Sasja Janssen, die volgende week de Awaterprijs krijgt voor haar bundel Mijn vader zegt entropie, mijn moeder logica, is altijd een dichteres geweest die geleerdheid aan zinnelijkheid verbindt. Je kunt over haar gedichten nadenken en je kunt ze voelen, en het liefst allebei tegelijk, dat geeft de rijkste ervaring. In de bundel staan een aantal gedichten die zijn opgedragen … [Lees meer...] overay ik was razend wijd
Nog meer destructieve plannen van de minister
Verontrustend nieuws uit doorgaans goed geïnformeerde kring: terwijl de universiteiten nog nasudderen van de draconische bezuinigingen die hen zijn opgelegd – de Eerste Kamer moet nog instemmen, maar niemand koestert nog illusies over de liefde van de christelijke partijen voor het onderwijs –, bezint minister Eppo Bruins zich alweer op de volgende grote klap met de … [Lees meer...] overNog meer destructieve plannen van de minister
Red het Italiaans in Nederland
Langzaam beginnen de stofwolken neer te dwarrelen. De medewerkers van de geesteswetenschappelijke faculteit in Leiden kregen gisteren een mail met deels geruststellend nieuws. Er waren her en der enkele tientallen miljoenen euro's gevonden, en daardoor zouden veel talenstudies kunnen blijven bestaan: Frans en Duits, bijvoorbeeld, maar ook de talen uit het Midden Oosten. De … [Lees meer...] overRed het Italiaans in Nederland
Wetenschappelijk verantwoord onderwijs
Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik een groep docenten uit de geesteswetenschappen mag begeleiden, de meesten uit het voortgezet onderwijs, die de komende jaren een proefschrift gaan schrijven. Die proefschriften gaan allemaal over zogeheten vakdidactische onderwerpen – ze moeten het onderwijs verbeteren, dat van henzelf of dat van anderen. De begeleiding bestaat … [Lees meer...] overWetenschappelijk verantwoord onderwijs
Wat weet ik van de mensen die ik ontmoet?
De nieuwe verhalenbundel van Manon Uphoff In een van de verhalen in Manon Uphoffs nieuwe verhalenbundel Laat me binnen ziet een personage een kindertekening. Ze besluit dat zij en haar broer "veel beter konden tekenen, omdat zij wisten dat wolken niet blauw waren en dat bomen wortels hadden, geen rechte stokken waren die je zomaar in de grond duwde." Dat lijkt me een … [Lees meer...] overWat weet ik van de mensen die ik ontmoet?
Maar het is wel allemaal waar
Jacob van Maerlant als wetenschapscommunicator Er is af en toe discussie over de vraag of je oude Nederlandse teksten wel moet 'hertalen', omzetten naar modern Nederlands. Als er nu één Nederlandse schrijver is, van wie we zeker weten dat hij hertaling zou hebben toegejuicht, is het Jacob van Maerlant. Want als hij iets wilde met zijn werk, en in het bijzonder met Der … [Lees meer...] overMaar het is wel allemaal waar
Wat versprekingen ons zeggen
De psychoanalyse is in wezen een taaltheorie. Ze vertelt ons iets fundamenteels over de mens en haar relatie tot de taal, namelijk dat we uiteindelijk toegang tot de diepste lagen van de mens hebben als we de taal maar serieus nemen. De psychoanalyticus luistert aandachtig naar de patiënt en haalt uit de taal allerlei dingen die er onbewust ingestopt zijn. Dit veronderstelt … [Lees meer...] overWat versprekingen ons zeggen
Prozamolens
Onder wat Jozef Deleu nu weer allemaal naar boven heeft gehaald voor zijn poëzietijdschrift Het liegend konijn zitten opvallende 11 prozagedichten van Hanz Mirck. Prozagedichten zijn intrigerende stukjes tekst, zoals al blijkt uit de naam: normaliter zet je proza tegenover gedichten. Wat is dan een prozagedicht? Zo begint een van de kortere teksten van … [Lees meer...] overProzamolens
Missen en ontbreken
