Oftewel: "Daar heb ik mijn neus te hoog voor staan." Een uitdrukking uit het Belfelds dialect, onderdeel van de noordelijke Oost-Limburgse dialecten. Dit dialect wordt begrensd door de Urdinger en Panninger Linie. Wist je dat er ook liedjes in het Belfelds dialect worden gezongen. Arno Adams zingt, ook wel “de treurwilg van Belfeld” genoemd, melancholische liedjes in dit … [Lees meer...] overDao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
taalkunde
Etymologica: Een bos vol rams
Talrijk wit bloeit het aan het einde van de oostermaand. Dit kruid met eetbaar blad heet al enige eeuwen daslook en beerlook, kennelijk omdat het graag groeit waar das en beer leven: het bos. Maar hoe zit het met zijn eerdere, veel oudere naam rams? Onderbelicht Een liefhebber van schaduw en vochtige bodem, dit kruid heeft ondanks zijn nut en weligheid opvallend weinig … [Lees meer...] overEtymologica: Een bos vol rams
Geen bewijs dat koeien taal hebben
Het is niet gemakkelijk om collega's te bekritiseren – de taalwetenschap is een klein vak, iedereen kent iedereen, en de meeste academici houden niet van discussie. Alleen: de wetenschap leeft wel bij kritiek, en af en toe moet het zogeheten 'zelfreinigende vermogen' ook zijn werking hebben. Dan moeten bepaalde zaken aan de kaak worden gesteld, bijvoorbeeld als men bedenkingen … [Lees meer...] overGeen bewijs dat koeien taal hebben
Die is overdag moe
"Sasha neemt de bus, want die heeft geen zin om door de regen te fietsen." Valt je iets op aan deze zin? Dat hangt waarschijnlijk minstens deels af van hoe je deze tekst tot je neemt. Als je hem laat voorlezen door je vriend of door je chatbot, waarschijnlijk niet. Maar wie de eigen ogen over de tekst laat glijden, bleef misschien even haken aan die. Dat is wat je normaliter … [Lees meer...] overDie is overdag moe
De ontsnappingstaalkunstenaar
Geert Wilders is van alles, maar hij is ook een intrigerend fenomeen. Zo iemand waarvan je je onder andere kunt afvragen: hoe doet hij dat toch? Hoe is het mogelijk dat hij politiek maar blijft overleven – dat hij regelmatig fouten maakt waarvoor anderen zouden worden afgestraft, terwijl hij maar blijft zitten en momenteel nog altijd de grootste partij van Nederland leidt … [Lees meer...] overDe ontsnappingstaalkunstenaar
Reflecties op jongerentaal
Op donderdag 3 en vrijdag 4 april 2025 vonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen de Neerlandistiekdagen plaats. Op donderdag werd het programma samengesteld door en voor studenten Nederlandse Taal en Cultuur uit heel het land. Ze nodigden mij uit om een interactieve workshop te verzorgen over jongerentaal. Zo’n veertig studenten bogen zich over de vraag: “jongerentaal, … [Lees meer...] overReflecties op jongerentaal
Taalregels worden gevormd door een samenleving
Hoe belangrijk was de val van Antwerpen voor onze taalnormen? Zouden mensen zich vandaag de dag zonder die gebeurtenis in 1585 zo druk maken over werkwoordsspelling of het verschil tussen hen en hun? Die vraag kwam bij me op tijdens het lezen van het interessante proefschrift Setting the Standard, waarop Eline Lismont onlangs in Brussel én in Leiden promoveerde. In dat … [Lees meer...] overTaalregels worden gevormd door een samenleving
Er hangt een schoer in de lucht
Loop je door de straten van het Noord-Brabantse Cuijk en hoor je iemand zeggen: "Er hangt een schoer in de lucht," dan is het tijd om een stapje bij te zetten. Deze uitdrukking betekent namelijk dat er een donkere, dreigende onweerslucht op komst is. De zin komt uit het Kleverlands dialect, dat in Cuijk en omgeving wordt gesproken. Het dialect kent ook bijzondere woorden, … [Lees meer...] overEr hangt een schoer in de lucht
Etymologica: Sibbediksie
