Hoe reageren leerlingen wanneer zij linguïstische bronnen raadplegen? Het is inmiddels tien jaar geleden dat Coppen (2013) signaleerde dat de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) sinds zijn verschijning in 1982 nog steeds zijn weg in het onderwijs niet gevonden had. Dit was volgens hem een gemiste kans, sterker nog, hij omschreef het als een ‘leed dat zich voltrok’. … [Lees meer...] overBrakke bronnen in de grammaticales
Artikel
In koffie en kaas
Droogstoppel en Laarmans, Multatuli en Elsschot Meer dan eens reageren romans, kort na elkaar of gelijktijdig gelezen, op elkaar. Om te beginnen: in het hoofd van de lezer. Niet altijd is zeker of dat het product is van toeval, slechts geldig voor het oog van die ene lezer, of dat de ene roman de ontmoeting met de andere welbewust gezocht heeft. Een paar maanden geleden … [Lees meer...] overIn koffie en kaas
Niet Marx, maar Freud
40 jaar tandeloos (11) Klasse speelt een belangrijke rol in de eerste delen van De tandeloze tijd (en ik geloof ook in de latere). Albert Egberts is een social climber. Hij is de eerste in zijn familie die aan de universiteit gaat studeren, en dat zonder dat iemand dat op zich heel opmerkelijk lijkt te vinden. De naam van Karl Marx valt in alle delen van de … [Lees meer...] overNiet Marx, maar Freud
Zeggen wilde of wilde zeggen
Onder de motorkap van Carmiggelt (viii) Kronkels lezend, zette ik streepjes met potlood – dat is voor een latere bezitter van zo’n boek waarschijnlijk irritant, maar nu het nog niet zover is, is het voor de huidige eigenaar alleen maar plezierig en vooral handig bij het opzoeken. Ik veronderstelde dat ik door een aantal rubrieken te onderscheiden een mogelijkheid had om … [Lees meer...] overZeggen wilde of wilde zeggen
Verledenvreugde en historiehaat: De Rijp en Beverwijk
Omdat ik met het schrijven aanbeland ben bij de hoofdstukken over het verblijf van Betje Wolff en Aagje Deken in De Rijp en Beverwijk, besloot ik de sfeer daar op te gaan snuiven en te kijken wat er nog te zien is van het verleden. Ik begon in De Rijp. Daar woonden Betje en Aagje vanaf september 1777 tot midden 1782 op de Rechtestraat, nr. 40 en 36. Volgens Buijnsters … [Lees meer...] overVerledenvreugde en historiehaat: De Rijp en Beverwijk
Bolero
40 jaar tandeloos (10) Het oeuvre van A.F.Th. van der Heijden is een ode aan de verbeeldingskracht: de verteller roept met zijn fantasie een werkelijkheid op die hij helemaal niet ervaren kan hebben en toont de macht van de verbeelding boven de feiten. Dat geldt niet alleen voor De tandeloze tijd. Magistraal is de scene in Het schervengericht waarin we het verhaal krijgen … [Lees meer...] overBolero
Vallende ouders
Marc van Oostendorp is op Neerlandistiek bezig met een zeer lezens/aanbevelingswaardige serie over 40 jaar A. F. Th. Van der Heijden, die allerlei herinneringen bij me oproept. Vooral door het boek Vallende ouders, dat zich in een wereld, parallel aan de mijne, afspeelt en die ook overlapt. En één keer kom ik zelfs met een schok mezelf tegen. Ik woonde in dezelfde periode … [Lees meer...] overVallende ouders
Etymologica: Terugontleningen
Je zou zweren dat je een wipzaag bezat, maar in je rommelige schuurtje waar het gereedschap ongeordend rondslingert, is het toestel nergens te bespeuren. Ten einde raad bel je naar een vriend, en jawel: die heeft een wipzaag te leen. Je gaat langs, en je stelt vast dat het je eigen wipzaag is, die je uitgeleend had. Er zit een nieuw decoupeerblad op, dus het apparaat is een … [Lees meer...] overEtymologica: Terugontleningen
Complexe nonsens