Tot een van de intrigerendste eigenschappen van de mens behoort het vermogen om te praten over dingen die er niet zijn. We weten dat zelfs de beste chatbots nog steeds moeite hebben om met ontkenningen te werken. Als je het meest geavanceerde model van ChatGPT vraagt om een afbeelding van een 'vrouw zonder handtas' krijg je dit: Een mens van ouder dan een paar jaar zal … [Lees meer...] overMissen en ontbreken
Waarom we staken
Vorige week ging de kogel door de kerk. De vakbonden hadden een ultimatum gesteld aan minister Bruins van Onderwijs: trek de bezuinigingen terug, en anders gaan we staken. Op de dag van het ultimatum kwam er een antwoord: de minister trok de bezuinigingen niet terug. En dus gaan we staken. Waarom trok de minister de bezuinigingen niet terug? Ook in deze brief was het 't oude … [Lees meer...] overWaarom we staken
Een goede bestuurder beweegt mee
De return van de verleden tijd van lijken "Mensen!" zei Wouter Pieterse, inmiddels weer terug als hoogleraar Financiële Letterkunde, terwijl hij rondkeek. "Zoals jullie weten, beschouw ik jullie allemaal als mijn eigen cluppie." "Jaja," zei Marie, de specialist in de geschiedenis van de neerlandistiek tot 1800 die al enkele jaren officieel gepensioneerd was, maar naar … [Lees meer...] overEen goede bestuurder beweegt mee
Waarom is het Limburgs geen taal?
Het Fries is een taal, het Nedersaksisch een dialect en iemand die alleen af en toe ‘houdoe’ zegt heeft een accent. Maar wat is het verschil en wie bepaalt dat? Taalkundige Marc van Oostendorp legt het uit. … [Lees meer...] overWaarom is het Limburgs geen taal?
Wordt de taalindustrie weggeblazen?
Hoe staat de taalindustrie ervoor? Er zijn in ons taalgebied weinigen – herstel: er is niemand – die hier zo'n goed overzicht over heeft als Frieda Steurs, de directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Onlangs publiceerde ze een goed overzichtswerk over de manieren waarop mensen met taalkundige kennis hun geld verdienen, en dan vooral in combinatie met digitale … [Lees meer...] overWordt de taalindustrie weggeblazen?
De over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een aantekening voor in de annalen van de taalmythologie: de rubriek van NRC-ombudsman Arjen Fortuin van vorige week. Hij leest als een parodie op het eeuwige taalgeweeklaag dat je zelfs honderd jaar geleden al in de krant tegenkwam. Toegegeven, het stukje opent met een grappige zin, al slaat die eigenlijk nergens op: Taal is een levend organisme, meneer De Bie”, hield … [Lees meer...] overDe over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een geamputeerd stukje mens
Gedichten, schrijft Esther Jansma in die bundel We moeten 'misschien' blijven denken, zijn "gestolde aandacht, herstelsels van taal". Wat de dichter doet is "zijn oor te luisteren leggen", en "de beweeglijke vreemdheid willen notuleren". In gedichten is er geen tijd, en eigenlijk is er ook geen dichter, er is alleen die aandacht, en dat luisteren: Daarom bestaan er geen … [Lees meer...] overEen geamputeerd stukje mens
Ze schrijven
Bruur Jaopik van Jacob Jan Cremer in een internationale taal Vandaag promoveert in Nijmegen Anneloek Scholten over negentiende-eeuwse streekromans: wat voor beeld van het platteland, en van Nederland, komt er uit die boeken naar voren? In de negentiende eeuw beleefde het genre zijn hoogtijdagen. Terwijl de term streekroman tegenwoordig vaak met beperkte literaire kwaliteit … [Lees meer...] overZe schrijven
Waarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Een nieuw hoofdstukje in de verengelsing van Nederland; nieuw althans voor mij. Op een receptie in Parijs sprak ik onlangs met een Nederlandse tolk Frans-Nederlands. Zij had een glanzende carrière achter de rug, en werd in het verleden bijvoorbeeld altijd gevraagd als Nederlandse ministers hun Franse collega's in Parijs opzochten. Daar is langzaam maar zeker verandering in … [Lees meer...] overWaarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Ende som sitten si bi wiven