Een lezer vroeg me naar de etymologie van het Scheveningse woord sibbediksie ‘gezag, toezicht’: “Ik heb al bij latinisten geïnformeerd, Latijnse en Franse woordenboeken geraadpleegd, zonder resultaat. Sibi dictus? Kunt u dit raadsel oplossen?” Ik ga mijn best doen. Sibbediske Van dit sibbediksie had ik nooit gehoord, maar Scheveningse bronnen vermelden het woord … [Lees meer...] overEtymologica: Sibbediksie
Praten over baksels en kooksels
Kun je een boek waarin wordt uitgelegd hoe je in een vreemde taal vraagt of er een apotheek in de buurt is, of kunt klagen dat de man in kamer twaalf verschrikkelijk snurkt, 'vrolijk' noemen? In het Sranantongo zeg je 'wan apteiki de ini a birti?' en 'a man ini kamra twarfu e snorku no hel', en het boek waarin dat in staat Sranantongo. Surinaams voor reizigers en thuisblijvers … [Lees meer...] overPraten over baksels en kooksels
De oorsprong van taal
Dr. Marieke Schouwstra en Dr. Anne-Marijke Schel (UU) vertellen over de evolutie van taal en communicatie bij primaten. Dit fragment is een onderdeel van De Grote Taalshow. … [Lees meer...] overDe oorsprong van taal
Waarom casus in het meervoud ‘casussen’ is
De lezers van Gevleugelde woorden zullen wel weten dat het meervoud van ‘politicus’ politici is. En het meervoud van ‘musicus’ musici. En van ‘cyclus’ cycli. En van ‘stimulus’ stimuli. Maar er zijn ook Latijnse woorden die een meervoud krijgen dat er verdacht Nederlands uitziet. Eén ‘casus’, twee casussen. Eén ‘campus’, twee campussen. Eén ‘cursus’, … [Lees meer...] overWaarom casus in het meervoud ‘casussen’ is
De biologische definitie van ‘vrouw’
Omdat ik in contact sta met allerlei mensen, sta ik ook in contact met mensen die de beslissing van het Britse Hooggerechtshof toejuichen dat de begrippen vrouw en geslacht ('woman' en 'sex') voor een bepaalde wet 'biologisch' moet worden opgevat. Ik heb niet zo'n duidelijke opvatting over die beslissing – als ik het goed begrijp gaat het over een interpretatie van wat de … [Lees meer...] overDe biologische definitie van ‘vrouw’
Wat wijzen betekent
"Deze schoenen bewaar ik in het magazijn, maar die liggen hier in de winkel." Zo'n zin is in het dagelijks leven niet te begrijpen zonder dat de spreker wijst – met zijn vinger, met zijn wenkbrauwen of met zijn blik. Alleen is er iets vreemds aan de hand: het magazijn is waarschijnlijk verder weg dan de winkel, hoe kan hij dan naar de eerste verwijzen met deze en naar de andere … [Lees meer...] overWat wijzen betekent
Oud-Germaanse avonturen met negatie
Taalverandering Betrapt! Deel 12 (slot) Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudnoors en het Oudnederlands. Vandaag deel 12, de laatste van deze serie: Oudnederlandse negatie. Niet zal ik vrezen Tot besluit van deze serie over negatie in het Oudgermaans nog iets over het Oudnoors en het Oudnederlands. Het … [Lees meer...] overOud-Germaanse avonturen met negatie
‘Groter als’ of ‘groter dan’? Waarom eeuwenoude taalregels soms niet ingeburgerd raken
VUB-taalkundige onderzoekt waarom het Nederlands zich niet zomaar laat vangen in een uniforme grammatica en een eenduidige spelling De eerste pogingen om onze taal in een grammatica te kaderen, dateren uit de zestiende eeuw. Die pogingen kregen navolging in de 17de en 18de eeuw en waren voornamelijk een Noord-Nederlandse aangelegenheid. Pas in de tweede helft van … [Lees meer...] over‘Groter als’ of ‘groter dan’? Waarom eeuwenoude taalregels soms niet ingeburgerd raken
Wouden zijn bossen
Maar wilden zijn barbaren ‘Wouden zijn bossen.’ Zo werd ik in de tweede klas door mijn docent Nederlands verbeterd. Om enigszins ontwikkeld over te komen moest je volgens hem de juiste verleden tijd van ‘willen’ gebruiken. Daar was ik wel gevoelig voor – sindsdien heb ik altijd ‘zij wilden’ en nooit meer ‘zij wouden’ gezegd. Ontwikkeling is één ding, échte wijsheid is … [Lees meer...] overWouden zijn bossen
Wat is er mis met opscheppers?
