Stel dat je de observatie wil maken dat Jan Piet kust, dan kun je in een hoofdzin natuurlijk zeggen: Maar hoe weet de luisteraar nu wie de kusser is en wie de gekuste? Talen hebben daarvoor minstens drie verschillende strategieën. De eerste is woordvolgorde: in de genoemde zin staat het onderwerp voor het lijdend voorwerp. De tweede is naamval, dat we in het Nederlands nog … [Lees meer...] overWoordvolgorde en naamval
Artikel
‘Zeg ja als je gevraagd wordt voor een presentatie’
Anna Heijker, 36 jaar, is freelance pitchcoach en dagvoorzitter. ‘Mijn ervaring is dat een bijeenkomst pas echt tot leven komt als je de ruimte geeft aan de expertise van het publiek.’ Anna Heijker studeerde Nederlands en werkt nu als pitchoach en dagvoorzitter in binnen- en buitenland. Hoe heeft zij als neerlandica een internationale carrière opgebouwd? En wat maakt haar … [Lees meer...] over‘Zeg ja als je gevraagd wordt voor een presentatie’
Carel Peeters op Sint Helena
Over de nadagen van een criticus Bij vlagen voel ik deernis wanneer ik aan Carel Peeters denk. En dat is niet eens ironisch. In de jaren zeventig tot negentig van de vorige eeuw was Peeters de absolute machtsfactor in de Nederlandse letterkunde, als chef van de ‘Boekenbijlage’ (later: ‘Republiek der Letteren’) van Vrij Nederland. Dat weekblad was het meest prominente … [Lees meer...] overCarel Peeters op Sint Helena
Boter-kaas-en-eieren met -ette
Achter het achtervoegsel 41 Onlangs zag ik de prachtige film Perfect days van regisseur Wim Wenders. Hierin volgen we het dagelijks leven van hoofdrolspeler Hirayama op de voet. Hij verdient de kost door openbare toiletten in Tokyo schoon te maken en is gelukkig met het eenvoudige en geregelde leven dat hij leidt. Tijdens zijn werk vindt hij in een toiletruimte een … [Lees meer...] overBoter-kaas-en-eieren met -ette
Arme joodse straatventers geportretteerd
Deze week verscheen van Ewoud Sanders het boek Van appeljood tot zuurjood. Veertig portretten van Joodse straatventers. Dit is, bij wijze van voorpublicatie, een deel van de inleiding. Op vrijdagmiddag 21 mei 1880 sloeg in de Amsterdamse Jodenbuurt de vlam in de pan. Een paar maanden daarvoorhad de gemeenteraad besloten dat er op de Sint Antoniesbreestraat en de … [Lees meer...] overArme joodse straatventers geportretteerd
Is ‘louter’ een vergeten groente?
Ik ben ook maar een mens; ik verdoe (te) veel van mijn tijd op TikTok. Vaak is dat het inderdaad: tijd verdoen. Maar soms vind ik er toch een handige ‘life hack’, een lekker recept, een hilarische grap, of – en dat was het geval dit weekend – doe ik er een guitige taalobservatie. En ik ben de beroerdste niet: die deel ik natuurlijk graag. Voor wie niet op TikTok zit: op die … [Lees meer...] overIs ‘louter’ een vergeten groente?
