Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (81) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het lijkt er soms op dat alle taalverandering verkorting is. Her en der wordt eens een medeklinker ingeslikt, en valt een klinker af – tot er ineens geen herkenbare naamvalsuitgang meer is en een volgende … [Lees meer...] overDien vloek heeft de oorlog in
19e eeuw
7 september 2016: Bilderdijk-middag
Op 7 september 2016 is het precies 260 jaar geleden dat Willem Bilderdijk (1756-1831) in Amsterdam geboren werd. Zonder deze dichter had de negentiende eeuw er heel anders uitgezien. Door de felheid waarmee hij zich in polemieken mengde en door het fanatisme van zijn leerlingen, was zijn invloed op het politieke en culturele klimaat van zijn tijd groot. Maar ook op de … [Lees meer...] over7 september 2016: Bilderdijk-middag
De kleur van de roes
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (80) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Tegen iedereen die het druk heeft, zou ik willen zeggen: rs, rs! Dat moet genoeg zijn, ook om het volgende sonnet van Jan Jacob Lodewijk ten Kate te begrijpen: Bloemkrans voor de liefste Wanneer, ook … [Lees meer...] overDe kleur van de roes
Zevende Jacob van Lenneplezing door Jan Hein Furnée
De lezing is getiteld Zingen en dansen rond de vulkaan. Grand opéra in de negentiende eeuw tussen creatie en receptie en vindt plaats op donderdag 6 oktober 2016 van 20u tot 21u30 in Spui25 te Amsterdam. De lezing De grand opéra was in de negentiende eeuw een van de meest spectaculaire en populaire kunstvormen. Reizend tussen Parijs, Brussel, Den Haag en Amsterdam vertelt … [Lees meer...] overZevende Jacob van Lenneplezing door Jan Hein Furnée
Is dat die woestaard wel?
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (79) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De meeste discriminatie is vrouwen ten deel gevallen, maar ook over mannen is vermoedelijk nooit alléén maar positief gedacht. Dat blijkt uit het achtervoegsel -aard, zoals in het woord woestaard, dat … [Lees meer...] overIs dat die woestaard wel?
Toespraak bij de onthulling van het standbeeld voor Jacob van Lennep
6 juli 2016, Haarlemmerpoort Door Marita Mathijsen Wist u dat u gemiddeld 120 liter water per dag gebruikt - 12 grote emmers, 120 flessen van 1 liter? U, meneer de wethouder, die straks dit beeld gaat onthullen, ziet er nogal fris uit: u gebruikt misschien wat meer – u, mevrouw de kusntenares ziet er ook fris uit, maar misschien bent u nogal milieubewust – en gebruikt u wel … [Lees meer...] overToespraak bij de onthulling van het standbeeld voor Jacob van Lennep
Een langen dood
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (78) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De plagiatoren van het verleden hadden buiten het internet gerekend. Nicolaas Beets zal niet vermoed hebben dat hij ooit betrapt zou worden op het zonder bronvermelding overschrijven van Jan Jacob Lodewijk … [Lees meer...] overEen langen dood
Mijn spade lent’
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (77) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het bijvoeglijk naamwoord spade ('laat') heeft zijn doodsstrijd nog lang weten te rekken. Inmiddels is het geloof ik verdwenen: ik geloof niet dat iemand het ooit op Facebook heeft gebruikt, tenzij misschien … [Lees meer...] overMijn spade lent’
Door de vingren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (76) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Mag ik eens klagen over een spellingkwestie? Vingren schrijven in plaats van vingeren, zoals sommige dichters doen, of onzichtbre in plaats van onzichtbare, zoals Jan Jacob Lodewijk ten Kate deed in zijn … [Lees meer...] overDoor de vingren
Linksche eerbied
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (75) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het sonnet 'De geboorteplaats des Heilands' van Jan Jacob Lodewijk ten Kate heeft tot in de twintigste eeuw een bescheiden leven gekend als kerstgedicht (zie het hier bijvoorbeeld in 1929 afgedrukt in … [Lees meer...] overLinksche eerbied
Lekker doorhotsen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (74) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wie het woord doorhotsen intikt bij Google, vindt vier treffers, waarvan er drie uit de laatste vijf jaar komen ('Het park gaat echter pas om acht uur open en dan is het nog anderhalf uur flink doorhotsen … [Lees meer...] overLekker doorhotsen
Als vlugge sylph in ’t stralend zonlicht zweven
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (73) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Jan Jacob Lodewijk ten Kate heeft lang een fascinatie gehad voor een sonnet. In de tijd waarin hij leefde was het allesbehalve een populair genre en de afgelopen weken besprak ik sonnetten uit de jaren … [Lees meer...] overAls vlugge sylph in ’t stralend zonlicht zweven
Wie het woord Multatuli kan uitspreken is een Multatuliaan
Door Marc van Oostendorp Christiaan Weijts zal binnenkort wel een keer worden uitgenodigd bij het Multatuli Genootschap. Sinds hij onlangs zo gevat uit de hoek kwam en kond deed van de bevinding dat Max Havelaar een 'afgrijselijke, monumentale baksteen' was, vindt men het bij het Multatuli Genootschap vast een reuzelollige gedachte om hem een keer uit te nodigen. Want … [Lees meer...] overWie het woord Multatuli kan uitspreken is een Multatuliaan
Het is een sjouw
