
Zoals je mensen hebt die op een doorregende grijze dag tegen het grijze beton van de grijze gebouwen gegarandeerd een zeldzaam grijs vogeltje zien, zo zijn er mensen die aan de Nederlandse taal steeds weer nieuwe dingen weten te ontlokken. Mijn college Gertjan Postma is zo iemand – hij weet je gegarandeerd te wijzen op dingen die je als moedertaalspreker al je hele leven … [Lees meer...] overMet zijn vijfjes
Addenda EWN: joop
Door Michiel de Vaan joop zn. ‘vrucht van de meidoorn’ Oorspronkelijk de benaming van een doornstruik (meidoorn, roos), die in het Nederlands meestal op de vruchten daarvan is overgegaan. Vnnl. iopen vat ‘vat voor jopenbier’ (1561, Spel van Sinne, Brabant), jopen, joopen ‘rode vruchten van de meidoorn’ (1567, Dodoens, Cruijdboeck [geciteerd naar uitgave 1618]), jopkens, … [Lees meer...] overAddenda EWN: joop
Het Nederlands sterft in Amerika
Door Marc van OostendorpDe Nederlanders die aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw naar Amerika gingen, hadden niet de bedoeling om daar de Nederlandse taal zo enthousiast mogelijk te onderwijzen aan de lokale bevolking. In plaats daarvan, weten we uit onderzoek, hadden zij de neiging om zo snel mogelijk Engels te spreken met elkaar en met hun kinderen.Het … [Lees meer...] overHet Nederlands sterft in Amerika
De spreekwoordelijke WordPress 5 minuten installatie
Door Marc van Oostendorp Terwijl je even niet oplet zijn de woorden alweer van betekenis veranderd. Op het Meldpunt Taal schrijft iemand: BNR Radio meldde dat Warren Buffett zijn 'spreekwoordelijke grote olifant' ging schieten of geschoten had. Bij mijn weten bestaat er geen spreekwoord over het schieten van een olifant, wel van een bok. Dit wordt misschien het … [Lees meer...] overDe spreekwoordelijke WordPress 5 minuten installatie
Pluricentrisch Nederlands
Door Marc van OostendorpDeze week een lange video (ruim een uur): vorige week werd in het kader van het Colloquium neerlandicum een panel gewijd aan het idee dat het Nederlands een 'pluricentrische' taal is – je kunt niet alleen naar het éne centrum van Amsterdam kijken, maar er bevindt zich op zijn minst een ander centrum in Antwerpen en wie weet ook nog een in … [Lees meer...] overPluricentrisch Nederlands
Online seks blijkt pornografisch
Door Marc van Oostendorp Cyberseks is natuurlijk wel een interessant onderwerp, maar ik vind niet dat Chrystie Myketiak er veel van maakt in haar artikel The co-construction of cybersex narratives, dat onlangs verscheen in het tijdschrift Discourse & Society. Het uitgangspunt is interessant: wanneer twee mensen elkaar in een online spel of een chatbox … [Lees meer...] overOnline seks blijkt pornografisch
Is onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Onverwachte taalvragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (10)Door Marc van OostendorpZou het verschijnsel van het gezonken cultuurgoed ook in de natuurwetenschappen bestaan? Dat je inzichten moet bestrijden die honderd jaar geleden inderdaad gebruikelijk waren, maar dat inmiddels onder onderzoekers niet meer bestaan? Je hebt natuurlijk mensen die de evolutietheorie ontkennen, … [Lees meer...] overIs onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Hoe staat het met het Afrikaans?
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendminicollege wordt vandaag gegeven door prof. Wannie Carstens, hoogleraar Afrikaanse taalkunde in Potchefstroom. Ik interviewde hem de afgelopen week, tijdens het Colloquium Neerlandicum in Leiden.Lees ook het artikel 'Engels beste vir onderrig' dat verscheen na dit interview. … [Lees meer...] overHoe staat het met het Afrikaans?
