“In feite is seksualiteit net zoiets als een waterleiding: heel vervelend als je er gedoe mee hebt, en je kunt ook eigenlijk niet zonder. Maar dat betekent natuurlijk niet dat het hele leven om waterleidingen draait. Snap je?” 

Gedoe met seksualiteit, zo zou je het romandebuut van Tobi Lakmaker (1994) in drie woorden samen kunnen vatten. Een levendig, humoristisch en verfrissend gedoe. In De geschiedenis van mijn seksualiteit schrijft Tobi Lakmaker over zijn worstelingen met genderidentiteit, met lesbisch zijn, met de hokjes waar hij voortdurend in wordt geplaatst. Zijn seksuele geschiedenis is de rode draad in de roman, maar niet altijd in chronologische volgorde. 

Springerig en intens

Vanaf de eerste pagina was ik verliefd op dit boek. Om preciezer te zijn vanaf deze zin: “Ik wilde ook een intellectueel worden, maar telkens wanneer ik een boek las, viel ik in slaap.” Tobi Lakmaker wil een genie worden maar heeft een enorme hekel aan pretentieus gedoe van voornamelijk mannen: “Het is merkwaardig, maar als je met twee jongens omgaat die zichzelf beschouwen als veelbelovend, dan lachen ze nooit meer om jouw grapjes. Veelbelovende jongens zijn ongelooflijk vermoeiend.” De jonge schrijver breekt alle regels van wat literatuur zou moeten zijn en vindt ze opnieuw uit. De nonchalante stijl en ontwapenende eerlijkheid smelten het boek en de schrijver samen: het boek ís Tobi Lakmaker. Hoezo is de auteur dood? Hoezo heeft die niks te zeggen over de tekst? “Misschien ben ik wel de eerste echt levende auteur.” 

Lakmaker heeft niet alleen een sterke mening over literatuur, maar over alles. Met dezelfde passie vindt hij het belachelijk dat acteurs alleen maar cappuccino’s drinken en dat mannen het nooit serieus nemen als vrouwen iets te zeggen hebben. De grote onderwerpen houdt hij moeiteloos luchtig en dat werkt goed, maar voor je het weet heeft hij het alweer over iets anders. 

Ook de chronologie van het verhaal lijkt op sommige momenten willekeurig. Het hoofd van Lakmaker is inderdaad “springerig en intens”, zoals iemand in het verhaal tegen hem zegt. Zelf zegt hij hierover: “Het zou kunnen dat sommigen van jullie het chronologische spoor van dit verhaal een beetje bijster beginnen te raken. Ontzettend vervelend, lijkt me dat. Daarom leg ik het maar even uit (…). Het had misschien logischer gekund, of helderder, maar om eerlijk te zijn heb ik niet zo’n hoge pet op van al het logische en heldere.” Hij staat achter zijn literaire keuzes, zoals elke auteur. Door deze keuzes expliciet te maken, dekt hij zich al in voor kritiek. De soms chaotische verhaallijn is in overeenstemming met zijn persoonlijkheid, maar het zorgt er wel voor dat het boek niet helemaal een geheel vormt. In plaats van een traditionele ontwikkeling van het personage, bevat de roman eerder losse scenes met een overkoepelende thematiek. Iedere keer dat hij teruggaat in de tijd, gaat hij namelijk ook terug in ontwikkeling. Juist die ontwikkeling in identiteit is volgens mij de kern van dit boek. 

Gewoon real

De kracht van deze debuutroman zit in de openhartigheid. Er schemert zelfcompassie door in zijn nonchalante manier van schrijven, maar hij is ook kritisch op zichzelf. Je gaat van Tobi houden, van zijn energie en manier van kijken. De thema’s waar hij zich mee bezighoudt zijn ontzettend relevant. Dankzij zijn eigen veranderende genderidentiteit heeft hij een unieke kijk op dit onderwerp. Lakmaker weet hoe het is om liefdesrelaties te hebben met zowel mannen als vrouwen, hoe het is om vrouw te (willen) zijn, hoe het is om man te willen zijn, hoe het is om mooi en lelijk gevonden te worden, hoe het is om een genie te willen zijn in een intellectuele wereld die gedomineerd wordt door mannen. 

De geschiedenis van mijn seksualiteit is een must-read voor iedereen die houdt van mensen “met wie je gewoon real kan zijn,” voor iedereen die je “werkelijk wakker kunt maken voor mensen met een individueel rouwproces”, voor iedereen die echt eens wil “lachen met een lesbische fundamentalist”. Tobi Lakmaker verstaat als een waar genie de kunst van de authenticiteit.  

Laura Penninga is masterstudent Literair Bedrijf aan de Radboud Universiteit