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (72) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Er zou een dikke studie te schrijven zijn over het gebruik van spreektaal in de poëzie. Dat gebruik wordt tegenwoordig geloof ik in sommige poëtenscholen aangemoedigd en áls de boekwinkels zouden uitpuilen … [Lees meer...] overHet is een sjouw
Scriptieprijs Frederik van Eeden Genootschap
Het Frederik van Eeden Genootschap zet zich in voor de verspreiding van het gedachtegoed en de (hernieuwde) bestudering van het werk van de schrijver, wetenschapper, sociaal hervormer en psychiater Frederik van Eeden (1860-1932). Het Genootschap beheert ook de nalatenschap van Van Eeden; de collectie handschriften, brieven, foto’s etc. is in bruikleen gegeven aan de Bijzondere … [Lees meer...] overScriptieprijs Frederik van Eeden Genootschap
Tollens óf Bilderdijk
Door Marc van Oostendorp Roem is een identiteitskwestie: het gaat over wie mensen willen zijn. Dat is een van de conclusies die je zou kunnen trekken uit Rick Honings' nieuwe boek De dichter als idool, dat vorige week verscheen. In zijn boek bespreekt Honings hoe zeven negentiende-eeuwse Nederlandse dichters beroemd waren: Willem Bilderdijk, Isaac Da Costa, Elias Annes … [Lees meer...] overTollens óf Bilderdijk
Opening ‘Omdat ik iets te zeggen had’
In de maand april wordt in de vitrines van Atria fascinerend materiaal tentoongesteld van en over Nederlandse schrijfsters uit de negentiende eeuw. Dit in het kader van de reizende tentoonstelling ‘Omdat ik iets te zeggen had’, die eerder te zien was in Den Haag en Haarlem, en die deel uitmaakt van het Europese HERA project Travelling TexTs 1790-1914. Weinig moderne lezers … [Lees meer...] overOpening ‘Omdat ik iets te zeggen had’
Waarom zijn wij in Nederland niet erg trots op onze vaderlandse helden?
Willem van Oranje, Pim Fortuyn en Michiel de Ruyter: ze stonden allemaal in de top tien van de verkiezing van de "Grootste Nederlander Allertijden" in 2004. Allemaal leuk en aardig - Fortuyn zou nu waarschijnlijk niet meer zo hoog eindigen - maar eigenlijk zijn wij Nederlanders niet zo van de heldenverering. Wanneer je in ons land van "doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg" … [Lees meer...] overWaarom zijn wij in Nederland niet erg trots op onze vaderlandse helden?
Waarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Van watersnoodramp tot aan vliegtuigramp: in het verleden werd Nederland soms getroffen door een 'nationale ramp'. Behalve veel verdriet leverde dat ook iets anders op: een groot gevoel van saamhorigheid. Juist op die momenten bleek de rol van de koning of koningin heel belangrijk. Er was zelfs een koning die heel goed begreep dat rampen niet alleen goed voor het … [Lees meer...] overWaarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Lotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
"Dé Nederlander bestaat niet", zei Máxima een aantal jaren geleden. Half Nederland viel over die uitspraak, want wij Nederlanders voelden ons wel degelijk "Nederlander"! Volgens historisch letterkundige Lotte Jensen (Radboud Universiteit) voelen we ons in tijden van oorlog zelfs nóg sterker "Nederlander". Bijvoorbeeld in de periode dat Napoleon in Nederland de scepter zwaaide, … [Lees meer...] overLotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
Wanneer voelen wij ons Nederlander?
Het eerste college van Lotte Jensen (gisterenavond uitgezonden, maar toen door personeelstechnische problemen op de redactie van Neder-L niet doorgeplaatst; vanaf vanavond hopelijk wel iedere avond deze week een vers college.) … [Lees meer...] overWanneer voelen wij ons Nederlander?
Van vreemde smetten vrij
Door Marc van OostendorpAan het begin van haar eerste college over Nederlandse identiteit – later vandaag komt het online bij de Universiteit van Nederland – laat Lotte Jensen haar paspoort zien. Een van de bekendste specialisten op het gebied van de Nederlandse letterkunde blijkt alleen een Deens paspoort te hebben. Ze heeft, vertelt ze, wel ooit een Nederlands … [Lees meer...] overVan vreemde smetten vrij
Video Huygens Instituut: Max Havelaar nog steeds actueel
De zevende druk van de populair-wetenschappelijke editie van de Max Havelaar (1860) is verschenen. Eduard Douwes Dekker schreef zijn Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy, onder zijn schuilnaam Multatuli. Het boek is vertaald in meer dan 40 talen en nog steeds van grote betekenis voor ons cultureel-historisch erfgoed. Annemarie Kets (Huygens ING) … [Lees meer...] overVideo Huygens Instituut: Max Havelaar nog steeds actueel
Lezing: Technologie, cultuur, literatuur. Over de publieke receptie van de bliksemafleider, 1752-1870
Vanmiddag geeft Ben Peperkamp een lezing over J.J.L. ten Kate aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Geen technologische innovatie van de late achttiende eeuw heeft vermoedelijk zoveel belangstelling gewekt als de bliksemafleider, voor het eerst beschreven door Benjamin Franklin rond het jaar 1752 in Amerika. Tegen de achtergrond van de vitale verbreiding van Benjamins … [Lees meer...] overLezing: Technologie, cultuur, literatuur. Over de publieke receptie van de bliksemafleider, 1752-1870
Historische romans uit de negentiende eeuw
Toos Streng heeft het bestand openbaar gemaakt met nadere gegevens over de historische romans die in Nederland zijn verschenen tussen 1790 en 1899. Ruim 1900 titels worden beschreven, zowel oorspronkelijk Nederlandse historische romans als vertaalde, zowel eerste drukken als latere. Naast de gebruikelijke bibliografische informatie (auteur, titel, ondertitel, jaar van … [Lees meer...] overHistorische romans uit de negentiende eeuw
