Een van de meest absurde ideeën over deze wereld van 2024 stond gisteren als hoofdartikel afgedrukt in NRC. Het gaat over de nieuwe Europese wetgeving over kunstmatige intelligentie: Het totaalpakket dat in december rondkwam is stevig. Kunstmatige intelligentie wordt zo aan banden gelegd dat een dystopische maatschappij onmogelijk gemaakt wordt. Ongerichte … [Lees meer...] overDe onmogelijke dystopische maatschappij
Artikel
Een populaire uitdrukking in de Tweede Kamer: gratis bier
Ineens stond de politiek eind 2023 in het teken van het product dat bestaat uit water, gerst- en/of tarwemout en hop, kortweg bier. De brouwers noemen water op hun website tweemaal dus dat zal het hoofdbestanddeel zijn. Inderdaad, 90%. De bekendste zwak alcoholische drank van Nederland kwam bij de Algemene en Politieke Beschouwingen aan de orde op 21 september. Caroline van der … [Lees meer...] overEen populaire uitdrukking in de Tweede Kamer: gratis bier
Willekeurige gedichten
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) is een schatkamer voor taalliefhebbers. Niet alleen om gratis boeken te lezen, of als studieobject, maar ook om te experimenteren met digitale poëzie. Eerder heb ik een verzameling met toevallige haiku’s gemaakt: alle zinnen uit DBNL die opgedeeld kunnen worden in drie regels van 5, 7, en 5 lettergrepen. Vandaag wil ik … [Lees meer...] overWillekeurige gedichten
Formele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Het nog steeds relatief bescheiden onderzoek naar het Surinaams-Nederlands heeft enkele nuttige opsommingen opgeleverd van kenmerken waarin het Surinaamse Nederlands duidelijk verschilt van het Europese. Behalve uitspraakkenmerken zoals de bilabiale w of Surinaamse lexemen worden o.a. grammaticale kenmerken genoemd zoals deletie van er, het gebruik van die als lidwoord, of het … [Lees meer...] overFormele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Argumenteren voor boekenliefhebbers
Misschien had 'boekenredacteur' Michiel Krielaars vorige week geen zin, of was hij met vakantie en had hij een stukje geplaatst dat hij ooit in een kwartiertje had geschreven voor als hij met vakantie was – in ieder geval werd de NRC-lezer opgeschrikt door de mededeling dat de KB in Den Haag 'vooruitloopt op een boekloze omgeving': fysieke exemplaren zouden alleen nog worden … [Lees meer...] overArgumenteren voor boekenliefhebbers
Differinsjearje by it fak Frysk, hoe pakke je dat oan?
De rol fan de dosint is tige wichtich yn taalûnderwiis. Mar wat we no krekt bedoele wannear’t we it oer in goede dosint hawwe, is dreech om út te drukken. We hawwe allegear wol in idee fan in dosint dy’t strang, mar rjochtfeardich is, dy’t aardich is, mar ek dúdlik en konkreet. Miskien ropt it fuort in dosint by dy op dy’tst sels hiest doe’tst noch op skoalle sietst. In dosint … [Lees meer...] overDifferinsjearje by it fak Frysk, hoe pakke je dat oan?
Over de dubbele betekenis van ‘de kromme’
De bijnaam van Willem van Hanegem Louis van Gaal nam afscheid als bondscoach van Oranje met het WK in Qatar en dat moet de aanleiding voor Rob van Vuure zijn geweest om vorig jaar Ik ben de beste - Spraakmakende quotes, anekdotes, feiten & fabels: de totale mens Louis van Gaal samen te stellen. Dit jaar vindt in Duitsland het EKplaats en zal vooraf van … [Lees meer...] overOver de dubbele betekenis van ‘de kromme’
Het beste van Boekwinkeltjes: A. Alberts, De Bomen (1953)
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen. Op een middag in October van het jaar 1917 hield een rijtuig stil voor een huis in een van de buitenste lanen van het dorp. De koetsier klom van de bok en maakte het portier open. Er stapte een mevrouw uit het rijtuig en een meisje van een jaar of tien.Een gulden vijftig, zei de … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: A. Alberts, De Bomen (1953)
De Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Sommige dingen kun je buiten Nederland kennelijk makkelijker zeggen dan binnen. Dat de hedendaagse Nederlandse literatuur een interessante casus vormt bijvoorbeeld, een intrigerende spiegel van wat migratie met de samenleving doet. In zijn bundel essays on Contemporary Dutch Literature wijst de Italiaanse neerlandicus Marco Prandoni erop dat het beeld dat we ooit van Nederland … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Etymologica: Jottem!
Jottem, een nieuw jaar vol mooie neerlandistische evenementen als de Gijsbreght van Aemstel en de Olympiade Nederlands in januari, De Grote Taaldag in februari en de Neerlandistiekdagen in april! Ik heb er zin in. Ook dit jaar zal er in Neerlandistiek aandacht blijven voor etymologie. Sterker nog: het jaar opent ermee. De vraag die vandaag centraal staat is: waar komt het … [Lees meer...] overEtymologica: Jottem!
