Er is de laatste tijd het een en ander te doen rondom pief-paf-poef. Eind maart meldde Ewoud Sanders in NRC dat hij een zeer oude vindplaats had gevonden voor de uitdrukking: een boekje uit 1721 waarin een 'vechtnar' de uitdrukking tot twee keer bezigt, terwijl hij een oud vrouwtje molesteert. Afgelopen vrijdag maakten Roeland Cortois en Miet Ooms ons op Neerlandistiek … [Lees meer...] overHet raadsel van pief-poef-paf
fonologie
Het notulendebat: was het nótulen of notúlen?
Het debat van deze week in de Tweede Kamer ging over dé notulen van de afgelopen tijd: die staatsgeheime verslaglegging door Rutte-III over de zaak rond de Kinderopvangtoeslagen die voor een deel zo veel jaren vroeger zijn vrijgegeven dan normaal. Het accent in het woord notulen wisselt, zegt Van Dale. Dat viel te constateren – er was variatie, maar de overgrote … [Lees meer...] overHet notulendebat: was het nótulen of notúlen?
Het dubieuze bestaan van klinkers en medeklinkers
Ter nagedachtenis van Remmert Kraak (1928-2005) Wat zijn de kleinste bouwstenen van taal? Iemand die er niet heel goed over na heeft gedacht, zal zeggen: letters, en als je die persoon er dan op wijst dat er heel veel talen zijn die niet met een alfabetisch schrift worden geschreven (en dat de meeste talen ter wereld zelfs waarschijnlijk nooit geschreven worden, dan zegt zo … [Lees meer...] overHet dubieuze bestaan van klinkers en medeklinkers
Kun je ‘Houd je mond’ sissen?
Door Marc van Oostendorp Gisteren werd dankzij een tweet toch nog een leuke dag. De tweet kwam van de literair journalist Kenneth van Zijl. Die had net een boek gelezen en, stijlgevoelig als hij is, draaide zijn literaire oordeel om als een blad van een boom toen hij één verkeerd geplaatst woord las: … [Lees meer...] overKun je ‘Houd je mond’ sissen?
Hoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste eigenschappen van menselijke taal is dat ze voortdurend aan verandering onderhevig is. Iedere bekende taal verandert op ieder moment, terwijl het niet moeilijk is om redenen te bedenken waarom dit onhandig is. Het betekent bijvoorbeeld dat generaties elkaar net wat lastiger kunnen verstaan dan anders het geval zou zijn. … [Lees meer...] overHoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Waarom het (niet) raar is dat het Nederlands (g)een [g] heeft
Door Klaas Seinhorst “[K]leine peuters […] schreeuwen om het hardst kool”, schreef de Groene Amsterdammer in 1903. De kinderen hadden geen behoefte aan een voedzame maaltijd; ze waren aan het voetballen, en riepen het Engelse woord goal. Probleem: dat woord begint met een [g], en die heeft het Nederlands niet. Oplossing: je vervangt die klank door zijn stemloze tegenhanger, … [Lees meer...] overWaarom het (niet) raar is dat het Nederlands (g)een [g] heeft
Zum [r]-Laut im Saterfriesischen
Von Henk Wolf Obwohl Saterfriesisch dem niederländischen (West)Friesisch in manchen Hinsichten stark ähnelt, offenbart es dem westfriesischkundigen Sprachenliebhaber auch ständig wundervolle ‘exotische’ Eigenschaften. Eine davon ist der saterfriesische Umgang mit dem R-Laut. … [Lees meer...] overZum [r]-Laut im Saterfriesischen
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
Deed dit PvdA-Kamerlid nu een Surinamer na?
Wat gebeurde er nu donderdag in de Tweede Kamer? Zie de bovenstaande opname. Attje Kuiken van de PvdA voert het woord tijdens een debat over racisme, en wanneer ze dan een vraag wil stellen, zegt ze wanneer op een heel eigenaardige manier. Er komt daarop een interruptie van haar VVD-collega Zohair El Yassini die duidelijk zijn oren niet kan geloven; een aantal keer meldt hij … [Lees meer...] overDeed dit PvdA-Kamerlid nu een Surinamer na?