Neem veel truien mee
Interview met Dóri, Hongaarse promovenda, over haar bezoek aan Leuven Dóri Tóth is derdjejaars PhD-student Nederlandse taalkunde aan de ELTE. Ze doet onderzoek naar pragmatische markers, zoals de woorden “hoor, kijk, luister, weet je en zeg”, die de betekenis van een uiting veranderen. Ze is een maand in Leuven geweest, waar ze in het Collegium Hungaricum verbleef en … [Lees meer...] overNeem veel truien mee
Een bakker die altijd hetzelfde brood bakt
Thomas Rosenboom was weer heel even terug! De grote romanschrijver die een jaar of tien geleden besloot dat het welletjes was. Wat doet een romancier als hij geen romans meer schrijft? Ik heb geen idee, maar Rosenboom gaf in 2019 een lezing, de Ubbo-Emmius-lezing en die is nu uitgegeven door het Artistiek Bureau (dat je eigenlijk niet kunt noemen zonder het woord 'onvolprezen … [Lees meer...] overEen bakker die altijd hetzelfde brood bakt
‘We willen de kritische noot aan tafel zijn’
Ann Lankhorst, 29 jaar, werkt als projectleider en adviseur bij Kickstad, een adviesbureau gespecialiseerd in ruimtelijke ordening. 'Onze taak is om het participatietraject vorm te geven.' Vanuit het raam in mijn woonkamer kijk ik een groot park in. In Nederland is een nijpend woningtekort, dus moet er worden bijgebouwd en dat gebeurt vooral binnen steden. Ik vraag mij … [Lees meer...] over‘We willen de kritische noot aan tafel zijn’
‘Hij leefde niet nu. Hij leefde altijd’
Ter herinnering aan Albert Westerlinck (1914-1984) Precies veertig jaar geleden, op 30 april 1984, overleed Albert Westerlinck. Daarmee verdween een toonaangevende stem uit het culturele leven van Vlaanderen. Als hoogleraar Nederlandse en Europese letterkunde aan de Leuvense universiteit, als literair criticus en als leider van het tijdschrift Dietsche Warande en Belfort had … [Lees meer...] over‘Hij leefde niet nu. Hij leefde altijd’
Stof tot nadenken
Arnon Grunberg heeft er een nieuwe baan bij. Grunberg is bij zestigplussers bekend van de mooie roman De Asielzoeker, zeventigplussers herinneren zich zijn Blauwe maandagen, poëzieliefhebbers zijn zijn enige dichtbundel totaal vergeten en er zijn allicht enkele mensen die zijn cursiefje op het voorblad van de Volkskrant nog voor de geest staat. Echter is Grunberg ook een Groot … [Lees meer...] overStof tot nadenken
Tussen knijpbeest en steenbeest
Hoe de manier van beschrijving de grenzen tussen dieren en voorwerpen in 'Wormmaan' (2021) van Mariken Heitman verschuift “Dit gaat niet over lichamen, dit gaat over de willekeur, over wat lichamen voor ons betekenen. […] Het gaat me vooral om de onderliggende denkfout die ons heeft geïnfecteerd. Als ze al bestaan, scherp gedefinieerde dualiteiten, dan zijn ze totaal … [Lees meer...] overTussen knijpbeest en steenbeest
Etymologica: Toen ‘zijn’ nog genderneutraal was
De Proto-Germaanse voorloper van ons bezittelijk voornaamwoord zijn was genderneutraal: *sīnaz kon ‘van hem’, ‘van haar’ en ‘van hen’ betekenen. Dat weten we doordat zijn nakomelingen in het Oudnoords, het Gotisch en het Oudengels, vroege Germaanse dochtertalen, nog steeds al die functies hadden, en in de huidige Noord-Germaanse talen, zoals het Noors en Zweeds, … [Lees meer...] overEtymologica: Toen ‘zijn’ nog genderneutraal was
Hindelooper taalgilde
Filologie òp Sènde Gisteren mocht ik in Hindeloopen een eerste exemplaar in ontvangst nemen van het Beknopt woordenboek Nederlands-Hindeloopers uit handen van Dyami Millarson tijdens de Dag van het Hindelooper Taalgilde. Dyami en zijn vader Kenneth leerde ik afgelopen november kennen op Schiermonnikoog, toen ik hem interviewde tijdens het literatuurfestival Meet Me at … [Lees meer...] overHindelooper taalgilde
De Grote ABC-reeks is groter en tegelijk toch ook best wel kleiner dan ik dacht
Van Aya Zikkens ’s Morgens en ’s avonds niet bellen verscheen de eerste en, voor zover ik kan nagaan, enige druk in 1969 bij De Arbeiderspers, en wel als nr. 147 van de reeks Grote ABC. Achter in het boek is een lijst van Grote ABC-pockets opgenomen van nr. 1 tot en met 155. Ik neem aan dat het gaat om alle tot dan toe verschenen nummers, plus, na het boek van … [Lees meer...] overDe Grote ABC-reeks is groter en tegelijk toch ook best wel kleiner dan ik dacht
I speak English very well, I learned it from a game
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (5.1) Evgueny Evgueny begon enkele jaren terug aan zijn bachelor Toegepaste Taalkunde aan de Brusselse campus van KU Leuven. Die opleiding is in het Nederlands ingericht en bevat ook een verplichte leerlijn Nederlandse taalvaardigheid. Evgueny nam daarin Duits en Spaans op als vreemde talen. Intussen kon hij … [Lees meer...] overI speak English very well, I learned it from a game
Het eerste kwart: Erwin Mortier, Godenslaap
Er zijn boeken die je moet voelen en boeken die je moet begrijpen, en Godenslaap (2008) van Erwin Mortier is het allebei. Het behelst het verhaal van een heel oude vrouw die ergens aan het eind van de twintigste eeuw – of wie weet, zelfs het begin van de eenentwintigste – terugkijkt op haar jeugd, en dan vooral op de Grote Oorlog. Ze trok toen als meisje, als jonge vrouw, uit … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Erwin Mortier, Godenslaap
Ja graag!
