Tien jaar geleden overleed essayist, dichter en literatuurwetenschapper Hans Groenewegen. Stel dat het hier net als in de film is, waar dode mensen eventjes overkomen om wat zaken door te nemen, wat zou ik dan aan Groenewegen, na hem te hebben gefeliciteerd met het kampioenschap van Feyenoord, kunnen vragen over het tussenliggende literaire decennium? Ik begin met het … [Lees meer...] overLangs elkaar heen
Artikel
De leugen van de literatuur
Over Gemis van Manon Uphoff 'Aan de wand van mijn werkkamer gespijkerd': dat is de titel van aantekeningen die Manon Uphoff publiceerde in Optimistische woede, een bundel van het schrijverscollectief Fixdit, dat zij mede oprichtte en dat streeft naar meer diversiteit in de letteren. En spijkeren is precies waar ik het hier over wil hebben. Ik wil kijken in de … [Lees meer...] overDe leugen van de literatuur
De gevaren van AI
Het is duidelijk dat de huidige periode de geschiedenis, behalve als het tijdperk van Vladimir Poetin, en de zoveelste stap in de opwarming van de aarde, de geschiedenis zal ingaan als de tijd van de kunstmatige intelligentie. Dat blijkt onder andere uit de waarschuwingen die ons om de oren vliegen over de gevaren van die kunstmatige intelligentie. Het zijn niet de minsten … [Lees meer...] overDe gevaren van AI
‘Die historie van Jason’ : capittel [6]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [6] Hoe Jason mit die vander stat theer vanden Slaven verwan ende den coninc doot … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [6]
Niet Picasso zelf
Op 6 juni 2023 overleed de Franse kunstschilderes Françoise Gilot op 101-jarige leeftijd. De dag erop publiceerde de Volkskrant een artikel over haar (Françoise Gilot (1921-2023) kwam los van Picasso en zocht haar eigen weg in de kunst (volkskrant.nl)). De bijdrage wordt geopend met de volgende zin. Voor de lezer die weet dat Picasso’s leven bestond uit een groot aantal … [Lees meer...] overNiet Picasso zelf
Versterk de democratie, begin bij je leesstrategie
Soms zijn twee schijnbaar verschillende statistieken achter de cijfers innig met elkaar verstrengeld. Recent hadden we weer prijs. Op 12 mei verschenen in Vlaanderen de resultaten van de peiling een jaar voor de verkiezingen, die aangeven dat de extreemrechtse partij Vlaams Belang bijna een kwart van de kiezers weet te bekoren. Vier dagen later verscheen een rapport dat … [Lees meer...] overVersterk de democratie, begin bij je leesstrategie
Hagunnan
Omdat ik deze week de Canon van de Nederlandse poëzie van Paul Claes las, dacht ik aan het woord hagunnan. Op nummer 1 in die canon staat natuurlijk: quid expectamus nunchabent omnes volucres nidos inceptos nisi ego et tuhebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thuwat unbidan we nu Het is een van de meest besproken gedichten uit het Nederlands, en over … [Lees meer...] overHagunnan
Nogmaals Reynaerts biecht
Hoewel de biecht van Reynaert aan Grimbeert al eerder in deze serie ter sprake is gekomen, wil ik er ook iets over kwijt. Grimbeert is het derde dier dat Reynaert uit diens vossenhol komt halen om voor het hof te verschijnen. Reynaert gaat met hem mee. Tijdens de tocht besluit Reynaert om te biechten. Grimbeert, nu hoert haerwaertEnde vandet mi gheraden.Siet, ic comme hu te … [Lees meer...] overNogmaals Reynaerts biecht
De route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
