• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Schoenmaker, blijf bij je leest

13 maart 2023 door Yfke de Jong 1 Reactie

Oordeel niet over dingen waar je geen verstand van hebt.

Illustratie: Yfke de Jong

Normaal heb ik voor de spreekwoorden die ik uitpluis altijd een mooie aanleiding of een mooi betoog waarom het relevant is. Maar ik moet eerlijk toegeven, deze week heb ik dat niet echt. Mijn reden om dit spreekwoord uit te werken is heel simpel: ik vind hem leuk! En om het dan toch een beetje te motiveren, ik hoorde hem enkele weken geleden langskomen in een videogame en merkte dat ik er blij van werd dat deze mooie uitspraak zelfs in zo’n modern medium nog voorkomt.  

Voor wie het niet wist, een leest is een voet gemaakt van hout of kunststof, waar een schoenmaker een schoen omheen kan opbouwen. De betekenis van het spreekwoord is dan ook vrij transparant: je moet geen oordeel vellen over dingen waar je geen verstand van hebt. Een schoenmaker moet een monteur geen advies geven over de reparatie van zijn auto, maar blijven bij de leest waarmee hij altijd al werkt. Het wordt vaak ingezet om mensen aan te geven dat hun mening mogelijk niet toepasselijk is. Maar, het kan ook gebruikt worden om aan te geven dat men niet wil dat een werkterrein niet verbreed of verlegd moet worden – de schoenmaker moet blijven bij het gereedschap dat hij kent (Van Dale). 

Het spreekwoord vindt zijn herkomst in een verhaal van de Romeinse geschiedschrijver Plinius de Oudere, waarin hij het verhaal vertelt van de schilder Apelles. Wanneer Apelles een schilderij had afgerond, stelde hij het tentoon op een plek met veel voorbijgangers. Hij verstopte zichzelf dan achter het kunstwerk en luisterde naar de kritiek die op zijn werk gegeven werd. In een instantie hoorde hij een schoenmaker klagen over zijn schilderij, omdat een sandaal weergegeven was met één vetergat te weinig. Apelles nam het advies van de schoenmaker aan, veranderde zijn werk en stelde het wederom tentoon. De schoenmaker kwam nogmaals langs en, tevreden met het feit dat zijn advies opgevolgd was, waande zich een heuse kunstexpert en begon verdere kritiek te geven op andere aspecten van het schilderij. Apelles, geïrriteerd door het advies van de schoenmaker over dingen waar hij niets van wist, sprong uit zijn verstopplek en sprak de woorden die wij nu als spreekwoord kennen: “Schoenmaker, blijf bij je leest!” of ja, waarschijnlijk meer iets als: “Sutor, ne ultra crepidam!”, maar je snapt het wel. 

Met dit mooie verhaal om het spreekwoord op te baseren, is het niet gek dat het ook in andere talen voorkomt. In het Duits spreekt men van Schuster, bleib bei deinem Leisten en het Engels kent Let the cobbler stick to his last. Ook in het Nederlands kent het spreekwoord overigens nog enige variatie. Het is namelijk zo dat ‘schoenmaker’ soms vervangen wordt met andere beroepen, bijvoorbeeld Voetballer, blijf bij je leest. 

Ik vind het altijd heerlijk als spreekwoorden gebaseerd zijn op verhalen die zo tot de verbeelding spreken – dat maakt ze ook makkelijker om te onthouden. Bovendien vind ik het mooie aan dit spreekwoord dat het ons leert over een term die we normaal misschien niet zo vaak gebruiken: de leest. Over lezen gesproken: leuk dat je als lezer mijn blog over de leest leest.  Als je het mij vraagt is dat een hele goede ‘leest’ om bij te blijven!

Yfke de Jong is masterstudente Communicatiewetenschap aan de Radboud Universiteit. 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Zin van de week Tags: spreekwoord, uitdrukking

Lees Interacties

Reacties

  1. Barend van der Merwe zegt

    14 maart 2023 om 08:19

    In het Afrikaans bestaat het ook: Skoenmaker, hou jou by jou lees!

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Openingszin van de week

Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.

De openingszin van Luister van Sascha Bronwasser weet in één klap de kern van het boek te vatten.

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Een beest van een constructie
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
#letterkunde
Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.
Deze kennismaking zal kort zijn.
Het poppenboek: een vergeten genre
Get ready with… Heile van Beersel
“De dag begint. Niets aan te doen. Niets, door niets en niemand niet.”
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Bekijk tijdens je studie al wat er allemaal mogelijk is, wacht niet tot iets moet.’
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d