Alweer meer dan een jaar geleden overleed Wim de Bie. Mij kwam een prachtig in memoriam onder ogen door Kees ’t Hart. Het heet ‘Naar de Haagse Boekenmarkt’ en beslaat de integrale slotafdeling van diens recentste bundel. In tien gedichten is wijlen de satiricus in een dialoog, per mail of sms of WhatsApp, met de dichter. Onbecommentarieerd, dus wie is wie? Dit is … [Lees meer...] overJa graag!
Zoveel verschilde de zeventiende-eeuwer niet van een moderne scholier
"Gaandeweg het onderzoek", schrijft Jeroen Jansen tegen het eind van zijn indrukwekkende studie Literair vermaak in de zeventiende eeuw, "ben ik er steeds meer van overtuigd geraakt dat mijn historische verkenning van literair vermaak relevantie heeft voor wat er nu al in het voortgezet onderwijs gebeurt en waar nog winst te behalen valt." Dat kan de lezer op dat moment alleen … [Lees meer...] overZoveel verschilde de zeventiende-eeuwer niet van een moderne scholier
Aldfrysk ‘A’ en ‘B’
Klassyk Aldfrysk Der hat yn de Frisistyk genôch te rêden west oer de nammen dy’t wy jouwe oan de midsiuwske taal. Ik haw dêr ek mines wol ta dien al kinne wy net sûnder it neamen yn dit ferbân fan de namme fan Bo Sjölin. Ek Germ de Haan hat hjir in wichtige bydrage levere. Ut dy diskusje is kaam dat wy in dúdlik ferskil merkbite tusken de taal fan rûchwei foar en nei 1400. … [Lees meer...] overAldfrysk ‘A’ en ‘B’
Over de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Doorgaans weten moedertaalsprekers van het Nederlands feilloos onderscheid te maken tussen de subjects- en objectsvormen van persoonlijke voornaamwoorden. Tijdens de taalverwerving hebben zij onbewust geleerd hoe deze vormen gebruikt worden en deze kennis in hun grammatica verankerd. Soms echter zit een zin zo in elkaar dat het lastig kan zijn die keuze te bepalen. Daardoor kan … [Lees meer...] overOver de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Laat de Taalunie saai zijn
Aan sommige politicidingen zal ik nooit wennen. Het idee bijvoorbeeld om 'verklaringen' af te geven. Er is een evenement in Antwerpen, en je schrijft een volkomen nietszeggende tekst en noemt deze 'de verklaring van Antwerpen': Als Comité van Ministers willen we daarom onze 100e vergadering aangrijpen om de Taalunie klaar te maken voor de toekomst. We bekrachtigen vandaag … [Lees meer...] overLaat de Taalunie saai zijn
André Klukhuhn
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overAndré Klukhuhn
‘Poepelwoefie’
Dit blog is een inzending voor de schrijfwedstrijd 'neologisme'. De wedstrijd liep tussen 1 februari en 1 april 2024. Zelf ben ik geen neerlandicus of een letterkundige, maar slechts een leek die verwonderd is. Waar komen woorden vandaan? Wij gebruiken er dagelijks duizenden, die in sommige gevallen al zo lang geleden zijn verzonnen dat niemand meer weet wie er als eerste … [Lees meer...] over‘Poepelwoefie’
Van Aleppo tot aan Yokohama
Van hier tot Tokio – Facetten (xiii) De Arabische wereld, Japan, China, allemaal hebben ze een schrift dat onleesbaar is voor wie er niet in heeft doorgeleerd – nu ja dat geldt voor alle typen schrift maar voor een Nederlandse Europeaan dus zeker. Bovendien liggen die landen of gebieden op veel kilometers van ons wereldddeel en daarom verwonderen dit soort voorbeelden … [Lees meer...] overVan Aleppo tot aan Yokohama
