Soms word je getroffen door een wending die, hoe herkenbaar en doorzichtig ook, niettemin als heel nieuw aandoet. Zo trof me recent de combinatie van het werkwoord schalen met het voorzetsel met. Na wat freewheelen met Ad Foolen en Jos Rombouts, voor wie deze constructie eveneens nieuw was, kwamen enkele bevindingen uit de bus. Schaal is een woord dat sowieso trendy is, … [Lees meer...] overConstructies als bakvorm: schalen met, sporen met, stoeien met
constructies
Een constructie voor zij die uit België komen
Gisteren kwam ik de constructie weer eens tegen, in de NRC nog wel: Schlein spaarde de regering-Meloni alvast niet, en zei als reactie op de tragedie in Calabrië dat die ramp ,,zal blijven wegen op zij die een wet goedkeuren die hulp op zee belemmert", een verwijzing naar het harde migratiebeleid van de regering-Meloni. De combinatie van een voorzetsel (hier op), een … [Lees meer...] overEen constructie voor zij die uit België komen
Dat eeuwige ge-Electric Light Orchestra van hem
Maurits en Johannes, de twee vrienden van Erik Poelman in de roman Augustus van Eric de Rooij, vertegenwoordigen allebei een heel andere kant van de hoofdpersoon. Dat blijkt ook uit hun favoriete muziek. Terwijl Erik met Maurits zijn liefde voor Italo-disco deelt en in Amsterdamse gay-discotheken danst op synthesizerpop (het is 1988), moet hij op de kamer van Johannes keer op … [Lees meer...] overDat eeuwige ge-Electric Light Orchestra van hem
Minister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
Een Kamerlid kan zeggen dat een wetsvoorstel wel te verdedigen is, maar dan ook alleen als tijdelijke maatregel in afwachting van betere tijden. Het voorbehoud dat via maar dan ook wordt uitgedrukt, vinden we meestal veel duidelijker onder woorden gebracht op de volgende manier waarbij herhaling het kenmerk is: Dat is natuurlijk gewoon volstrekt, maar dan ook … [Lees meer...] overMinister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
Anders ga je met pensioen!
Ter gelegenheid van het afscheid van Arie Verhagen als hoogleraar aan de Universiteit Leiden publiceren we deze week elke dag een column uit Aries netwerk. Een constructicon (2016), dat vanaf deze week on-line is. Vandaag de column van Alex Reuneker. Foto: Ronny Boogaart. Het bijwoord anders kent volgens Smessaert en Van Belle (2010) drie typen gebruik, als in … [Lees meer...] overAnders ga je met pensioen!
Hoe X is dat!
‘Dus hij ging zeg maar een half uur over zijn ex praten.’‘Oh my God, hoe awkward is dat?!’‘Ja weet je ik ben er ook echt wel klaar mee ofzo.’‘Echt hè! Hé maar kaartjes voor Lowlands, hoe leuk is dat?’ Meisjes in de trein. Skinny jeans, jas met nepbontkraag, telefoon in de hand. Oude mensen kijken humeurig op van hun krant. Oh my god, zeg maar, awkward: ze scoorden allemaal … [Lees meer...] overHoe X is dat!
X is Y te noemen
Enige tijd geleden viel het me op dat een vriendin van mij in haar mailtjes een constructie gebruikte die ik in eerste instantie nogal irritant vond. Voor de goede orde noem ik het maar de ‘X is Y te noemen’-constructie. Ze schreef bijvoorbeeld dingen als: (1) De film was heel bijzonder te noemen. Zoals dat altijd het … [Lees meer...] overX is Y te noemen
Een van de weinige mannen die…
De Algemene Nederlandse Spraakkunst noemt de zin ‘Hij was in politiek Den Haag een van de weinigen die enthousiast op het voorstel reageerde’ ‘twijfelachtig’. Tegelijkertijd wordt opgemerkt dat zulke zinnen in de praktijk frequent voorkomen. Constructies die in de praktijk frequent voorkomen en toch ‘twijfelachtig’ genoemd worden door de ANS, wijzen op een prescriptieve regel … [Lees meer...] overEen van de weinige mannen die…
Arie kwam aanlopen/aangelopen
Vandaag geeft Arie Verhagen zijn afscheidscollege als hoogleraar Taal, Cultuur en Cognitie aan de Universiteit Leiden. Toen hij vijf jaar geleden afscheid nam als hoogleraar Nederlandse Taalkunde kreeg hij "Aries netwerk. Een constructicon" aangeboden. Het boek als geheel en de 72 individuele columns zijn vanaf vandaag on-line te vinden. Deze week publiceren we hier elke dag … [Lees meer...] overArie kwam aanlopen/aangelopen
Sinds anderhalf jaar weer uit eten?