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (22) Elckerlyc, aan het eind van de 15e eeuw geschreven, is het allegorische verhaal van een man die hoort dat hij binnen een dag dood zal zijn, en dan wanhopig op zoek gaat naar wie hem op die barre tocht wil vergezellen. Hij krijgt nul op het rekest van onder andere zijn vrienden, die bij leven hem eeuwige trouw … [Lees meer...] overEnde som sitten si bi wiven
Cipoue
Tweetaligheid geeft een bijzonder kijkje in het menselijk taalvermogen. Nene is 11 en spreekt Nederlands en Italiaans. Die eerste taal is, zoals taalkundigen dat noemen, dominant: Nene woont in Nederland, gaat naar een Nederlandse school, haar beste vriendinnen zijn Nederlands, en Nederlands is de taal van de winkels en de scouting. Maar haar moeder spreekt altijd Italiaans met … [Lees meer...] overCipoue
Leve Wikipedia
Misschien wel het grootste monument dat de mensheid de afgelopen decennia heeft opgericht, vergelijkbaar met de middeleeuwse kathedralen: Wikipedia. Het is vermoedelijk de omvangrijkste encyclopedie die er ooit is samengesteld, en dat in een groot aantal talen, waaronder een aantal minderheidstalen. Het is doorgaans een zeer betrouwbare kennisbron. En het wordt vrijwel geheel … [Lees meer...] overLeve Wikipedia
Een mand vol bloemen
Taalkunde van 100 jaar geleden De taalkunde is inmiddels oud genoeg om af en toe wat observaties op te kunnen vissen die voorgangers in, bijvoorbeeld, 1925 deden. In dat jaar schreef bijvoorbeeld de – sowieso heel interessante – taalkundige Wobbe de Vries een artikel in het tijdschrift De nieuwe taalgids over vol, of in het bijzonder over constructies zoals 'vol … [Lees meer...] overEen mand vol bloemen
“Tot grote frustratie van zijn ondervragers hangt de man iedere keer een ander verhaal op”
Een van de dingen die ze je niet vertellen als ze je leren lezen: dat je er als oudere plezier aan kunt beleven omdat je je dan alsnog kunt laten overrompelen door de jeugd. Door de levenslust, de vertellust, de inventiviteit, de kracht van jonge schrijvers. Dat je je als 57-jarige op sleeptouw kunt laten nemen door een 30-jarige schrijver. Door Safae el Khannoussi … [Lees meer...] over“Tot grote frustratie van zijn ondervragers hangt de man iedere keer een ander verhaal op”
Romans maken de wereld niet beter
Rondom de roman hangen allerlei misverstanden. Nog onlangs beweerde een goedverkopende Nederlandse romanschrijver op Facebook: "Alle romans die ik ter hand neem, sla ik open in de hoop om de wereld beter te begrijpen." En zo geloven andere mensen dat ze invoelender, vriendelijker, empathischer worden door romans 'open te slaan'. Klopt er ook iets van? Daarover gaat een … [Lees meer...] overRomans maken de wereld niet beter
Onderwijs, cultuur en wetenschap, verenigt u!
Een van mijn goede voornemens voor 2025: me actiever inzetten voor onderwijs, cultuur en wetenschap. Hoewel Nederland een ministerie heeft dat hiervoor verantwoordelijk is, ontbreekt het volledig aan richting en daadkracht. Minister Eppo Bruins mocht vorige maand zelfs niet aanwezig zijn bij vergaderingen over zijn eigen begroting. Ook daarbuiten lijkt de politiek de problemen … [Lees meer...] overOnderwijs, cultuur en wetenschap, verenigt u!
Mijn leeslogboek
Wat lezen mensen anno 2025, en hoe? Daar hebben we geen idee van. Je kunt natuurlijk opzoeken hoeveel boeken er verkocht worden, en welke boeken er via de bibliotheek worden verkocht, maar daarmee krijg je een heel beperkt beeld. In de eerste plaats omdat je geen idee hebt welk van die boeken dan gelezen worden: ik weet niet of er iemand bestaat die alle boeken die ze … [Lees meer...] overMijn leeslogboek
