Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (122) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het woord cijfercent verdient bredere verbreding. Of je het nu zoekt op Google, op Delpher, of in de DBNL, je vindt altijd en alleen maar dezelfde tekst, een bekend sonnet van Albert Verwey: De koopman … [Lees meer...] overEen cijfer-cent, die niet te voorschijn komt

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (121) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Stel je een alternatieve wereld voor waarin Louis Couperus niet alleen allerwegen als de grootste Nederlandse dichter werd beschouwd – niet twee biografieën, maar twintig, het verzameld dichtwerk in … [Lees meer...] overÀl mijn weelde op outertreê

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (118) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Zo'n honderdtwintig jaar geleden brak in zekere zin het sonnet pas echt door. Ze waren hier al meer dan 330 jaar geschreven – als intellectueel spel voor de elite, als uiting van liefde, als poging om de … [Lees meer...] overMet trotschen mannenwil

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (117) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Terwijl in Nederland rond het eind van de negentiende eeuw de vijfvoetige jambe (vijf keer taDAM in een regel) definitief doorbrak, bleven Vlaamse dichters als Karel van de Woestijne nog een tijdje als … [Lees meer...] overLange choralen van zon-muziek

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (116) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het wordt tijd dat ik iets beken over deze reeks. De afgelopen maanden heb ik een aantal gedichten gecensureerd. Ik had er wel iets over te zeggen, maar ik zei het niet omdat ik het sonnet onacceptabel … [Lees meer...] over’t Was alles hoogste Werklijkheid

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (115) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste vaardigheden die een mens kan ontwikkelen, is het gevoel voor rijm. Er doemen al meteen allerlei vragen op waarop ik nog nooit een bevredigend antwoord gelezen heb: waarom geeft … [Lees meer...] overAls men leeft voor iets, dat niet bestaat

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (113) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ah, de rijkdom van het woord baar! Zeven artikelen maar liefst heeft het Woordenboek der Nederlandsche Taal eraan gewijd, van 'benaming van eene Indische gewichtshoeveelheid' tot en met 'eene streep, … [Lees meer...] overIn het dagelijksch leven zegt men golf

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (112) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wat betekent het woord en? En dan vooral aan het begin van een zin, waar je het vaak kunt weglaten? Waarom zou je het dan gebruiken? Waarom zou een vakkundig dichter als Hélène Swarth het aan het eind van … [Lees meer...] overEn eischt mijn God mijn hart voor zich alleen?

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (111) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoewel minder bekend dan haar sonnetten vol gevoelige mijmeringen en al dan niet vage klachten over het leven, bestond misschien het sterkste deel van het oeuvre van Hélène Swarth wel uit haar gedichten … [Lees meer...] overEn scheurde’ aan flarden ’t hijgend lijf zijn eigen honden

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (11o) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Van veel sonnetten van Hélène Swarth is het moeilijk te zeggen in welke periode in haar leven ze precies geschreven zijn. De sombere thematiek blijft dezelfde, net als de daarmee soms contrasterende … [Lees meer...] overZoo wandl ik

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (109) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In gedichten is het einde van regels belangrijker dan het begin en niemand weet precies waarom. Aan het einde bevindt zich bijvoorbeeld doorgaans het rijm (ik ken geen conventie waarbij de eerste woorden … [Lees meer...] overGoud. Van middagzon

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (108) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Rond het jaar 1900 – het jaar dat het onderstaande sonnet van Hélène Swarth in De Gids verscheen – vulden de dichters het liefst oude stramienen met nieuwe woorden. Waar dertig, veertig jaar eerder … [Lees meer...] overOnsterflijkheid-in-pijn, je-weet-wel

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (107) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het is een fijne ontdekking: dat ergens een woord voor bestaat. Je hebt het al je hele leven gezien, maar het was altijd iets privaats en iets schimmigs. En dan ineens ontdek je dat er een woord voor is – … [Lees meer...] overIk breid mijn armen uit tot zwingen

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (106) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De gelukkigste periode in het leven van Hélène Swarth was waarschijnlijk toen ze op 35-jarige leeftijd trouwde met de journalist Frits Lapidoth. Ze schreef in die tijd dweperige sonnetten over haar prins op het … [Lees meer...] over‘In ’t frisch gelispel van de ritslende iepen’

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (104) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Ergens moet er een rusthuis zijn voor net niet helemaal volmaakte sonnetten. Gedichten die je als lezer bijna meeslepen en ontroeren. Als er maar niet de rare stoplap in had gezeten! Hoe mooi en klassiek had Slapend kind kunnen zijn … [Lees meer...] overDat mijn blik blijft boeien

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (103) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Geen fijner seizoen dan de herfst. Het hele voorjaar en de hele zomer hebben we te maken gehad met overdreven gekwinkeleer van vogels, het rumoer van overvolle terrassen en het geschreeuw van voetballers. Maar dan komt de herfst, … [Lees meer...] overDe sappige applen glansen

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (102) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Er zijn algoritmes die, puur door letters, woorden en constructies te tellen, kunnen bepalen of een tekst door een man of een vrouw geschreven is. Wat is die gemeten 'mannelijkheid' of 'vrouwelijkheid'? We kunnen toch moeilijk … [Lees meer...] overVol melodie en meening

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (101) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ik heb nooit een goede verklaring gevonden waarom melancholie soms fijn is. Waarom lees je een treurig gedicht van iemand die zegt dat ze het allemaal niet meer uithoudt? Omdat het een prettig gevoel … [Lees meer...] over‘k Ruk aan ’t raampje

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (100) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Tot diep in de negentiende eeuw was het sonnet een mannenvorm. Toen ik begon aan dit project, leek het me aardig om de mannelijke en vrouwelijke dichters in balans te houden. Maar dat lukte me tot nu toe … [Lees meer...] overDe hof is hoog ommuurd!

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (99) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Als je denkt dat het altijd allemaal niet erger meer kan, kun je altijd nog Hélène Swarth (1859-1941) lezen. Geen Nederlandstalig oeuvre zit zo vol smart, onterecht zelfbeklag en diepgevoelde zielepijn als … [Lees meer...] overIk wist geen ander lied

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (98) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Poëtische stijl is iets fascinerends: waarom was het in bepaalde perioden van de literatuurgeschiedenis zo goed als verplicht om in gedichten taalvormen te gebruiken die je anders nooit zou zeggen? En … [Lees meer...] overOm mijn harte dat niet werd verstaan