Zó niet cool
door Maartje LindhoutAf en toe hoor ik het iemand zeggen, soms ben ik dat zelf: Dat is echt zó niet aardig, zó niet cool, zó niet leuk. Altijd met nadruk op ‘zo’. Volgens mij is dit een redelijk nieuw verschijnsel. Als je dit zegt, wil je benadrukken dat iets in sterke mate alles behalve aardig, cool of leuk is. Toch? Hoe zit het met dit verschijnsel? Hoe ver kun je gaan en is … [Lees meer...] overZó niet cool
Programma DRONGO talenfestival bekend
Op vrijdag 25 en zaterdag 26 september 2015 vindt in de Jaarbeurs in Utrecht voor de vierde keer het DRONGO talenfestival plaats. Dit ‘grootste talenfestival van Nederland en Vlaanderen’ is de plek om kennis te maken met de vele mogelijkheden van taal en meertaligheid. Van de beste manieren om snel een vreemde taal te leren tot tips en tricks voor meertalig opvoeden (inclusief … [Lees meer...] overProgramma DRONGO talenfestival bekend
Addenda EWN: baren, gebaren
Door Michiel de Vaanbaren ww. ‘schreeuwen’Oudnederlands baroda ‘openbaarde’, rebaredos ‘jij hebt blootgelegd’ (*ir-bar-) (Wachtendonckse Psalmen, 10e eeuw), Vroegmiddelnederlands baren‘tevoorschijn brengen, bekendmaken’ (1276–1300), ‘zich vertonen’ (1265–1270), ‘tekeergaan’ (1287); daarnaast verbaren ‘tonen, verschijnen’ (1285). Ook na 1300 betekent baren meestal … [Lees meer...] overAddenda EWN: baren, gebaren
700 milliseconden voor je ‘nee’ zegt
Door Marc van OostendorpIn de categorie Kleine bevindingen die desalniettemin grote bevrediging schenken vandaag een onderzoekje dat Sandra Bögels en een aantal andere Nijmeegse onderzoekers volgende week op een congres in Göteborg presenteren, en waaruit onomstotelijk is aangetoond dat mensen een schokje in hun hoofd krijgen als op een vriendelijk verzoek onmiddellijk … [Lees meer...] over700 milliseconden voor je ‘nee’ zegt
Sinds iemand 18 is
Door Marc van OostendorpLaat mensen een invuloefening doen en de vreemdste resultaten komen naar boven. De lerares Odile Verberkmoes liet haar cursisten, die het Nederlands als vreemde taal leerden, een woord invullen op de volgende puntjes:... iemand in Nederland 18 is, heeft hij stemrecht.Sommige mensen kozen voor als en anderen voor zodra: dat is allebei goed. Maar er … [Lees meer...] overSinds iemand 18 is
Witmang (m/v)
Door Marc van Oostendorp Het is misschien maar goed dat de neerlandistiek geen radiostation is. Het soort kritiek dat de rapper Fresku spuit op Radio 3FM, zou je net zo goed op ons vak van toepassing kunnen verklaren: lang niet alle groepen krijgen evenredige aandacht. … [Lees meer...] overWitmang (m/v)
Pools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Door Lucas SeurenRecent ben ik begonnen aan het proefschrift van Matylde Weidner, waarin ze arts-patiëntgesprekken in Polen bespreekt. Nou wist ik al langer dat Pools niet een taal is die je gemakkelijk oppakt, en na enkele tientallen pagina’s aan analyses ben ik wel gesterkt in die bevinding. De woordvolgorde, opbouw van woorden, uitspraak, fonologische processen: het … [Lees meer...] overPools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Etymologie: ai, ei, oei
Door Michiel de Vaanai tw. uitroep van verdriet, pijn, negatieve verbazingVroegmiddelnederlands ai (1220–1240) ‘helaas, ach, wee’. Gecombineerd met mi in de vaste verbinding ai mi, aymi ‘wee mij’ (1265). Soms ook voor verwondering of aanmaning gebruikt: ay vrient! ‘toe vriend!’ (1320–1330). Nieuwnederlands aij (1504), ay, ai, naast aij mij (1541) met varianten amij, amy (1623) … [Lees meer...] overEtymologie: ai, ei, oei
Zijn plaatsnamen liever niet te kort?
Door Marc van OostendorpNu de vakantie weer voorbij is, zorgde een bericht op Language Log meteen voor enige opwinding op Facebook: Victor Mair merkte er op dat Chinese plaatsnamen eigenlijk nooit uit één karakter bestaan. De reden zou volgens hem kunnen zijn dat één lettergreep te snel leidt tot misbegrip: je hoeft alleen die ene lettergreep te missen en je weet al niet … [Lees meer...] overZijn plaatsnamen liever niet te kort?
Bestaat er iets voor taal wat vergelijkbaar is met het getal nul voor de wiskunde en exacte wetenschap?
Onverwachte taalvragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (9)Door Marc van OostendorpSommige onderzoekers wezen er in de aanloop naar de Nationale Wetenschapsagenda op dat de initiatiefnemers van die agenda uitgingen van een verkeerd idee: dat onderzoekers er zijn om vragen te beantwoorden. Een belangrijk deel van hun werk bestaat er juist uit om de goede vragen te … [Lees meer...] overBestaat er iets voor taal wat vergelijkbaar is met het getal nul voor de wiskunde en exacte wetenschap?