Klein stukje over een literaire stijlfiguur en dan snel naar de taal in de Tweede Kamer? In zijn Sachwörterbuch der Literatur schrijft Gero von Wilpert (Stuttgart 1969:322) dat een Hendiadyoin – bij ons vaker hendiadys genoemd – een retorische figuur is die in de Oudheid en in de Barok erg geliefd was. Twee woorden met dezelfde betekenis konden … [Lees meer...] overDe route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
J.C. Bloem, De Dapperstraat
De Dapperstraat De Natuur? Haha. Daar lach ik omEn ook om die dwazen die ervoor vallenHet hele land is immers al gecultiveerd?En anders staat er wel een bordje met Verboden Toegang. Geef mij maar asfaltEn de troostelooze wallekant op een regendagWaarom zou je een open plek gaan zoekenOm naar de lucht te kijken? Je hebt toch tv? Alles is veel voor wie niet veel … [Lees meer...] overJ.C. Bloem, De Dapperstraat
De canon als natuurfenomeen
De canon volgens Claes Paul Claes is een van de beste lezers van het Nederlandse taalgebied, maar ook een man die van stelligheid houdt. Dat blijkt nu weer uit zijn Canon van de Nederlandse poëzie. Dat boek bestaat uit 100 klassieke gedichten van de Nederlandse dichtkunst – van hebban olla tot aan geen geld / geen vuur / geen speed. "Deze bloemlezing is niet samengesteld … [Lees meer...] overDe canon als natuurfenomeen
Waar gebeurd als excuus
Pfeijffer en de realiteit Wat ik vooral zo interessant vind aan Alkibiades, Ilja Leonard Pfeijffers nieuwe boek, is dat het in een trend past. Thomas de Veen stelt in zijn recensie in NRC Handelsblad (26 mei 2023) vast dat de roman zelf eindigt op pagina 772. Daarna volgen nog een kleine 170 bedrukte bladzijden, beginnend met een namenlijst van 11 bladzijden (218 … [Lees meer...] overWaar gebeurd als excuus
‘Hij stierf op Golgotha, wiedewiedewiet sjieng boeng’
De poëtica van Frits (2) In de jaren zestig van de twintigste eeuw begon De Avonden een tweede leven. Tussen 1947 en 1961 werd het boek zes keer gedrukt, in de daaropvolgende veertien jaar twintig keer. Er verschenen opnieuw serieuze analyses: van letterkundigen met een diploma ditmaal. Fens schreef een klassiek geworden artikel, Uren, dagen, … [Lees meer...] over‘Hij stierf op Golgotha, wiedewiedewiet sjieng boeng’
Zorgplicht
Deze maand heeft de Universiteit van Tilburg de infantilisering van het Nederlandse hoger onderwijs officieel voltooid. Het promotie-reglement is namelijk aangepast. In het bericht hierover op de website van de universiteit is het eerste bullet point: De promovendus moet aan het begin van de promotie een presentatie geven over haar onderzoek – dat was altijd al het geval. … [Lees meer...] overZorgplicht
Arnon Grunberg: debatavond over literaire kritiek
Woensdag 31 mei jl. vond er in zaal Club Nine van TivoliVredenburg te Utrecht een interessante bijeenkomst plaats: de presentatie van het nieuwe boek van Arnon Grunberg Waarheidsliefde en biefstuk. Essays over lezen en schrijven. (Nijgh en van Ditmar). Wie de traditionele opzet zou hebben verwacht van een interview met de schrijver van het nieuwe boek, werd verrast. Zoals … [Lees meer...] overArnon Grunberg: debatavond over literaire kritiek
De wiskundige structuur van de zin ontrafeld
94 jaar oud is Noam Chomsky nu, en vorige maand verscheen een klein nieuw hoogtepunt in zijn oeuvre, een artikel dat weer een aantal dingen op zijn kop zet, en misschien een nieuwe richting wijst in de studie van de zinsbouw. Ja, Chomsky is van dit artikel 'maar' de tweede auteur, en het is heel waarschijnlijk dat het artikel voor een groot deel uit de koker komt van de eerste, … [Lees meer...] overDe wiskundige structuur van de zin ontrafeld
De leesbaarheid van non-binaire voornaamwoorden
