• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kleine potjes hebben grote oren

2 mei 2022 door Milou Andree 1 Reactie

Spreekwoord van de week • “Kleine potjes hebben grote oren”

Kinderen luisteren naar de dingen die gezegd worden en er blijft daarvan meer hangen dan je zou denken.

Blij verrast was ik, toen ik op een ochtend mijn kopje thee dronk en er niet zo’n laffe vraag aan het zakje biologische zwarte thee met rozen en vanille van de HEMA hing, maar een “typical Dutch saying”. Daar gaat mijn neerlandistiekhart uiteraard sneller van kloppen. Het spreekwoord luidt: kleine potjes hebben grote oren. Op het papiertje aan het theezakje (is hier een apart woord voor?) wordt dit in het Engels vertaald als kids hear everything.

Deze uitleg dekt de lading niet helemaal. Kinderen kunnen inderdaad alles horen, maar wat het spreekwoord vooral duidelijk wil maken is dat je in het bijzijn van kinderen moet opletten met wat je zegt, omdat die kinderen dus meer opslaan dan je in eerste instantie zou denken en wie weet blijven er dan zeer ongepaste dingen hangen en dat moet je natuurlijk niet willen. 

Oké, dat past misschien niet op zo’n klein papiertje.

Net als in andere spreekwoorden is er in dit spreekwoord ook sprake van figuurlijk taalgebruik. In dit geval zijn de kinderen de potjes en is er daarnaast sprake van een zinspeling tussen de letterlijke en figuurlijke betekenis van oren. Die oren hoeven overigens niet per se groot te zijn; het spreekwoord kent de variant kleine potjes hebben (ook) oren. 

Het is leuk dat de HEMA met haar thee wil vasthouden aan dat kneuterige Hollandsche imago, maar ik moet ze teleurstellen: het is geen typisch Nederlands spreekwoord. Het Engelse little (of small) pitchers have great (of wide) ears is terug te vinden in een proverb collection uit 1546! Maar ook in het Frans komt het spreekwoord voor: petit chaudron, grandes oreilles. Hier gaat het dus om kleine ketels in plaats van potjes. De variant met ketels is ook in oudere teksten in het Nederlands terug te vinden: cleyne ketelkens, oft potkens hebben ooren en cleen keetelkens hebben oeren. 

Illustratie: Yfke de Jong

Het Nederlands kent overigens nog wel meer uitdrukkingen met potjes. Wanneer je die voor eeuwig vrijgezelle vriend wil geruststellen, kun je zeggen: op ieder potje past een dekseltje. Je zegt daarmee dat er voor iedereen wel iemand te vinden is die bij diegene past. Dit spreekwoord kent ook de variant geen potje zo scheef of er past een dekseltje op. Al weet ik niet of je vrijgezelle vriend er blij van wordt als je dát tegen hem/haar/hen zegt. In de kleinste potjes zit de beste zalf is dan weer een compliment voor kleine personen. Het is een manier om te zeggen dat deze mensen ‘veel geest of verdiensten bezitten’. De vergelijking tussen mensen en potjes komt dus wel vaker voor!

En als het potje een pot wordt, dan kan dat bijvoorbeeld één pot nat zijn, of een pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet. Je kunt eten wat de pot schaft en anders kun je de pot op. Of je vindt de hond in de pot. Soms zit die pot potdicht en dan denk je potverdorie. Maar misschien maak ik er nu weer een beetje een potje van. Moraal van het verhaal: vertrouw niet zomaar wat er op het papiertje van je theezakje staat. Doe vooral je eigen onderzoek.  

Milou Andree studeert Nederlandse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Zin van de week Tags: spreekwoord, spreekwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. Hans Beukers zegt

    2 mei 2022 om 13:54

    Potje is in het Gronings het woord waarmee heden ten dage een baby of een klein kind wordt aangeduid. (Simon Reker).
    Ik ben taalkundige noch etymoloog, maar ik heb het vermoeden dat de grote oren van kleine potjes iets te maken zouden kunnen hebben met het Nedersaksisch.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Dialect van de week

Nar den buuet goan

“Nar den buuet goan” (naar de boot gaan) betekent in het Wichels “bevallen”. In Wichelen, het dorp waar de inzender van deze zin opgroeide, werd aan kinderen verteld dat baby’s werden afgehaald (ook “kuuepen” (kopen) genoemd) bij een van de vrachtschepen op de Schelde. Het Wichels is een overgangsdialect met opvallend veel dubbelvormen en diftongen. […]

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
#letterkunde
Bewonderenswaardig bewonderen
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Podcast: Leve(n) lezen met Jeroen Dera
Podcast: Leve(n) lezen met Ingmar Heytze
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
‘Bedroevend weinig tijd voor het plezier in lezen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d