Toen de coronamaatregelen werden versoepeld, wist ik zeker dat ik ze in het wild tegen zou komen. De omstandigheden waren perfect, ik hoefde alleen maar rustig af te wachten. En ja hoor, daar had je ze al: Armin van Buuren mag eindelijk sinds een jaar weer optreden voor publiek.De koffie-corner is sinds maanden weer geopend.Vanavond sinds maanden live concert, met twee keer … [Lees meer...] overSinds anderhalf jaar weer uit eten?
In functie van de optimalisering van de nieuwe ANS
Onlangs werd in de onvolprezen nieuwsbrief van Onze Taal gewag gemaakt van een (Belgisch-) Limburgs talenwonder. Daar wilde ik natuurlijk meer over weten. Ik kwam uit bij een stuk in Het belang van Limburg van 4 juni (Genkse wijkmanager Vicky Steyvers (38) spreekt maar liefst 14 talen). Daarin werd twee maal de uitdrukking in functie van gebruikt: Die talen studeer ik dan … [Lees meer...] overIn functie van de optimalisering van de nieuwe ANS
Taaldingetje hoor
Ik weet niet meer wanneer ik hem voor het eerst hoorde, maar ik weet wel dat hij me vanaf het begin in zijn taalkundige greep hield: de ‘verkleinwoordje + hoor’ constructie. In het begin waren het youtubers die aan het strand lagen en uitriepen ‘weertje hoor!’ of ‘leventje hoor!’. Toen werden het sarcastische mensen op twitter en studenten. In de afgelopen maanden heb ik hem … [Lees meer...] overTaaldingetje hoor
Wat is er mis met dat als?
Docenten zouden volgens Ben Salemans het eindexamen Nederlands niet langer moeten controleren op grammaticale fouten. Zijn belangrijkste argument daarvoor is dat helemaal niet duidelijk is wat grammaticale fouten zijn; verschijnselen die volgens veel gebruikte lesmethodes op middelbare scholen als fout gelden, worden bijvoorbeeld door de ANS en de Taaladviesdienst met veel meer … [Lees meer...] overWat is er mis met dat als?
Taalconstructies in tijden van corona
Door Marten van der Meulen Alles wordt beïnvloed door het coronavirus: ook taal. We hebben een aantal nieuwe woorden, de communicatie over het virus is interessant, en eerder deze week zag ik bijvoorbeeld het blog dat ik wist dat ging komen, over het gebruik van metaforen rondom corona-berichtgeving. Wat mij op mijn beurt dan weer opviel was de titel van dat … [Lees meer...] overTaalconstructies in tijden van corona
Meer neerlandistiek is meer beter
Ik zie toch echt regelmatig allerlei jonge mensen. Al tientallen jaren sta ik regelmatig voor groepen twintigers en sinds ik vader ben verkeer ik ineens ook weer in de wondere wereld der moderne dertigers. Maar ze zeggen nooit iets tegen mij, althans nooit iets waar ik iets aan heb. Ik moet het allemaal van collega's hebben. Zoals mijn Nijmeegse collega Edwin die vrijdag … [Lees meer...] overMeer neerlandistiek is meer beter
Uit kracht dan van de bevoegdheid
Door Ton van der Wouden “Het is de doem van de taalkundige om voortdurend met zijn objekt van studie gekonfronteerd te worden”, aldus de laatste stelling, behorende bij het proefschrift van Jack Hoeksema (Groningen 1984). Dat werd maar weer eens bewezen toen ik nietsvermoedend een Leidse promotie bijwoonde. De kandidaat had zich met succes door het rituele spel van vraag … [Lees meer...] overUit kracht dan van de bevoegdheid
‘De dichters plicht’
