Verwarwoordenboek vervolg (274) aanmeren / afmeren De woorden betekenen hetzelfde, maar verschillen in perspectief. aanmeren een boot vastleggen aan de wal (de passagiers gaan aan land) Oranjestad op Aruba heeft een haven waar grote cruiseschepen kunnen aanmeren. afmeren een boot … [Lees meer...] overaanmeren / afmeren
woordbetekenis
Fantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Nog even een duikje nemen in de Handelingen van de Tweede Kamer, en wel die van zeer nabij, namelijk het huidige kalenderjaar? (Zie de vorige bijdrage over met droge ogen beweren.) Als we het woord fantastisch en fantastische opzoeken, komen we tot een kleine 100 stuks, zelfs al zitten we nog enkele weken vóor het zomerreces. Fantastisch wordt … [Lees meer...] overFantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Knap
Taal is gevoelig voor emoties. In het nieuwste nummer van Nederlandse Taalkunde laat de Groningse hoogleraar Nederlandse taalkunde Jack Hoeksema zien hoe psychologische theorieën licht kunnen werpen op sommige verschijnselen in het Nederlands. Het is een rijk artikel, ik haal er één verschijnsel uit. Dat betreft het bijwoord knap. Hoeksema vertelt dat je emoties kunt … [Lees meer...] overKnap
turkoois / turquoise
Verwarwoordenboek vervolg (273) turkoois / turquoise De woorden hebben dezelfde betekenis, maar er is een tendens naar verschil in gebruik. turkoois blauwgroene halfedelsteen, de kleur van deze steen Een hoofdtooi met een bijzondere variatie aan blauwe stenen: azuur, turkoois en lapis … [Lees meer...] overturkoois / turquoise
accu / batterij
Verwarwoordenboek vervolg (272) accu / batterij De woorden verwijzen naar een ander proces van energieopslag, maar worden in veel gevallen ook door elkaar gebruikt. accu opslagcomponent voor elektrochemische energie (oorspronkelijk via vloeistof), meestal speciaal ontworpen … [Lees meer...] overaccu / batterij
Waar komt ‘bebouwde kom’ vandaan?
De bebouwde kom is dat deel van een stad of dorp waar huizen en andere panden min of meer dicht bij elkaar staan; een concentratie van gebouwen. Waar komt die naam eigenlijk vandaan? Wat is een ‘kom’? Hoe we aan de term bebouwde kom komen, wordt duidelijk als we kom opzoeken in het historische Woordenboek der Nederlandsche Taal. Dat geeft … [Lees meer...] overWaar komt ‘bebouwde kom’ vandaan?
geitenpaadje / olifantenpaadje
Verwarwoordenboek vervolg (271) geitenpaadje / olifantenpaadje De woorden worden wel door elkaar gebruikt in de figuurlijke betekenis, maar toch is er dan ook een klein verschil. geitenpaadje voor mensen slecht begaanbaar pad waar gewoonlijk geiten langslopen; figuurlijk: moeilijke route om … [Lees meer...] overgeitenpaadje / olifantenpaadje
muur / wand
Verwarwoordenboek vervolg (270) muur / wand De woorden overlappen in betekenis, maar er zijn verschillen. muur verticale afscheiding van een ruimte, van steen (vooral: grens ‘binnen-buiten’) Heb je dit schilderij met één spijkertje aan de muur hangen!Geen zin in koken. Zullen we … [Lees meer...] overmuur / wand
Al!
Al kun je op heel veel manieren gebruiken: 'al mijn brood is op', 'ik zie hem al staan', 'al ziet men de lui, men kent ze daarom niet', 'dat is al de derde keer', 'zo ik al weet waar je het over hebt', 'al te goed is buurmans gek', en dat zijn er nog maar een paar. Ik weet niet of er ooit een overkoepelende studie is verschenen over al (haha) die vormen van al, maar als die … [Lees meer...] overAl!