Het lijkt een universele wet: mensen hebben een hekel aan zelfverheffing, pochen, eigen roem, opschepperij. Ga naar een feestje en begin hoog op te geven over je eigen talenten, en wat je allemaal gepresteerd hebt in dit leven, In de loop van de avond zullen de mensen je allemaal beginnen te haten. Waarom eigenlijk? Dat vragen de Franse onderzoekers Valentin Weber en Hugo … [Lees meer...] overWat is er mis met opscheppers?
Oproep: Daar spêeger man geen raken kan
In de Brusselsepoortstraat in Gent (België) staat er een huis met het opschrift “Daar spêeger man geen raken kan”. Wat zou dat kunnen betekenen? De bestaande (historische) woordenboeken laten me in de steek. Tot hiertoe heb ik nog niemand gevonden die een idee heeft wat die slogan? dichtregel? spreuk? kan betekenen. Heeft iemand een idee? … [Lees meer...] overOproep: Daar spêeger man geen raken kan
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen
Call voor een themanummer voor TNTL In de neerlandistiek is er toenemende aandacht voor teksten op muziek. Die onderzoeksfocus vraagt op minstens drie manieren om het leggen van verbindingen tussen disciplines: tussen taal- en letterkunde, tussen moderne en historische letterkunde, en tussen neerlandistiek en muziekwetenschap. In dit kader is TNTL op zoek naar … [Lees meer...] overCall: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen
AGW5 vind volledig aanlijn plaas
Gewewe die huidige onsekerheid oor die internasionale ekonomie, en gebaseer op wat ons gehoor het van die Afrikaanse taalkundegemeenskap, het ons besluit om planne met betrekking tot vanjaar se werkwinkel te wysig, sodat dit slegs aanlyn aangebied sal word. As gevolg van hierdie verandering in die formaat van die werkwinkel het ons ook die sperdatum vir die indiening van … [Lees meer...] overAGW5 vind volledig aanlijn plaas
Etymologica: Plaintjes in het dictee
Onlangs gaf ik een dictee aan een groep die ik momenteel Nederlands als tweede taal onderwijs. Het was geen dictee van het bizarre type dat NPO2 vroeger uitzond, met praktisch ongebruikte woorden als przewalskipaard, crapaudtje en konterfeitsels, maar een dictee dat liet zien in hoeverre de cursisten de Nederlandse klank-teken-koppeling onder de knie hadden. … [Lees meer...] overEtymologica: Plaintjes in het dictee
Dialect rond het IJsselmeer
Het IJsselmeer is een interessant dialectgebied. In de jaren dertig van de vorige eeuw trok het al de aandacht van dialectonderzoekers: enerzijds komen drie van de belangrijkste dialectgroepen van ons taalgebied er samen, het Fries, het Nedersaksisch (de groep dialecten van Groningen tot de Veluwe) en het Hollands (waar we het Utrechts ook toe rekenen). Tegelijkertijd is er, … [Lees meer...] overDialect rond het IJsselmeer
Westland, Hoeksche Waard en Kinderdijk
In de vierde aflevering van Spreek de Streek gaan Mathilde en Charlene op zoek naar de sporen van streektaal bij molenaars en muzikanten. Ze starten bij oermolenaar Cock van den Berg, die de Kinderdijk heeft zien veranderen van een cruciale machine in de strijd tegen het water tot een attractie waar met name buitenlandse toeristen op afkomen. Wat heeft deze ommekeer met de … [Lees meer...] overWestland, Hoeksche Waard en Kinderdijk
Gezocht: studenten met hart voor dialect
De Universiteit Gent werkt momenteel samen met een aantal partners aan een grootschalig corpus van gesproken Nederlandse dialecten. Daarvoor zoekt het projectteam nog studenten die transcripties willen maken van de opnames uit Noord-Holland, Zuid-Holland, Overijssel, Utrecht, Gelderland en Drenthe. We zoeken specifiek studenten uit een talenrichting (van gelijk welke … [Lees meer...] overGezocht: studenten met hart voor dialect
