Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (97) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De Tachtigers, dat weten jullie wel, hebben het sonnet weer terug op de kaart gezet! Het genre begon in de achttiende eeuw te sukkelen, in de negentiende eeuw was je geen vent als je niet minstens één … [Lees meer...] overMan o man
196 sonnetten
Krachtig als de popel
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (96) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Als aan het eind van de negentiende eeuw het sonnet zijn renaissance kent in de Nederlandse letteren, dan werd het credo van die renaissance uitgesproken door Jacques Perk: Klinkt helder op, gebeeldhouwde … [Lees meer...] overKrachtig als de popel
U iets te veel, mij nutt’loos
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (95) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ik heb niet kunnen achterhalen wanneer het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk rijm precies belangrijk werd voor Nederlandse dichters, of wanneer die conventie om het te noemen naar geslachten zo … [Lees meer...] overU iets te veel, mij nutt’loos
Moeder, licht, licht, bloem
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (94) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De Nederlandse twintigste-eeuwse essayist Karel van het Reve heeft er in navolging van de Franse zeventiende-eeuwse essayist Blaise Pascal eens op gewezen dat de regel dat je geen woorden moet herhalen, … [Lees meer...] overMoeder, licht, licht, bloem
De ontdekking van Shakespeare
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (93) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Dat het sonnet, dat genre dat in de loop van de achttiende en de eerste helft negentiende eeuw zo in de versukkeling was geraakt, aan het eind van die laatste eeuw ineens weer tot bloei kwam in de … [Lees meer...] overDe ontdekking van Shakespeare
‘k Breng vooral aan d’Engel lof en prijs
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (92) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoe kun je de wereld veranderen met een sonnet? Dat was de vraag die ik twee weken geleden stelde naar aanleiding van een sonnet van Jacob van Lennep. Het gedicht leek gericht aan een meisje en bedoeld om … [Lees meer...] over‘k Breng vooral aan d’Engel lof en prijs
Van den last ontheven
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (91) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp We verkeren inmiddels waarschijnlijk in ons dieptepunt van de sonnetgeschiedenis. Zó erg is het in de vroege negentiende eeuw met de vorm gesteld dat beroemde sonnetten niet meer als sonnet worden vertaald. … [Lees meer...] overVan den last ontheven
Lieve maagden scheppen en dan troosten
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (90) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In Groot-Britannië is er bij een aantal filosofen een nieuwe belangstelling voor de literatuur te bespeuren. Denkers als Greg Currie en Max de Gaynesford denken na over literatuur als taalhandeling. Ze … [Lees meer...] overLieve maagden scheppen en dan troosten
Taal om de wereld op te poetsen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (89) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp "Dit opstel", schreef Abraham Seyne Kok in 1883 in het Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde "is zijn ontstaan verschuldigd aan de vraag van iemand, die een examen voor de borst had, hem iets … [Lees meer...] overTaal om de wereld op te poetsen
Als ’t in ’t Hollandsch heet
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (88) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen Tadamtadamtadamtadam en Tadamtadamtadamtadamtadam? Dat de eerste veel opgewekter klinkt dan de tweede. Een gedicht waarvan iedere regel uit vier keer tadam bestaat, dat kán bijna … [Lees meer...] overAls ’t in ’t Hollandsch heet
Vlekloos bloed
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (87) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De huidige tijd heeft zijn comfortzone, zijn waarde creëren en zijn verbinding zoeken, maar de vroege negentiende eeuw had zijn vlekloos bloed. Het was zo'n frase die je bij bepaalde dichters als het ware … [Lees meer...] overVlekloos bloed
Des îles d’Amérique un généreux sauvage
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (86) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Voor deze serie gaat zoals jullie weten geen zee mij te diep en geen rots te hoog. We zijn nu in een lastige periode beland, dat mogen jullie weten. Tot Jacques Perk (1859-1881) op het toneel verdween, was … [Lees meer...] overDes îles d’Amérique un généreux sauvage