Door Fabian Stolk Het was immers de dichters plicht om trouw te blijven aan het oorspronkelijke verhaal uit de oudheid 'en niet de fabelen, of historien van dien tijd, te verkrachten, en naar zijn welgevallen op te schikken.' (mijn curs., FS) Dat lees ik in een artikel van Alie Lassche en Arnoud Visser (p. 45) over zeventiende-eeuwse lezerssporen in Vondels … [Lees meer...] over‘De dichters plicht’
Keurig netjes (2): Een corpusstudie
Ton van der Wouden Het Nederlands is een van de best beschreven talen van de wereld. Het is ook moeilijk om niet onder de indruk te raken van alle kennis en informatie die er over onze taal te vinden is in het Taalportaal, de (digitale) Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) en de grote woordenboeken van het INT. Toch zijn er ook allerlei aspecten van het Nederlands waar we … [Lees meer...] overKeurig netjes (2): Een corpusstudie
Pas verschenen: Aries Netwerk. Een constructicon
Ter gelegenheid van het afscheid van Arie Verhagen als hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Leiden werd op vrijdag 30 september het symposium ‘Neerlandistiek met stijl’ georganiseerd. Tijdens dit symposium is het eerste exemplaar van het boek ‘Aries Netwerk: een constructicon’ uitgereikt. In het boek wordt door meer dan 70 neerlandici, taalkundigen en … [Lees meer...] overPas verschenen: Aries Netwerk. Een constructicon
Ik had zoiets van: “Lang leve de van-citaties!”
Door Gillan Wijngaards (student Nederlandse Taal en Cultuur, Leiden) Ze zijn vaak een onderdeel van de top 10 grootste taalergernissen onder Nederlanders. Zinnen als Ik had zoiets van: “Nee dankjewel!” of Toen zei ik van: “Eindelijk” zijn volgens velen geen prachtige voorbeelden van de Nederlandse taal. Toch worden ze, ondanks de ergernissen, door iedereen overweldigend veel … [Lees meer...] overIk had zoiets van: “Lang leve de van-citaties!”
Taal is taal (4)
Door Jan RenkemaDeze voorlopig laatste bijdrage in de serie Taal is taal is bedoeld om u te stimuleren voorbeelden te verzamelen. Het gaat om uitdrukkingen die te herleiden zijn tot de formule X = X. Deze zijn als volgt onderverdeeld:‘X = X’ in vijf categorieën1 X = … [Lees meer...] overTaal is taal (4)
Taal is taal (3)
Door Jan RenkemaDeze serie gaat over een verzameling uitdrukkingen als: Op is op. Het is zo omdat het zo is. Wat geweest is, is geweest. Deze zijn te herleiden tot de formule X = X. Schijnbaar nietszeggend, maar toch wordt er iets gecommuniceerd. In de vorige afleveringen is een categorisering voorgesteld, en zijn suggesties gegeven voor mede-verzamelaars. Nu verder over de … [Lees meer...] overTaal is taal (3)
Taal is taal (2)
Door Jan RenkemaElke(?) taal kent uitingen van het type X=X: Genoeg is genoeg. Op is op. In aflevering 1 is een indeling voorgesteld met vijf hoofdcategorieën en enkele onderverdelingen:1 X = X … [Lees meer...] overTaal is taal (2)
Taal is taal (1)
Door Jan Renkema In het jaar dat ik aan mijn studie begon, 1967, verscheen er een boek dat al vrij snel populair werd onder studenten. Enkele jaren later kwam het ook in het Nederlands uit, De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie van Paul Watzlawick, e.a. (Deventer: Van Loghum Slaterus, 1973). Eén zin uit dit boek is mij altijd bijgebleven: “Je kunt niet … [Lees meer...] overTaal is taal (1)
