We kennen het allemaal, Kinderen voor Kinderen – of je er nu zelf als kind naar luisterde of kinderen hebt die er nu naar luisteren. Sinds 1980 zijn de liedjes van het populaire kinderkoor een vast onderdeel van menig Nederlands huishouden. Oorspronkelijk is Kinderen voor Kinderen opgezet met het doel geld in te zamelen voor de VARA-speelgoedactie. Het koor bleek echter zo’n … [Lees meer...] overDe woordenschat van Kinderen voor Kinderen
Artikel
A is een knotwilg
Als je kleine kinderen wil gekmaken – en wie wil dat niet, het bereidt ze in elk geval goed voor op de grotemensenmaatschappij – zijn er nog wel meer abecedaria te bedenken. Een alfabet met telkens hetzelfde woord, bijvoorbeeld: A is een vliegtuig, dat vliegt door de lucht.B is een vliegtuig, dat vliegt boven Vught.C is een vliegtuig, met een neus en een staart.D is een … [Lees meer...] overA is een knotwilg
Context en syntax (Consyntaxtext)
Het eerste wat je ‘leest’ van zo’n bericht, als ik even mag generaliseren, is niet het bericht, maar de foto, dan de kop boven het geheel en ten derde de tekst onder de foto. In dit geval is dat eigenlijk niet eens nodig, want er ‘staat’ drie maal ongeveer precies (haha) hetzelfde, namelijk dat er ergens een toren van een kerk is gewaaid. Inhoudelijke details volgen in het … [Lees meer...] overContext en syntax (Consyntaxtext)
Slavernij, excuses en familienamen
De Raad van State heeft in maart het 'Besluit geslachtsnaamwijziging nazaten van tot slaaf gemaakten' behandeld en adviseert het besluit zo spoedig mogelijk in werking te laten treden. Artikel 1a van het wetsontwerp luidt: De geslachtsnaam van een persoon wordt op zijn verzoek gewijzigd, indien hij verklaart een nazaat te zijn van een tot slaaf gemaakte aan wie de … [Lees meer...] overSlavernij, excuses en familienamen
Van geheimtaal tot branding – Engels en kinderen
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 6.2 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe en waar jonge Vlaamse kinderen (niet) in contact komen met Engelse … [Lees meer...] overVan geheimtaal tot branding – Engels en kinderen
Het eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Uiteindelijk gaan alle romans over de kracht van verhalen. Ik geloof dat dit nog te weinig besproken is voor FIkry El Azzouzi's Drarrie in de nacht (2014). Er was zeker bij het verschijnen van de roman ook van alles dat er op het eerste gezicht van afleidde. Drarrie in de nacht gaat over vier puberjongens in een dorp in het Waasland, die al dan niet naar eigen keuze een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Van Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Gerard (Kornelis van het) Reve verscheen in 2023 bij De Bezige Bij de zeventigste druk van De Avonden. C.J. (Kees) Aarts werkt aan de bibliografie van de Volksschrijver. Straf monnikenwerk. Alleen al de drukgeschiedenis van De Avonden is met alle varianten in taal, foutieve verwijzingen naar omslagontwerpers en fotografen van de … [Lees meer...] overVan Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Kinderboekenspecial: Het eerste licht
