• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ergens de draak mee steken

20 juni 2022 door Marit Evers 1 Reactie

Spreekwoord van de week • “Ergens de draak mee steken”

Ergens de spot mee drijven.

Illustratie: Yfke de Jong

Heel didactisch verantwoord, hadden wij vroeger thuis ‘Het Spreekwoordenspel’. Dit is een spel met kaarten die elk een ander spreekwoord verbeelden. Aan de spelers de taak om op basis van de tekeningen op de kaarten te raden om welk spreekwoord het gaat. Ik kwam erachter dat dit Spreekwoordenspel nog altijd bij mijn ouders in de kast ligt. Als kind had ik altijd meer kaarten fout dan goed en nu vond ik het wel een goed idee om na te gaan of mijn spreekwoordenkennis ongeveer vijftien jaar na dato enigszins was verbeterd. Als ik de spreekwoordenrubriek van Yfke goed had gevolgd, móést dat haast wel natuurlijk. 

Gelukkig bleken veel spreekwoorden inmiddels goed in mijn geheugen te zijn geprent en kon ik de meeste kaarten moeiteloos raden. Wat ik dan weer niet moeiteloos kon, was bedenken waar die spreekwoorden eigenlijk vandaan komen. En zo bleek dit kaartspelletje uitermate geschikt te zijn om inspiratie op te doen voor deze rubriek. In de afgelopen weken hebben we al veel dieren voorbij zien komen: katten, paarden, zwaluwen en garnalen. Een dier waar we dan nog geen aandacht aan hebben besteed en die je niet zo snel in het wild zult spotten, is de draak. Toen ik een kaartje met een drakenstaart trok, dacht ik dan ook: het wordt tijd om dit dier eens in de schijnwerpers te zetten. 

Ergens de draak mee steken betekent ergens de spot mee drijven. Voordat ik op onderzoek uitging naar de herkomst van dit spreekwoord, probeerde ik eerst zelf te bedenken waar het spreekwoord vandaan zou komen. Zelf dacht ik dat het misschien iets te maken zou kunnen hebben met het feit dat een draak een fantasiewezen is. Het steken van een dier dat niet echt bestaat, vond ik logisch in verband te brengen met de spot ergens mee drijven. Dit bleek helemaal niet juist te zijn. Volgens mij ben ik niet vaak genoeg naar de Efteling geweest om snel de link te kunnen leggen: het spreekwoord vindt zijn oorsprong in de legende van (Sint-)Joris en de draak. 

Kaartje van het Spreekwoordenspel

Er gaan verschillende versies rond van de legende van Sint-Joris en de draak en men is er ook niet over uit waar dit verhaal zich afspeelde. Maar de meest voorkomende is gesitueerd in de stad Silena in Libië. Rond de derde eeuw na Christus werd deze stad geteisterd door een draak en om hem rustig te houden offerden de mensen schapen aan het beest. Toen de schapen op waren, eiste de draak elk jaar een meisje om op te eten. Dat ging zo door tot de keuze een keer op de dochter van de koning viel. Het meisje ging naar de draak, maar toen kwam Sint-Joris en hij zei dat hij de draak wilde doden zodat de dochter van de koning zou blijven leven. In ruil daarvoor wilde hij dat het hele volk zich zou laten dopen. De koning stemde hiermee in en Joris versloeg de draak en iedereen leefde nog lang en gelukkig. De draak staat zo symbool voor het heidendom, dat Sint-Joris heeft verdreven door de draak te doden. 

In de Middeleeuwen was deze legende heel populair en daarom werd de legende steeds vaker nagespeeld tijdens de processie. Op den duur ontwikkelde dit zich steeds meer tot een komisch spel. Een man verkleedde zich als Sint-Joris en stak zo nu en dan in een namaakdraak. Het komische karakter hiervan leidde tot de uiteindelijke betekenis van het spreekwoord zoals we het nu kennen. Overigens werd deze legende niet alleen in de Middeleeuwen nagespeeld, want ook vandaag de dag zijn er nog opvoeringen van. In het Limburgse dorp Beesel wordt elke zeven jaar de legende nog opgevoerd. Het draaksteken werd in 2012 zelfs toegevoegd aan de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Voor eenieder die dit culturele evenement niet wil missen: de volgende editie is in de zomer van 2023.
Hoewel de legende van Sint-Joris geen Nederlandse oorsprong kent, komt het spreekwoord voor zover ik kan vinden niet in andere talen voor. En ook heeft de draaksteektraditie het culturele erfgoed van andere landen niet bereikt. Dat neemt niet weg dat buitenlanders vast heel goed de draak kunnen steken met iets. Met ons zevenjarig draaksteekspektakel in Beesel bijvoorbeeld. 

Marit Evers doet de master Kunst en kunstbedrijf aan de Radboud Universiteit.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Zin van de week Tags: spreekwoord, spreekwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. Mient Adema zegt

    20 juni 2022 om 08:55

    Nooit begrepen dat het spreekwoord letterlijk het steken van de draak als lijdend voorwerp.had. Draak en steken waren voor mij beide fantasiebegrippen. Je maakt van iets een draak, wanneer je met iets steekt. Dom natuurlijk, maar wel.herkenbaar (?).

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Dialect van de week

Nar den buuet goan

“Nar den buuet goan” (naar de boot gaan) betekent in het Wichels “bevallen”. In Wichelen, het dorp waar de inzender van deze zin opgroeide, werd aan kinderen verteld dat baby’s werden afgehaald (ook “kuuepen” (kopen) genoemd) bij een van de vrachtschepen op de Schelde. Het Wichels is een overgangsdialect met opvallend veel dubbelvormen en diftongen. […]

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
#letterkunde
Bewonderenswaardig bewonderen
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Podcast: Leve(n) lezen met Jeroen Dera
Podcast: Leve(n) lezen met Ingmar Heytze
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
‘Bedroevend weinig tijd voor het plezier in lezen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d