Beter een half ei dan een lege dop

Iets is beter dan niets.

De zon schijnt weer, groene sprietjes schieten uit de grond en de schappen in de supermarkt liggen vol met allerlei zoete lekkernijen… het is Pasen! Wat past er beter bij de paastijd dan een spreekwoord over eieren? Om dan maar met de deur in huis te vallen, wist je dat eieren zo onlosmakelijk verbonden zijn met Pasen omdat er geen eieren gegeten mochten worden in de vastentijd tussen Aswoensdag en Paaszondag? Zodra dit dus wel mocht, op Paaszondag, was het een enorm feest dat gevierd werd met kleurrijke eieren! Nou, dan is het leuke feitje voor aan het paasontbijt al binnen. Maar goed, terug naar het spreekwoord, want wie kakelen wil moet ook eieren leggen. 

Het spreekwoord stelt dat je tevreden moet zijn met wat je hebt: als je niet alles kunt krijgen wat je wil, is het beter om genoegen te nemen met een gedeelte daarvan (Van Dale). 

En deze wijze les geldt kennelijk al een hele tijd. Het spreekwoord komt namelijk aan het eind van de 15e eeuw al voor: Beter eenen halven doyer dan een hele schale. Ergens zijn we dus overgegaan van een dooier en een schaal op een half ei en een lege dop. Overigens kwam ik ook nog leuke andere varianten tegen zoals ‘t Is beter een half ei dan een ydle sop (dbnl) en het weer compleet andere het is beter een halve oester, dan een ijdele schelp (dbnl).  Deze vrij algemene wijsheid wordt overigens niet alleen door dit spreekwoord in beeld gebracht. Zo heb je ook nog Wie het kleine niet eert is het grote niet weert of beter een vogel in de hand dan tien in de lucht.

En deze wijze les komt natuurlijk niet alleen in het Nederlands voor. In het Engels heb je namelijk Half a loaf is better than none, waarbij er dus in plaats van eieren over brood gesproken wordt. Het Frans kent Mieux vaut terre gâtée que terre perdue: beter bedorven land dan verloren land. De ei-metafoor lijkt dus wel voornamelijk in Nederland voor te komen, maar wie weet zie ik hier nog een heel leuke variant uit andere talen over het hoofd! 

Veel meer valt er (helaas) niet te zeggen over dit spreekwoord, dus ik kies bij deze toch maar eieren voor mijn geld. Het is niet altijd appeltje eitje om een heel lang stuk over één spreekwoord te noteren, maar ik hoop dat jullie vandaag genoegen nemen met dit artikeltje en lekker genieten van een zonnige Paasmaandag. En mocht het je toch dwarszitten, herinner dan maar: beter een half ei dan een lege dop!

Yfke de Jong is masterstudente Communicatiewetenschap aan de Radboud Universiteit.