• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Zijn lange zinnen altijd complex?

5 april 2023 door Jaap Twiest 1 Reactie

In mijn vorige blog besprak ik een artikel waarin was onderzocht of een tekst te simpel kan zijn. Daarin vergeleken de onderzoekers teksten met simpele en complexe woorden en zinnen. Misschien vroeg je het je tijdens het lezen van de blog al af: wanneer is een zin eigenlijk complex? Dat is een tijdje geleden in het onderzoek ‘Zinslengte en zinscomplexiteit’ (2017) van Henk Pander Maat uitgelegd.

Als dit een zin was, viel er geen touw aan vast te knopen.

Dus wat is ‘complex’?

‘De oom van de tweede vrouw van de vorige buurman van mijn nog levende opa is jarig.’ Wacht. Wie is er jarig? Het kost vrij veel moeite om dat te ontrafelen. Maar hoe kan dat? Vaak wordt door taaladviseurs gedacht dat dat met zinslengte te maken heeft. Lange zinnen bevatten meer informatie en zijn dus complexer, zo is de redenering. Toch is deze zin met zeventien woorden niet zó lang. Volgens Henk Pander Maat hoeft dat een zin ook niet lang te zijn om complex te zijn. Hij meent dat de structuur van een zin de meest bepalende factor is. 

Je kunt de structuur van een zin beschouwen als knopen in een touw. Hoe meer knopen in het stuk touw, hoe meer informatie in een zin. Hoe dichter deze knopen op en door elkaar zitten, hoe hoger de zinscomplexiteit. “Ik ga naar huis, want ik ben moe” heeft bijvoorbeeld twee ‘knopen’: dat je naar huis gaat en dat je moe bent. Stel je voor dat je een lang touw en een kort touw hebt. Het lange touw heeft maar één knoop. De korte heeft twee driedubbele knopen. Bij welke zou je als eerste de knopen eruit hebben? Juist, de lange. Zo is het ook met zinnen. Bij een hoge informatiedichtheid – hoe dicht alle stukjes informatie op elkaar staan – kost het je volgens Pander Maat dus meer moeite om de zin te begrijpen.

De universitair hoofddocent maakt overigens onderscheid tussen de woorden ‘moeilijk’ en ‘complex’. Of een zin moeilijk is, ligt aan de begrijpelijkheid voor de lezer en is dus subjectief. Het woord complex vindt zijn oorsprong in com (‘samen’) en plectere (‘vlechten’). In welke mate informatiedeeltjes met elkaar zijn vervlochten, bepaalt hoe complex een woord of zin is. Dat maakt het ‘complex’ dus een objectievere term. 

Werkwijze

Pander Maat maakte gebruik van de tool T-Scan om 40.000 zinnen te analyseren. T-Scan is een computerprogramma dat aan de hand van berekeningen teksten uit tien Nederlandse genres analyseert. Die genres varieerden van reisblog tot schoolboek tot wetenschappelijk artikel. Er werd gekeken naar een aantal kenmerken: tangconstructies, onder- en nevenschikking binnen deelzinnen, nevenschikking tussen deelzinnen, en bijwoordelijke en bijvoeglijke bepalingen.

Resultaten

De stelling, dat de informatiedichtheid bepalend is voor de zinscomplexiteit en niet de zinslengte, bleek te kloppen. De genoemde kenmerken zijn een goede voorspeller voor zinscomplexiteit, en maken de zin logischerwijs ook langer. Andersom geldt dat echter niet: een lange zin is geen garantie voor complexiteit. De meeste genres hebben gemiddeld vijftien woorden per zin, maar binnen teksten bestaat veel variatie tussen korte en lange zinnen. Zinslengte is dus niet zo’n goede maatstaf als taaladviseurs dachten. 

Waarom moeilijk doen?

Hoe complexer de zin, hoe meer de informatiestukjes met elkaar zijn vervlochten. Dat maakt de zin waarmee deze blog werd ingeleid complex, ondanks dat je geen moeilijke woorden bespeurt. Je krijgt steeds weer nieuwe bijvoeglijke bepalingen voorgeschoteld. In feite zijn het steeds weer minimededelingen die heel snel achter elkaar een beroep doen op je hersencapaciteit. Het kost daarom wat tijd om alle informatie overzichtelijk te maken voor jezelf. Het onderzoek toonde aan dat wetenschappelijke artikelen de meeste complexe zinnen bevatten. Maar waarom zouden wetenschappers dat doen? Een voor de hand liggende reden is eenheid. Het gevaar bestaat dat relaties tussen informatiedeeltjes minder duidelijk worden (of zelfs verloren gaan) als je ze in aparte zinnen zet. Soms moeten ze wel dichtbij elkaar staan om één geheel te vormen. 

Lezen loont!

Padvinders, schippers of survivalexperts die zich al jaren met knopen bezighouden, zullen knopen waarschijnlijk sneller kunnen ontwarren dan beginners. Door de jaren heen leren ze technieken om dit steeds makkelijker te kunnen doen. Naarmate je meer leest, leer je jezelf automatisch manieren aan om complexere (en moeilijkere) teksten en zinnen te kunnen begrijpen. Niet alleen vergroot je door te lezen dus je woordenschat, je raakt ook bekend met de manieren waarop stukken informatie in en tussen zinnen met elkaar samenhangen. Door te lezen gaat het lezen dus steeds makkelijker en sneller. Knoop dat goed in je oren, dan weet je dat je uiteindelijk elke tekst aankunt.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong Tags: complex, syntaxis, taalkunde, zinslengte

Lees Interacties

Reacties

  1. inigo987 zegt

    6 april 2023 om 13:37

    ‘Tool’. Moet dat nu? Het is zo ergerlijk! Met ‘hulpmiddel’ is niets mis.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Dialect van de week

Noe he’j ’t schoap an’t driet’n

Heb je ooit een gezegde gehoord dat je eerst deed fronsen en toen hard liet lachen? In Salland, een streek in Overijssel, zeggen ze: “Noe he’j ’t schoap an’t driet’n.” Letterlijk: “Nu heb je het schaap aan het schijten.” Huh? Ja, echt! Het betekent zoiets als “Nu heb je de poppen aan het dansen!” Dit […]

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
Gezocht: student-assistenten met dialectkennis
#letterkunde
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Podcast: Leve(n) lezen met Jeroen Dera
Podcast: Leve(n) lezen met Ingmar Heytze
Kunnen rapteksten ook literatuur zijn?
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
Wat weegt zwaarder?
#toekomstinterview
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
‘Bedroevend weinig tijd voor het plezier in lezen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d