40 jaar tandeloos (9) De eerste keer dat Albert Egberts in De gevarendriehoek bij Milli Händel in haar Nijmeegse studentenflat op bezoek is, ontdekt hij een belangrijk aspect van de poëtica van De tandeloze tijd: een verhaal zonder grote tragische wendingen moet worden verteld door allerlei verbanden te leggen. In die verbanden ligt het ‘stofgoud’: Hij begon met … [Lees meer...] overComplexe nonsens
Familienamen, hoe spreek je ze uit: Taainagel
In mijn vorige berichten over familienamen ging ’t over namen waarvan de uitspraak veranderde omdat hun schrijfwijze anders opgevat werd dan wat er oorspronkelijk mee bedoeld was. De ou in Van Poucke is de Franse spelling voor oe, maar wordt toch uitgesproken als ou. De v in Lavreijsen is een andere spelling voor de u, maar men zegt toch Lavreijsen. In Van Groeningen is oe ’t … [Lees meer...] overFamilienamen, hoe spreek je ze uit: Taainagel
Lui letterland
Of: hoe de Nijmeegse letteren te pletten? Toen ik me vele jaren geleden in een Nijmeegs café eens beklaagde over het altijd zo welwillend-laffe karakter van de lokale muziek- en toneelbesprekingen van een brave man die dat in de plaatselijke krant al decennia zo deed, wees een journalist van hetzelfde dagblad me fel terecht. Plaatselijke amateurs die hun ziel, zaligheid en … [Lees meer...] overLui letterland
‘Bovendien is de bureaucratie ongelooflijk verstikkend’
Een zomer vrij van nut (9) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Het zit de jonge universitair docente Sanne de Bree niet mee, aan het begin van 2027. Studenten weigeren nog naar college te komen als al hun werkstukken toch door kunstmatige intelligentie kan worden geschreven. En haar favoriete schrijfster Niña Weijers wil niet dat er op basis van haar werk nieuw werk … [Lees meer...] over‘Bovendien is de bureaucratie ongelooflijk verstikkend’
‘Die historie van Jason’ : capittel [14]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [14] Hoe de coninck Apollo sijn dochter gaf de manier hoe men dat edel scaep mitten … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [14]
Contra de persklaarversmurfers
Ik probeer levend Nederlands te vertalen,maar ik heb redacteuren. Van het hele vertaaltraject – van eerste lezing van het te vertalen boek totdat het omkaft en wel in de winkel ligt – is er één moment verreweg het onaangenaamst. En dat is als je je ingeleverde vertaling terugkrijgt van een persklaarmaker of redacteur of corrector. (Voor mij één pot nat.) Daar ga je met al … [Lees meer...] overContra de persklaarversmurfers
Het Evangelie van het Nederlands in het buitenland
Windhoek, schieten en veel bier, Johanna Grobbelaar (1897) Begin april 2001 stapte ik op een bus in Kaapstad om het Evangelie van het Nederlands te verkondigen aan studenten van de universiteit van Namibië, Windhoek. Een cursus Nederlands voor Afrikaanstaligen, proefexamens lees- en luisteren, een lezing Vroue skrywers. Men was vergeten op tijd een vliegtuigkaartje te … [Lees meer...] overHet Evangelie van het Nederlands in het buitenland
Engels is oneerlijk in de wetenschap
Het komt voor taalsociologen niet als een verrassing, maar de redactie van PLOS Biology heeft misschien nog nooit van taalsociologie gehoord en publiceerde een artikel van een aantal biologen dat een evidente waarheid vertelt: het gebruik van het Engels als internationale wetenschapstaal is oneerlijk. Bij een onderzoek onder biologen uit een groot aantal landen – arme en rijke, … [Lees meer...] overEngels is oneerlijk in de wetenschap
Goed taalonderwijs is essentieel voor nieuwkomers, en dat is er nu niet
Meer dan duizend kinderen van nieuwkomers in Nederland krijgen op dit moment geen onderwijs. De demissionair minister van Onderwijs wil deze onwenselijke situatie ‘oplossen’ door met een spoedwet onbevoegde leraren toe te staan in het nieuwkomersonderwijs aan jongeren in Internationale Schakelklassen (ISK) en deze jongeren minder onderwijsuren te geven dan in een ‘normale’ … [Lees meer...] overGoed taalonderwijs is essentieel voor nieuwkomers, en dat is er nu niet