Samenstel van onbegrijplijkheden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (85) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In een serie over de geschiedenis van de Nederlandse taal aan de hand van sonnetten, mag Bilderdijk natuurlijk niet ontbreken. Niet alleen omdat hij als een van de weinigen van zijn tijd nog weleens een … [Lees meer...] overSamenstel van onbegrijplijkheden
Mijn liefje stond ernaast
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (84) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het sonnet van J.J.L. ten Kate dat ik vorige week besprak was nog een vrij nauwkeurige vertaling van een gedicht uit Heines Buch der Lieder. Ook het daarop volgende gedicht heeft Ten Kate geïnspireerd, … [Lees meer...] overMijn liefje stond ernaast
Ei, ei; ik maak u wel mijn compliment
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (83) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Dat J.J.L. ten Kate bekend zou komen staan als de 'koning der kantate' is een van de tragedies van de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Hij was misschien niet de begaafdste dichter die ooit op de wereld … [Lees meer...] overEi, ei; ik maak u wel mijn compliment
De bloemtjens van het woud
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (82) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het verkleinwoord is een van de grootste wonderen van het Nederlands. Alleen al de standaardtaal heeft een heel pak uitgangen, zoals -pje (bloempje), -kje (koninkje), -etje (dingetje), -je (straatje) en … [Lees meer...] overDe bloemtjens van het woud
Dien vloek heeft de oorlog in
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (81) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het lijkt er soms op dat alle taalverandering verkorting is. Her en der wordt eens een medeklinker ingeslikt, en valt een klinker af – tot er ineens geen herkenbare naamvalsuitgang meer is en een volgende … [Lees meer...] overDien vloek heeft de oorlog in
De kleur van de roes
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (80) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Tegen iedereen die het druk heeft, zou ik willen zeggen: rs, rs! Dat moet genoeg zijn, ook om het volgende sonnet van Jan Jacob Lodewijk ten Kate te begrijpen: Bloemkrans voor de liefste Wanneer, ook … [Lees meer...] overDe kleur van de roes
Is dat die woestaard wel?
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (79) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De meeste discriminatie is vrouwen ten deel gevallen, maar ook over mannen is vermoedelijk nooit alléén maar positief gedacht. Dat blijkt uit het achtervoegsel -aard, zoals in het woord woestaard, dat … [Lees meer...] overIs dat die woestaard wel?
Een langen dood
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (78) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De plagiatoren van het verleden hadden buiten het internet gerekend. Nicolaas Beets zal niet vermoed hebben dat hij ooit betrapt zou worden op het zonder bronvermelding overschrijven van Jan Jacob Lodewijk … [Lees meer...] overEen langen dood
Mijn spade lent’
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (77) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het bijvoeglijk naamwoord spade ('laat') heeft zijn doodsstrijd nog lang weten te rekken. Inmiddels is het geloof ik verdwenen: ik geloof niet dat iemand het ooit op Facebook heeft gebruikt, tenzij misschien … [Lees meer...] overMijn spade lent’
Door de vingren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (76) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Mag ik eens klagen over een spellingkwestie? Vingren schrijven in plaats van vingeren, zoals sommige dichters doen, of onzichtbre in plaats van onzichtbare, zoals Jan Jacob Lodewijk ten Kate deed in zijn … [Lees meer...] overDoor de vingren
Linksche eerbied
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (75) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het sonnet 'De geboorteplaats des Heilands' van Jan Jacob Lodewijk ten Kate heeft tot in de twintigste eeuw een bescheiden leven gekend als kerstgedicht (zie het hier bijvoorbeeld in 1929 afgedrukt in … [Lees meer...] overLinksche eerbied
Lekker doorhotsen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (74) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wie het woord doorhotsen intikt bij Google, vindt vier treffers, waarvan er drie uit de laatste vijf jaar komen ('Het park gaat echter pas om acht uur open en dan is het nog anderhalf uur flink doorhotsen … [Lees meer...] overLekker doorhotsen
Als vlugge sylph in ’t stralend zonlicht zweven
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (73) Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Jan Jacob Lodewijk ten Kate heeft lang een fascinatie gehad voor een sonnet. In de tijd waarin hij leefde was het allesbehalve een populair genre en de afgelopen weken besprak ik sonnetten uit de jaren … [Lees meer...] overAls vlugge sylph in ’t stralend zonlicht zweven