Der is grutte kâns datsto tsjin it grien-giel-swarte fûgeltsje dat sa fleurich heech yn 'e beam sit te fluitsjen en yn it fûgelhokje yn dyn tún briedt koolmees seist. Wy brûke gauris de Nederlânske namme om fûgels, ynsekten en blommen mei oan te tsjutten. Tink bygelyks oan nylhoars/nijlpaard, gersrûp/emelt of bûnte kjifkrobbe/bonte knaagkever, hoewol't Omrop Fryslân de Fryske … [Lees meer...] overFûgelnammen
woordbetekenis
Bôle & brea
Yn it sikehûs yn Swol frege it dochterke fan in freondin oan de ferpleging om ‘een stukje bôle’. It duorre efkes foar’t hja yn ‘e gaten hiene dat it om ‘brood’ gie. De gelikenis mei it Nederlânsk is noch wol te sjen yn it wurd ‘bolletje’. Brea hie by de ferpleging miskien earder in beltsje rinkelje litten. Dat wurd liket fansels mear op it Nederlânske ‘brood’. Brea wurdt … [Lees meer...] overBôle & brea
Overléggen en óverleggen – vooruit dan toch maar een keertje
Het is een simpel verhaal, het ene overleggen is het andere niet. Kijk in Van Dale en zie een optisch verschil aangebracht dat spoort met variërende woordvormen én met een onderscheid in betekenis.Een paar plaatjes illustreren wat Nederlanders die een poosje hebben schoolgegaan zouden kunnen weten, kennis die zou ik denken niet misstaat voor mensen die in de Tweede … [Lees meer...] overOverléggen en óverleggen – vooruit dan toch maar een keertje
Onder bore gevel
Een oud woord hervonden is als een erfstuk ontvangen, te meer als het lang geleden in eigen taal gewrocht is. Werd het ooit door dichters gebruikt om verheven stijl in stafrijm te drijven? Een zo’n kleinood luidt boor en beduidt ‘hoog, verheven’. Zeldzaam Behalve misschien in de Belgisch-Limburgse oordnaam Borlo is dit woord in zijn oorspronkelijke, … [Lees meer...] overOnder bore gevel
‘Handvol’ en ‘handjevol’ zijn geen samenstellingen
Wie een zin als de volgende leest, zou in eerste instantie kunnen denken dat we te maken hebben met de samenstelling handvol: Het woord handvol wordt niet alleen gezien als een samenstelling, maar het wordt ook beschouwd als zelfstandig naamwoord met de betekenis ‘zoveel als in een hand past’. Het is begrijpelijk dat dit woord tot die woordsoort wordt … [Lees meer...] over‘Handvol’ en ‘handjevol’ zijn geen samenstellingen
Over vingers en tenen
In het derde nummer van Onze Taal van dit jaar staat een klein verhaal van de hand van Sam De Vriendt over het ontstaan van het woord knie. Dit woord, zo gaat het verhaal, bestond al voordat het iets betekende. Het kon gebruikt worden in de betekenis van dinges als je niet op een woord kon komen. De betekenis van knie werd vastgelegd door een mevrouw die probeerde een spin aan … [Lees meer...] overOver vingers en tenen
Smous en het n-woord
Taalhistoricus Ewoud Sanders over het schrappen van beledigende woorden Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy … [Lees meer...] overSmous en het n-woord
Een nieuw idee bedenken
Dit weekeinde luisterde ik nog wat intensiever dan ik toch altijd al doe, naar het nieuwsoverzicht van Jeroen van Kan aan het begin van het radioprogramma De Taalstaat. Dat kwam zo: Van Kan besprak een intrigerend taalverschijnsel dat hem recent was opgevallen: mensen zeggen dingen als 'idee bedenken' of 'idee maken'. Een beetje jammer was dat Van Kan niet ontkwam aan de reflex … [Lees meer...] overEen nieuw idee bedenken
Dop en deksel
Intrigerende vraag, onlangs gesteld door Martine Mussies op Mastodon: wanneer gebruiken we precies dop en wanneer deksel? We kwamen er geloof ik met zijn allen niet uit, en ook de woordenboeken geven niet onmiddellijk uitsluitsel. Van Dale zegt bijvoorbeeld over deksel: En over dop: Als je dit zo leest, zou je denken dat deksel een algemener begrip is dan dop, en dat … [Lees meer...] overDop en deksel
Een ’toxische’ verandering?
Op de Bondgenotenlaan in Leuven wandelde ik toevallig voorbij een winkel met natuurlijke schoonheidsproducten. Voor de ingang van de winkel stond zo’n vouwbaar krijtbord en mijn oog viel erop vanwege de volgende slogan: “I like my products like my people: not toxic.” De humor in deze zin komt voort uit het feit dat er gespeeld wordt met twee interpretaties van toxic: producten … [Lees meer...] overEen ’toxische’ verandering?
Etymologische blikvernauwing
Daar heb ik dus last van: etymologische blikvernauwing. Losse woorden maar ook opmerkelijke combinaties van woorden leiden me af van wat de welwillende schrijver (m/v/x) ermee bedoelde te zeggen. Ik lijd er wel aan maar niet onder. Neem nou die woordklont Anti-oorlogsprotest. Anti betekent toch 'tegen' en pro 'voor'? Of zit het ingewikkelder? … [Lees meer...] overEtymologische blikvernauwing
beschrijven / omschrijven
Verwarwoordenboek 300 (en slot) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overbeschrijven / omschrijven
anders / verschillend
Verwarwoordenboek 299 In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het … [Lees meer...] overanders / verschillend
humeur / stemming
Verwarwoordenboek vervolg (298) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale … [Lees meer...] overhumeur / stemming
duur / kostbaar
Verwarwoordenboek vervolg (297) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overduur / kostbaar
allemaal / iedereen
Verwarwoordenboek vervolg (296) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overallemaal / iedereen
brullen / schreeuwen
Verwarwoordenboek vervolg (295) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overbrullen / schreeuwen
hard / luid
Verwarwoordenboek vervolg (294) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overhard / luid
Waken voor iets
Vlak voordat de G20-top op het Indonesische eiland Bali van start ging, deed de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, een uitspraak die in een bericht van 15 november 2022 in het digitale NOS Nieuws de volgende kop kreeg. De eerste zin van het artikel luidt echter: Volgens de officiële taalregels zijn beide zinnen waarin het werkwoord ‘waken voor iets’ … [Lees meer...] overWaken voor iets
consequent / consistent
Verwarwoordenboek vervolg (293) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overconsequent / consistent
nauwkeurig / precies
Verwarwoordenboek vervolg (292) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overnauwkeurig / precies
kop / snuit
Verwarwoordenboek vervolg (291) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overkop / snuit
mooi / prima
Verwarwoordenboek vervolg (290) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overmooi / prima
mengeling / mengsel
Verwarwoordenboek vervolg (289) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overmengeling / mengsel
druk / editie / oplage
Verwarwoordenboek vervolg (288) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overdruk / editie / oplage