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ “Het gebeurde plots in de langste nacht.” Op afscheid kun je je niet voorbereiden. Wie een dierbare verliest, blijft achter met ontreddering, ongeloof en onbegrip. Er dient zich een zoektocht aan … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Het eerste licht
Ik kan ’t nîet wachten
In het lied ‘Ik kan ’t nie wachten’ van de Drentse groep Skik somt de zanger Daniël Lohues een reeks verplichtingen op die hij moet vervullen, maar het ontbreekt hem aan tijd om welke activiteit dan ook uit te voeren, wat in de tekst herhaaldelijk tot uiting komt in de verzuchting: In het Nederlands zouden we zeggen: ‘Maar ik heb er de tijd niet voor’. Wat is er nu … [Lees meer...] overIk kan ’t nîet wachten
Yappen over taal
Ik ben columnist geworden van het prachtige tijdschift M'ntaal, het ledenblad van de onvolprezen Nijmeegse studievereniging voor studenten Taalwetenschap, Intens. Dit is mijn debuut. (Ga ook Taalwetenschap studeren in Nijmegen en je krijgt alle volgende nummers van M'ntaal thuis.) Het Nederlands is een onoverzienbare oceaan. Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd op de … [Lees meer...] overYappen over taal
Staatsmanesk
Afgelopen week, op dinsdagochtend 9 juli, konden we via de radio (NPO 1) de geboorte meemaken van een morfologische nieuwvorming in het Nederlands, een afgeleid adjectief dat qua combinatie en betekenis werkelijk bijzonder genoemd mag worden. Het gaat hier om het neologisme staatsmanesk, opgevangen uit de mond van de journalist-presentator Roos Abelman, een van de … [Lees meer...] overStaatsmanesk
Etymologica: het medezeggenschap
Het Nederlands kent drie woordgeslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Onzijdige woorden zijn te herkennen aan het bepaald lidwoord het, terwijl de andere twee als bepaald lidwoord de hebben. Wie twijfelt of een de-woord mannelijk of vrouwelijk is, kan het woordgeslacht opzoeken op Woordenlijst.org, de uitgebreidere, online versie van het Groene Boekje. Kennis van het … [Lees meer...] overEtymologica: het medezeggenschap
De tieners zijn het!
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (6.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Waar Deel 4 (hoger onderwijs) en Deel 5 (onderwijs) vooral inzetten op de positie van het … [Lees meer...] overDe tieners zijn het!
Het eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Tom Lanoye is de virtuoos van de 21e eeuwse Nederlandse letteren. Dat blijkt onder andere uit het feit dat hij heel uitlopende genres heeft beoefend, en die allemaal met grote virtuositeit, waarin hij tegelijkertijd dingen vertelt over de wereld die je verder nergens leest. Groot is de wereld van de twee hoofdpersonen van Lanoyes roman Gelukkige slaven (2014) – waarvan de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Demografische zorgen in naamkundige verhoudingen?
Over grootsteedse families die uitdunnen en de bevolkingsgroei in dorpsgemeenschappen Momenteel is er veel aandacht voor demografische ontwikkelingen die zorgwekkend worden genoemd. Vergrijzing is er één van en bij de PVV en adepten richt men zijn pijlen op immigratie, in het bijzonder op vluchtelingen uit ontwikkelingslanden, omdat 's lands absorptievermogen overbelast … [Lees meer...] overDemografische zorgen in naamkundige verhoudingen?