Goede voornemens
Ik schrijf dit blog inmiddels ruim 12 jaar, en heb, als er ondertussen niet iets veranderd in het beleid, inmiddels minder dan 12 jaar te gaan tot mijn pensioen. Tijd voor bezinning en goede voornemens. Ik ben altijd bang dat de sleet er een beetje inkomt. Naarmate een witte man ouder wordt, wordt hij óf braver óf bozer over de jeugd van tegenwoordig en in beide vooruitzichten … [Lees meer...] overGoede voornemens
‘Bi Pieterse’
De Reinaert in vrije en berijmde vertaling in Afrikaans Van den Vos Reynaerde, het middeleeuwse dierenepos dat omstreeks de jaren zeventig van de dertiende eeuw is geschreven door “Willem die Madoc(ke) maecte” (zie het acrostichon “BIWILLEME”, volgens het Dyckse handschrift, ca. 1375), heeft een jarenlange tekstgeschiedenis in het Afrikaans. In deze beschouwing verwijs ik … [Lees meer...] over‘Bi Pieterse’
Een dode dichter
Dode dichter Dat je vooruitliep op de dood des vaders,die nog niet onsterflijk was maar kwetsbaarzoals ook jij het nu niet langer bent:het werd je ingefluisterd door de taal, dezelfde waarin ik je schrijvend nader,me dralend dra bewust van het gevaardat elk woord voorbij zijn schaduw rentnaar waar het in de grond vergaat, totaal. Ik volg je niet, blijf mij voorgoed … [Lees meer...] overEen dode dichter
Tegen het professionalisme
Oudejaarstoespraak 2023 Misschien wel het succesvolste wat ik hier heb gedaan was het feuilleton De verleden tijd van lijken, waarin allerlei personages bij een niet nader geïdentificeerde afdeling Nederlands werkten, maar gaandeweg in managers veranderden. De reden dat mensen het leuk vonden was omdat ze dachten dat ik bestuurders belachelijk maakte. Maar mijn opzet was … [Lees meer...] overTegen het professionalisme
In memoriam Eva Essed-Fruin (1929-2023)
Op vrijdag 22 december 2023 is overleden de neerlandica Eva Essed-Fruin, exact op de dag af 35 jaar na haar echtgenoot, de voormalige minister Frank Essed. Zij heeft jarenlang een vooraanstaande positie ingenomen in het onderwijs en het culturele veld van Suriname. Eva Fruin stamde uit een intellectuele familie, met als beroemdste telg de historicus Robert Fruin (1823-1899), … [Lees meer...] overIn memoriam Eva Essed-Fruin (1929-2023)
Constructies als bakvorm: schalen met, sporen met, stoeien met
Soms word je getroffen door een wending die, hoe herkenbaar en doorzichtig ook, niettemin als heel nieuw aandoet. Zo trof me recent de combinatie van het werkwoord schalen met het voorzetsel met. Na wat freewheelen met Ad Foolen en Jos Rombouts, voor wie deze constructie eveneens nieuw was, kwamen enkele bevindingen uit de bus. Schaal is een woord dat sowieso trendy is, … [Lees meer...] overConstructies als bakvorm: schalen met, sporen met, stoeien met
De Top 2000 Taaltelling
De Top 2000 is weer volop bezig, dus dat is meezingen geblazen! Het is daarbij handig als u de taal van het nummer kent (hoewel niet strikt noodzakelijk: ik zong midden jaren ’90 de Spice Girls ook gewoon fonetisch mee). Maar welke talen komen eigenlijk allemaal voor in de ‘lijst der lijsten’? Ik ben eens aan het tellen geslagen en heb de jaren 2020-2023 proberen in kaart te … [Lees meer...] overDe Top 2000 Taaltelling
Literatuur als professie
Het boek verscheen eind vorig jaar, en ik begreep van een aantal letterkundige collega's dat het opzien had gebaard, dus ergens in het voorjaar had ik het gekocht. Maar omdat ik het vervolgens in de zomer op mijn vakantieadres had laten liggen, kom ik er nu pas aan toe: Professing Criticism, waarin de New Yorkse Shakespeare-deskundige John Guillory het lastig parket analyseert … [Lees meer...] overLiteratuur als professie
Leeswijzers bij Lieke Marsman
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceerden wij deze beschouwingen, die samen een ‘leeswijzer’ willen zijn bij dit gedicht. Het gaat om deze stukken: … [Lees meer...] overLeeswijzers bij Lieke Marsman
De stand van het land: wandelen in de geest naar inzicht
Het eindejaarsgedicht van de Dichter des Vaderlands als examentraining Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een … [Lees meer...] overDe stand van het land: wandelen in de geest naar inzicht
Op weg naar geïntegreerd onderwijs in (literaire) leesvaardigheid met Lieke Marsman
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit gedicht. De status aparte van het … [Lees meer...] overOp weg naar geïntegreerd onderwijs in (literaire) leesvaardigheid met Lieke Marsman
Het gaat om de inhoud, gekkie
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit gedicht. Welke leeswijzer bij Vergezichten en … [Lees meer...] overHet gaat om de inhoud, gekkie
Twee lessen over argumentatie in recensies
Les 1: Wat vind jij van dat boek of die film? – Over soorten argumenten in recensiesBenodigdheden PowerPoint met overzicht van soorten argumenten in recencies Evt. prints van voorgeselecteerde recensies (en anders kunnen leerlingen deze zelf online opzoeken)Leerdoelen Leerlingen kennen de twee belangrijkste communicatieve doelen van een recensie (informeren en overtuigen) … [Lees meer...] overTwee lessen over argumentatie in recensies
Poging tot bespiegeling over de titel Vergezichten en gezichten
Een wandelgedicht van Lieke Marsman, 2022-2023 Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit … [Lees meer...] overPoging tot bespiegeling over de titel Vergezichten en gezichten
Berichten uit je kielzog
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit gedicht. Wat gebeurt er als je er niet meer … [Lees meer...] overBerichten uit je kielzog