duikboot / onderzeeboot (onderzeer)
Verwarwoordenboek vervolg (269) duikboot / onderzeeboot (onderzeeër) De woorden worden door elkaar gebruikt. Maar er is een betekenisverschil in opmars. duikboot boot die onder water kan varen, boot om mee te duiken Voor de Belgische kust is een … [Lees meer...] overduikboot / onderzeeboot (onderzeer)
Bargoens / koeterwaals
Verwarwoordenboek vervolg (268) Bargoens / koeterwaals De woorden verschillen in betekenis, maar er is ook overlap ontstaan. Bargoens oorspronkelijk: vooral Amsterdamse volkstaalvariant van randgroepen in de samenleving; onbegrijpelijke vaktaal Het Bargoens was niet alleen de taal van marktkramers en zigeuners, … [Lees meer...] overBargoens / koeterwaals
drift / woede
Verwarwoordenboek vervolg (267) drift / woede De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er zijn wel nuanceverschillen in betekenis. Daarnaast heeft drift nog andere betekenissen. drift ongecontroleerde uitbarsting van woede (vaak van korte duur) Niet zomaar gaan … [Lees meer...] overdrift / woede
constant / voortdurend
Verwarwoordenboek vervolg (266) constant / voortdurend De woorden worden wel door elkaar gebruikt, maar ze verwijzen elk naar een ander betekenisaspect. constant onveranderlijk, ‘het verandert niet’ Deze transformator zorgt voor een constante stroom van 12 volt voor de aangesloten led-spotjes.Italië kent al … [Lees meer...] overconstant / voortdurend
Kijken naar “de bak” en verder
Het woord bak heeft een groot aantal betekenissen. Van Dale deelt ze in drie hoofdvarianten in. Bak-II en Bak-III zijn de twee kleinste en die hebben achtereenvolgens te maken met het werkwoord bakken (inclusief ‘mop, grap’) en met de scheepvaart. Bak-I bevat daarentegen liefst 29 onderscheiden betekenissen en nuances, van een min of meer vierkant voorwerp … [Lees meer...] overKijken naar “de bak” en verder
Nogmaals vermogen
Vóor 2022 is de laatste actieve gebruiker van vermag Tamara van Ark (VVD), in elk geval als staatssecretaris en minister: Alles wat ik vermag in mijn bijdrage aan dit debat, draait om de veiligheid van de werknemers en natuurlijk ook de snelheid voor de sector en alle mensen die asbestdaken hebben, maar die prioriteit ligt bij mij. De heer Laçin verzocht … [Lees meer...] overNogmaals vermogen
natie / staat
Verwarwoordenboek vervolg (265) natie / staat De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is een betekenisverschil. natie grote groep mensen die samen in een land wonen, verbonden door geschiedenis, cultuur, en vaak ook taal Sinds wanneer spreken we over al die Duitse … [Lees meer...] overnatie / staat
Vermogen
Zo’n werkwoord dat feitelijk de uitgang van het actuele ABN heeft bereikt Raar werkwoord tegenwoordig, dat vermogen. In feite gebruiken we momenteel alleen de tegenwoordige tijd, net niet uitsluitend maar vrijwel alleen in de eerste persoon enkelvoud (ik) en dan ook nog bij uitstek in een vaste ontkennende combinatie. En dit alles steeds minder vaak dan voorheen. … [Lees meer...] overVermogen
Qu’ils mangent de la brioche
De serie Is it cake? op Netflix lijkt misschien oppervlakkig Amerikaans vermaak. Allerlei Amerikaanse mensen met allerlei Amerikaanse manieren krijgen een aantal naaimachines of damestasjes of blikjes frisdrank te zien en moeten dan raden welke van de genoemde objecten een taart is. De presentator snijdt vervolgens die objecten aan met een vervaarlijk mes om te zien of die … [Lees meer...] overQu’ils mangent de la brioche
kleven / plakken
Verwarwoordenboek vervolg (264) kleven / plakken De woorden worden door elkaar gebruikt Maar er is een verschil in gebruik, en misschien ook een verschil in gradatie. kleven aaneen blijven door plakkende stof, vastgehecht zijn Zelfklevende postzegels? Nee, ik lik er liever aan voor ik ze opplak.Ik … [Lees meer...] overkleven / plakken
friemelen / priegelen
Verwarwoordenboek vervolg (263) friemelen / priegelen Deze werkwoorden voor vingerbewegingen verschillen duidelijk in betekenis. friemelen met de vingers onrustige bewegingen maken Wat zit je toch te friemelen? Hou je handen toch eens stil! priegelen met kleine bewegingen van je … [Lees meer...] overfriemelen / priegelen
Ik vind het nogal meevallen
Soms hebben taalobservaties de vorm van klachten: "Iedereen zegt steeds vaker x!" Die observaties zijn zelden nieuw voor de taalkundige. Nieuwe observaties hebben daarentegen meestal de vorm van de vraag, zoals deze, die mij werd doorgestuurd door de Taaladviesdienst van Onze Taal: Als iemand zegt: ik vind dat een goede voetballer. En iemand anders reageert: ik vind het wel … [Lees meer...] overIk vind het nogal meevallen
prijken / pronken
Verwarwoordenboek vervolg (262) prijken / pronken De woorden verschillen duidelijk in betekenis. prijken eervol of sierlijk zichtbaar zijn In 2019 prijkte deze tennisser al bovenaan in de wereldranglijst.De naam van de oude eigenaar heeft ooit op de gevel geprijkt, maar helaas kwam er een nieuwe … [Lees meer...] overprijken / pronken
echt / heus
Verwarwoordenboek vervolg (261) echt / heus De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is soms een nuanceverschil. echt werkelijk, heeft eerder betrekking op de realiteit Deze gracht wordt binnenkort gedempt. – Is dat echt … [Lees meer...] overecht / heus
kuieren / slenteren
Verwarwoordenboek vervolg (260) kuieren / slenteren Deze bewegings-werkwoorden hebben elk hun eigen betekenisaspect. kuieren langzaam wandelen, op je gemak Na eerst wat te hebben gekuierd ben ik steeds sneller gaan lopen, omdat ik bang werd om te laat te … [Lees meer...] overkuieren / slenteren
draad / kabel / koord / snoer
Verwarwoordenboek vervolg (259) draad / kabel / koord / snoer draad garen (gesponnen vezel), dun en rond getrokken metaal, glas of plastic In deze cursus ‘draad en naald’ leer je eerst knopen aanzetten.Zie je die vreemde vogel daar op het … [Lees meer...] overdraad / kabel / koord / snoer
