Het Nederlandse equivalent van dit Brabantse spreekwoord is: ‘De één mag een koe strelen en de ander mag niet over het hek kijken.’ ‘Een’ wordt in het Brabants vaak uitgesproken als ‘ien’, en ‘niet’ wordt hier geschreven als ‘nie’. Dit is waarschijnlijk het gevolg van verzachting of inkorting. De betekenis van deze zin is dat de een niet hetzelfde mag als de ander. Het laat een ongelijke behandeling zien tussen mensen: iemand mag het dier aaien, een ander mag niet eens kijken.
- Door naar de hoofd inhoud
- Skip to secondary menu
- Spring naar de eerste sidebar
- Spring naar de voettekst
Neerlandistiek
Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Footer
In Brabant opgegroeid heb ik dit spreekwoord nog nooit gehoord en was dan ook benieuwd of het misschien in een deel van Brabant wordt gebezigd. Een snelle zoekopdracht leverde een verrassend resultaat.
Het spreekwoord wordt als Brabants gecategoriseerd op de website http://www.woorden.org maar andere websites, zoals ensie.nl en spreekwoorden-gezegden.nl, hebben één letter verwijderd. Daar lees ik:
De één mag een koe stelen en de ander mag niet over het hek kijken.
Kreeg ik bij het spreekwoord met strelen nog het idee dat het eigenlijk om intermenselijke contacten ging. Zonder de letter r, krijgt het een hele andere lading. Strelen of stelen, dat maakt nogal wat uit.
En wat het woordje nie betreft, dat de t aan het eind van een woord wegvalt is iets dat over de hele wereld voorkomt. Een kaartje voor het Nederlands taalgebied vind je hier: https://www.janstroop.nl/oudesite/artikelen/watoverniet.shtml
In het Nederlands Brabants zijn er volgens mij drie varianten, oost-, west- en midden-Brabants. Ien klinkt voor mij oost-Brabants, in het Tilburgs zou het waarschijnlijk als “den ene” geschreven worden. (misschien nog ergens een accentteken erop)
Nu ben ik wel benieuwd of waardoor zoveel websites het spreekwoord hebben aangepast van strelen naar stelen.
Het gaat inderdaad over stelen en niet strelen (woorden.org is dus onjuist), en de uitdrukking komt/kwam ook in andere dialecten voor, zoals het Zuid-Utrechts, West-Fries en Gronings. Zie de eWND onder koe: https://ewnd.ivdnt.org/boeken/zoek_woorden