Kinderboekenspecial: De reis van de jonge ossenhoeder
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Sta ‘ns even stil bij hoeveel mensen op de wereld ervan dromen om jouw leven te mogen leiden. Dat zet vast wat van je zorgen in perspectief. Het helpt om af en toe je eigen context door de ogen … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: De reis van de jonge ossenhoeder
De canon van de Nederlandse nationaalsocialistische letterkunde
Zo’n 20 jaar geleden begon mijn vroegere collega van het Bureau voor de Bibliografie van de Neerlandistiek Jan Jaap Kelder een onderzoek naar repertoirevorming en canonisering van de Nederlandse nationaalsocialistische letterkunde. Hij overleed in 2017 zonder het onderzoek te hebben kunnen afronden. Met toestemming van zijn erven en van zijn vroegere werkgever Huygens Instituut … [Lees meer...] overDe canon van de Nederlandse nationaalsocialistische letterkunde
Vakantiegroetjes en veel zon
Voor de komst van de social media was de vakantiekaart in de zomer een vast gegeven. De kaart had niet zozeer een informatieve functie, maar meer een sociale taak. Ook in de vakantie denken we aan jullie, jullie behoren bij de groep mensen die we bedenken met een vakantiekaart. Deze gedachte wordt onderstreept door een studie van Barry Shank met de mooie titel A token of My … [Lees meer...] overVakantiegroetjes en veel zon
Steeds opnieuw gereflecteerd
Kan het wat minder? Zo wees ik mezelf terecht, geconfronteerd met een niet eens zo oude uitspraak over mijn vak: ‘Mocht meelopen een Olympische sport worden, dan zullen neerlandici de medailles pakken.’ De misplaatstheid gutst. Die generalisatie, de gevorderde leeftijd waarop iets zo puberaals, mijn kennis die zich beperkt tot een beetje moderne letterkunde, eigen … [Lees meer...] overSteeds opnieuw gereflecteerd
Etymologica: IJsco’s en frisco’s
Mijn Vlaamse collega’s bestellen in de zomer bij de Leidse ijssalon steevast een frisco, maar de verkoopster begrijpt dat pas als ik toelicht dat ze een ijsco met chocoladelaagje op een stokje willen. Waar komt dat verschil in woordkeus eigenlijk vandaan? En sinds wanneer eten we ijsjes? Roomijs en ice-cream De eerste die het woord roomijs in de mond neemt, is Petrus … [Lees meer...] overEtymologica: IJsco’s en frisco’s
Het eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
De Eerste Wereldoorlog, de Grote Oorlog die nu alweer honderd jaar achter ons ligt, hoe was die nu echt? De verteller van het eerste deel van Oorlog en terpentijn probeert daar dichterbij te komen. Hij werkt aan zijn boek rond het jaar 2012, en tegen de klippen op, want hij weet dat er binnenkort "aan de schier onoverzichtelijke reeds bestaand historisch materiaal nog een dam … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
O-ranje
Een van de gevolgen van de Nederlandse deelname aan het EK voetbal is dat we één woord een stuk meer dan anders horen: oranje. Met de uitspraak van dat woord is iets bijzonders aan de hand: in de mond van veel Nederlanders krijgt oranje een uitspraak die afwijkt van wat je zou verwachten: o-ranje, met de o van zo. Waarom wijkt die uitspraak … [Lees meer...] overO-ranje
Een en al literatuur
In memoriam Wim Hazeu (1940-2024) ‘Schrijversbiograaf Wim Hazeu overleden,’ luidde het bericht op nos.nl. De in literaire kringen – en vooral in de Vestdijkkring - alomaanwezige is nu voor altijd afwezig. Het is moeilijk voor te stellen, al was bekend dat het de laatste jaren niet goed ging met zijn gezondheid. Dat was ook de reden dat hij tijdens het Vestdijk-symposium op … [Lees meer...] overEen en al literatuur
Nooit meer?
Over Tobi Lakmaker en Auschwitz De geschiedenis van mijn seksualiteit van Tobi Lakmaker is een van de grappigste maar ook meest ontroerende boeken die ik de laatste jaren las. Een mooie mix van bravoure, stilistische vaardigheid en uiteindelijk ook diepgang. Mijn eerste kennismaking ging overigens niet geheel rimpelloos. Ik moest uiteraard grinniken om de scènes met de … [Lees meer...] overNooit meer?
15 (geen)pulpboeken gekocht op kosten van Cito na vwo-examen Nederlands
Op Neerlandistiek zijn al verschillende publicaties geweest over het vwo-examen Nederlands van 2024. Die gingen van hulde door Marc van Oostendorp vanwege het gebruik van authentieke teksten die te maken hadden met neerlandistiek, naar totaal geen hulde door Martijn Benders, van wie er een tekstfragment was gebruikt dat er – getuige de examenvragen – niet best van … [Lees meer...] over15 (geen)pulpboeken gekocht op kosten van Cito na vwo-examen Nederlands