Koffit
Omdat al het veldwerk online gebeurt, keek ik naar een aflevering van het MDH Corona Journaal, een curieus 'programma' op YouTube, waarin Maurice de Hond (MDH) zich wekelijks laat interviewen over de 'vele artikelen en blogs' die hij die week heeft geschreven rondom de coronacrisis. Hoe mateloos dat MDH Corona Journaal ook in allerlei andere opzichten is, mij viel in eerste … [Lees meer...] overKoffit
Gifje
Interessante vraag, onlangs, op Twitter: waarom zeggen we eigenlijk een gifje tegen een bewegend plaatje? Het woord moet bijna wel verkleind worden: 'een gif' klinkt raar, ook als het plaatje groot is. … [Lees meer...] overGifje
Categoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Door Henk Wolf "Ik fyn sniders alt fan dy droevige figueren, ik kin 't net helpe.""No, sa wurde se útbeeld yn dy âlde boeken.""Ja, mar oer 't geheel, dy't ik no meimakke ha, wienen allegear fan dy ...""... twadde mannen?""Ja. Twadde âlde keareltsjes. Mar ja."Vertaling:"Ik vind kleermakers altijd van die droevige figuren, ik kan het niet helpen.""Nou, zo worden ze uitgebeeld … [Lees meer...] overCategoriale perceptie: de een hoort een [d], de ander een [r]
Over de uitspraak van ‘eunuch’
Door Christopher Bergmann Wat is een eunuch? Dat is niet moeilijk te achterhalen: volgens Wiktionary gaat het om een “gecastreerde bewaker van een harem”. Andere woordenboeken zeggen ongeveer hetzelfde. Maar hoe spreek je het woord uit? Ook daar zijn bronnen voor: Wiktionary heeft een geluidsopname waarin een stem te horen is die /ˈøː.nəx/ of iets dergelijks zegt. (De tekens … [Lees meer...] overOver de uitspraak van ‘eunuch’
Afrikaans-Spanish Bilingualism in Patagonia, Argentina
How phonology impacts the phonetics of languages in contact (Door Andries Coetzee) Bekijk deze video op YouTube … [Lees meer...] overAfrikaans-Spanish Bilingualism in Patagonia, Argentina
Optimaliteitstheorie
Hoewel de vormen die we uitspreken altijd wel lijken op de vormen zoals we die in ons hoofd hebben, zijn er ook verschillen. De optimaliteitstheorie beschrijft hoe we die verschillen kunnen berekenen: als een compromis tussen de wens om zo getrouw mogelijk te zijn aan de lexicale vorm en de wens om de vorm zoveel mogelijk te laten lijken op een ideale vorm, met ideale segmenten … [Lees meer...] overOptimaliteitstheorie
Hoe zitten woorden in je hoofd?
Quarantainecollege fonologie 9 Er zijn twee verschillende ideeën over hoe je de klank van woorden in je hoofd hebt. Volgens de ene heb je voor ieder woord één min of meer abstracte vorm in je hoofd; volgens de andere onthoud je van ieder woord alle keren dat iemand dat woord gezegd heeft. Ze zijn waarschijnlijk beide een beetje waar. Vervolgens gaan we op zoek naar de … [Lees meer...] overHoe zitten woorden in je hoofd?