Meer en meer groeit het besef dat niet iedereen zich goed voelt in de binaire hokjes man of vrouw en dat gender niet zozeer een tweedeling is, maar een spectrum. Voor wie zich ergens in het midden bevindt, voldoen de traditionele voornaamwoorden hij of zij niet. Welke woorden gebruiken we beter wel om naar non-binaire personen te verwijzen? Er zijn verschillende opties in … [Lees meer...] overDe leesbaarheid van non-binaire voornaamwoorden
Avontuurlijk lijden
In zijn recent verschenen boektitels lijdt Atte Jongstra goedgemutst. Dankzij de ‘methode Jongstra’ hoeft de lezer zich niet te beklagen. Of het nu om een roman gaat als Cholerastad (2022) of om essays zoals nu gebundeld in Hemelwortels (2023), altijd weer worden obscure boekenkasten omgekeerd en de wonderlijkste afbeeldingen (al dan niet uit de collectie … [Lees meer...] overAvontuurlijk lijden
Het ie in ieder, iemand, iets en meer
Dat woorden als ieder, iemand en iets niet slechts door toeval op elkaar lijken zullen de meeste sprekers wel aanvoelen. Het ie dat ze gemeen hebben was vroeger een woord op zich: het is de Nederlandse evenknie van Duits je ‘ooit’ en eigenlijk een vorm van eeuw. Levenstijd We beginnen bij het Germaans, de voorloper van onze … [Lees meer...] overHet ie in ieder, iemand, iets en meer
Een onmisbaar ingrediënt in de studentenkeuken: itakru
Het is voor iedere wetenschapper belangrijk om in contact te staan met jonge mensen met frisse ideeën, maar niemand kan het zo weinig missen als de taalkundige. Want onder jongeren borrelt het, en verandert er van alles, en als je studenten hebt, en je neemt af en toe de tijd om met ze te praten, raak je op de hoogte van wat er allemaal verandert. En zo heb ik geleerd dat … [Lees meer...] overEen onmisbaar ingrediënt in de studentenkeuken: itakru
‘Die historie van Jason’ : capittel [5]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [5] Hoe Jason bevacht een wonderlic reuse, ghenoemt Corfus, ende in een camp … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [5]
De poëtica van Frits (1)
Op de eerste dag van de tien dagen die De Avonden; een winterverhaal vullen, ontwaakt Frits van Egters vier maal uit een akelige droom, maakt hij een ochtendwandeling, ontbijt hij met zijn ouders, observeert hij hen genadeloos, verprutst hij eerst de ochtend en daarna de middag, bekijkt hij zich in spiegels, pest hij een buurman, wordt het motief ‘kaalheid’ … [Lees meer...] overDe poëtica van Frits (1)
Mariken en de Vrije Wil
Gerrit Kalff noemde Die waerachtige ende Een seer wonderlijcke historie van Mariken van nieumeghen een “mirakelspel”. Bovendien prees hij de realistische tekening van de karakters: ‘De verdienste van dit stuk ligt in zijne levensvolheid en den nationalen stempel, dien het draagt. ... [Wij worden] te midden van het volksleven verplaatst. ... [H]et drinkgelag in Den Boom is … [Lees meer...] overMariken en de Vrije Wil
Portret van de artiest als een jonge illegaal
'De oorlog van Gerrit Kouwenaar' is de ondertitel van Wiel Kusters' boek over Gerrit Kouwenaar Morgen wordt het voor iedereen maandag. Het boek speelt zich voor een belangrijk deel af tijdens de Tweede Wereldoorlog, tijdens die oorlog was Kouwenaar een half jaar opgesloten door de Duitsers vanwege medewerking aan een illegaal blad, maar toch dringt zich bij lezing van dit rijke … [Lees meer...] overPortret van de artiest als een jonge illegaal
‘Die historie van Jason’ : capittel [4]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [4] Hoe Jason ontfanghen was vander conighinne, ende hoe zij e[lc]anderen ondersaghen … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [4]