Rewilding de eerste indaging
Waarin de aandacht wordt gevestigd op het onmetelijke potentieel van Willems meesterwerk als vertrekpunt voor schrijfopdrachten, te gebruiken in velerlei onderwijsvormen voor jong en oud, in collegezaal of bos en hei. We naderen vers 500. We zijn met Bruun up die vaert door het donker van eenen woude naar Reynaerts favoriete verblijf. Tot nu toe kennen we de titelheld … [Lees meer...] overRewilding de eerste indaging
Kinderboekenspecial: Een bijzondere vriend
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ De verhaallijn van dit boek bestaat uit drie luikjes. In het eerste luikje ontmoeten we Warre. Je ziet het aan Warre. Het is zo’n dromerig krullenbolletje dat in zijn hoofd avonturen beleeft … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Een bijzondere vriend
Gluren met Heidegger
40 jaar tandeloos (8) In De gevarendriehoek zit een scene die wordt gespiegeld in een later deel van De tandeloze tijd, Het hof van barmhartigheid. Tijdens de scene in De gevarendriehoek volgt Albert een filosofiecollege bij professor Klosser. In het latere deel doet hij tentamen over – onder andere – die stof. En het gaat dan over Heidegger, en met name diens opstel … [Lees meer...] overGluren met Heidegger
Genieten van gewoon gekke familienamen
Onder de motorkap van Carmiggelt (vi) De achtergrond van de verhalen van Carmiggelt is heel concreet en herkenbaar, vooral het café maar ook de tram, straten en pleinen in Amsterdam, Den Haag of ergens in de provincie. Dat geldt aanvankelijk een groot deel van de huiselijke situaties en de personen die in het algemeen mensen van vlees en bloed zijn, hoe die ook gekleed of … [Lees meer...] overGenieten van gewoon gekke familienamen
Petronella Moens: De stem van een vrouw
Tegenwoordig zijn we er in Nederland aan gewend geraakt dat je altijd en overal je mening mag en kan verkondigen, ook als je een vrouw bent. Het is de gewoonste zaak van de wereld dat elke vrouw zich naar het stemlokaal mag begeven om daar met een rood potloodje haar politieke mening te uiten. Daardoor vergeten we soms dat het slechts 104 jaar geleden is dat Nederlandse vrouwen … [Lees meer...] overPetronella Moens: De stem van een vrouw
Pitsen
40 jaar tandeloos (7) In De gevarendriehoek staat een scene waarin het jongetje Albert in de keuken karnemelksepap met suiker zit te eten, als zijn vader binnenkomt en in de gootsteen zijn kater eruit begint te kotsen. Als hij klaar is, maakt hij de gootsteen schoon, en dan schrijft Van der Heijden: Hoewel nog altijd wat grauw, begon hij alweer het heertje te worden. … [Lees meer...] overPitsen
Platte nieuwsgierigheid of oprechte interesse?
Bij Albert Heijn kwam ik een oude kennis tegen. Ze is lid van een leesclub en op de eerstvolgende sessie werd Ik ga naar buiten om de tuin te zien van Clovis E. van Wijk besproken. Ze was al een eind in het boek gevorderd. ‘Het is een uitleg van Disoriëntaties van Evi Aarens’, zei zij, ‘bijna 300 bladzijden lang. En die Van Wijk en Evi Aarens zijn één pot nat. Wie gaat zijn … [Lees meer...] overPlatte nieuwsgierigheid of oprechte interesse?
‘Het is in tusschentijd gedaan’
Nederlands in Zuid-Afrika, Zuid-Afrikaanse schrijfsters in het Nederlands Het was 1989 en ik verkende mijn weg in Stellenbosch, Zuid-Afrika vanachter een tweelingwandelwagen. Via onverharde sypaadjies hobbelden Thomas, Brandaan en ik naar de Botaniese Tuin. Daar was zoveel moois te zien. Maar het leukste vonden zij het houten bruggetje. Dat gaf veel lawaai als je er snel … [Lees meer...] over‘Het is in tusschentijd gedaan’