‘Wè sin-se toen-se dè saag?’ – Een spook-T in de Langstraatdialecten
Door Yoïn van Spijk Deze video gaat over een sandhiverschijnsel in de Midden-Brabantse Langstraatdialecten: sandhiverscherping. Door [t]'s die niet aan de oppervlakte worden gerealiseerd, worden stemhebbende medeklinkers verscherpt op de woordgrens. In bepaalde contexten heeft dat tot gevolg dat er een naamvalsonderscheid kan worden uitgedrukt. Het verschijnsel wordt … [Lees meer...] over‘Wè sin-se toen-se dè saag?’ – Een spook-T in de Langstraatdialecten
Accentverschuiving als blijk van taalvaardigheid
Door Ad Welschen Gisteren, op een ongewone Koningsdag, ging het in het radioprogramma Spraakmakers over onze nationale identiteit. Als spraakmakende gast was Lotte Jensen aanwezig. Zij is Deense van geboorte, maar is buitengewoon taalvaardig in het Nederlands, een voorbeeld van perfecte tweetaligheid, volmaakt accentloos en vloeiender dan menig hoog opgeleide … [Lees meer...] overAccentverschuiving als blijk van taalvaardigheid
Boven het woord
In sommige talen maak je met klanken duidelijk wat woorden, zinsdelen en zinnen zijn, en wanneer je klaar bent met jouw bijdrage aan het gesprek. Dat zien we aan de hand van voorbeelden uit onder andere Italiaanse dialecten, het Chichewa, het Ilokano en het Engels! (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overBoven het woord
De lange ao en aa, de korte ò en a, en de ou, aai en aauw
De klanken van het Langstraats (6) In deze video wordt een aantal klinkers en tweeklanken van de Midden-Brabantse Langstraatdialecten besproken: de lange ao en aa, de korte ò en a, en de tweeklanken ou, aai en aauw. Er wordt onder andere ingegaan op de ontwikkeling van het middeleeuwse onderscheid tussen â en ā, op het onderscheid tussen ou en au, en op hedendaagse … [Lees meer...] overDe lange ao en aa, de korte ò en a, en de ou, aai en aauw
Drie stukjes in ‘speelgoeddoos’
Nene leert Nederlands Nene is zes jaar en inmiddels ongeveer een jaar in Nederland. Ze spreekt alleen nog maar Nederlands, ook als ze alleen speelt, tegen haar poppen. Ze verstaat trouwen ook behoorlijk veel Italiaans, want dat spreekt haar moeder vaak tegen haar. De laatste tijd vindt ze het leuk om bij het kwartiertje tv-kijken voor het slapengaan vertrouwde … [Lees meer...] overDrie stukjes in ‘speelgoeddoos’
Klemtonen
Quarantainecollege Fonologie (deel 7) In heel veel talen van de wereld – zoals het Nederlands – is één lettergreep in het woord gemiddeld wat langer, hoger en misschien luider dan de andere: de beklemtoonde lettergreep. Welke lettergreep dat is, verschilt per taal: soms de eerste, soms de een na laatste, soms de laatste. Bij nadere analyse blijkt er een betrekkelijk … [Lees meer...] overKlemtonen
Het woord in het Utrechts
Een gastcollege dat ik op 20 april 2020 hield voor studenten van de Universiteit van Amsterdam. Ik houd dit college ieder jaar, naar aanleiding van een heel oud artikel van me. Het behandelt de fonologische structuur van het woord, voor in het Nederlands en de Nederlandse dialecten, met een ere plaats voor het dialect van de stad Utrecht. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overHet woord in het Utrechts
Lettergrepen in het Nederlands en andere talen
Quarantainecollege fonologie - college 6 Er zijn allerlei bewijzen dat mensen klanken in hun hoofd organiseren in lettergrepen, ook (of juist) als ze niet kunnen lezen of schrijven. Wat zijn die bewijzen? En hoe zitten de lettergrepen van het Nederlands in elkaar? Er blijkt allerlei structuur in aan te wijzen, laat Marc van Oostendorp zien in dit zesde college in de reeks … [Lees meer...] overLettergrepen in het Nederlands en andere talen
De klanken van het Langstraats – De lange en korte ie, uu en oe, en de tweeklanken iej, uuj en oew
In deze video wordt een aantal klinkers en tweeklanken van de Midden-Brabantse Langstraatdialecten besproken: de lange en korte ie, uu en oe, en de tweeklanken iej, uuj en oew. Daarbij wordt ingegaan op verschillen tussen plaatsen en tussen oude en jonge variëteiten. Ook worden er audiovoorbeelden van authentieke dialectsprekers gegeven. Vragen of opmerkingen? Stuur dan gerust … [Lees meer...] overDe klanken van het Langstraats – De lange en korte ie, uu en oe, en de tweeklanken iej, uuj en oew
