Over de hele wereld wordt Engels ontzettend veel gesproken. Er zijn zo’n 380 miljoen mensen met Engels als moedertaal, en meer dan een miljard mensen die Engels als tweede taal spreken. Engels is een wereldtaal, of misschien wel dé wereldtaal. Maar hoe is Engels eigenlijk een wereldtaal geworden? … [Lees meer...] overPodcast: Hoe is Engels een wereldtaal geworden?
taalkunde
Woordvolgorde en naamval
Stel dat je de observatie wil maken dat Jan Piet kust, dan kun je in een hoofdzin natuurlijk zeggen: Maar hoe weet de luisteraar nu wie de kusser is en wie de gekuste? Talen hebben daarvoor minstens drie verschillende strategieën. De eerste is woordvolgorde: in de genoemde zin staat het onderwerp voor het lijdend voorwerp. De tweede is naamval, dat we in het Nederlands nog … [Lees meer...] overWoordvolgorde en naamval
It Gasterlâns belöchte
Op 2 maaie stiet der in pilotgearkomste pland foar in kursus Gaasterlânsk. By genôch animo jou ik de kursus yn maaie en juny yn ’e biblioteek yn Balk. In parseberjocht is op syn plak. Dêrfan fine jimme lykwols alle ynformaasje op ’e webside fan ’e biblioteek. (Pilotbijeenkomst, z.d.) Ik tocht, ik weagje my hjir ris oan in dialektologysk fergelykjend ûndersyk mei in mear … [Lees meer...] overIt Gasterlâns belöchte
Is ‘louter’ een vergeten groente?
Ik ben ook maar een mens; ik verdoe (te) veel van mijn tijd op TikTok. Vaak is dat het inderdaad: tijd verdoen. Maar soms vind ik er toch een handige ‘life hack’, een lekker recept, een hilarische grap, of – en dat was het geval dit weekend – doe ik er een guitige taalobservatie. En ik ben de beroerdste niet: die deel ik natuurlijk graag. Voor wie niet op TikTok zit: op die … [Lees meer...] overIs ‘louter’ een vergeten groente?
Sil De Backer wint Olympiade Nederlands 2023-2024 met onderzoek naar fictieve frituursnacks
‘Een moelastaaf, tezzipunt of moeboelus bij uw frietjes?’ Sil De Backer van het Heilig-Hartcollege in Heist-op-den-Berg wint de vierde editie van de Olympiade Nederlands. In de finale overtuigde hij de jury met zijn originele onderzoek naar het verband tussen klanken en smaken. De nieuwe ‘kampioen in de gymnastiek van de neerlandistiek’ nam op zaterdag 20 april 2024 zijn … [Lees meer...] overSil De Backer wint Olympiade Nederlands 2023-2024 met onderzoek naar fictieve frituursnacks
Podcast: Etymologie – waar komen onze woorden vandaan?
Bij etymologie gaat het vaak over leenwoorden — woorden die we overnemen uit andere talen —, maar een belangrijk deel van onze woordenschat bestaat uit erfwoorden. Dat zijn woorden die er altijd al waren, maar die door de vele eeuwen heen wel aanzienlijk veranderd zijn. En precies die woorden vormen het interessegebied van Yoïn van Spijk. We spraken met hem over hoe woorden … [Lees meer...] overPodcast: Etymologie – waar komen onze woorden vandaan?
Etymologica: Toen ‘zijn’ nog genderneutraal was
De Proto-Germaanse voorloper van ons bezittelijk voornaamwoord zijn was genderneutraal: *sīnaz kon ‘van hem’, ‘van haar’ en ‘van hen’ betekenen. Dat weten we doordat zijn nakomelingen in het Oudnoords, het Gotisch en het Oudengels, vroege Germaanse dochtertalen, nog steeds al die functies hadden, en in de huidige Noord-Germaanse talen, zoals het Noors en Zweeds, … [Lees meer...] overEtymologica: Toen ‘zijn’ nog genderneutraal was
Verschenen: Festschrift voor Jack Hoeksema
Afgelopen oktober nam Jack Hoeksema als hoogleraar Taalkunde van het Nederlands afscheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Om Jack en zijn werk in het zonnetje te zetten verscheen bij University of Groningen Press zeer onlangs een Festschrift met bijdragen van zijn collega’s. Dit Festschrift – in de vorm van een speciaal nummer van het tijdschrift TABU dat jarenlang door … [Lees meer...] overVerschenen: Festschrift voor Jack Hoeksema
Aldfrysk ‘A’ en ‘B’
Klassyk Aldfrysk Der hat yn de Frisistyk genôch te rêden west oer de nammen dy’t wy jouwe oan de midsiuwske taal. Ik haw dêr ek mines wol ta dien al kinne wy net sûnder it neamen yn dit ferbân fan de namme fan Bo Sjölin. Ek Germ de Haan hat hjir in wichtige bydrage levere. Ut dy diskusje is kaam dat wy in dúdlik ferskil merkbite tusken de taal fan rûchwei foar en nei 1400. … [Lees meer...] overAldfrysk ‘A’ en ‘B’
Over de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Doorgaans weten moedertaalsprekers van het Nederlands feilloos onderscheid te maken tussen de subjects- en objectsvormen van persoonlijke voornaamwoorden. Tijdens de taalverwerving hebben zij onbewust geleerd hoe deze vormen gebruikt worden en deze kennis in hun grammatica verankerd. Soms echter zit een zin zo in elkaar dat het lastig kan zijn die keuze te bepalen. Daardoor kan … [Lees meer...] overOver de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Van Aleppo tot aan Yokohama
Van hier tot Tokio – Facetten (xiii) De Arabische wereld, Japan, China, allemaal hebben ze een schrift dat onleesbaar is voor wie er niet in heeft doorgeleerd – nu ja dat geldt voor alle typen schrift maar voor een Nederlandse Europeaan dus zeker. Bovendien liggen die landen of gebieden op veel kilometers van ons wereldddeel en daarom verwonderen dit soort voorbeelden … [Lees meer...] overVan Aleppo tot aan Yokohama
‘Fuck’ zeggen met een Nederlands accent
Engelstaligen schijnen soms hun oren niet te kunnen geloven als ze in Nederland komen, vanwege al het ge-fuck dat ze overal om zich heen horen. Die mensen moet je uitleggen dat fuck voor de gemiddelde Nederlander misschien wat minder zwaar klinkt dan voor de gemiddelde Engelsman. Maar uit nieuw onderzoek van enkele van mijn Nijmeegse collega's kun je ook concluderen dat het … [Lees meer...] over‘Fuck’ zeggen met een Nederlands accent
Ik ging in mijn boekje keken
N.a.v. Berthold van Maris n.a.v. Ronny Boogaart en Henk Wolf Connie Palmen sprak in een interview van “ergens graag bij hadden willen horen” en dat bracht enkele auteurs in Neerlandistiek tot een bijdrage over dat hadden. Ronny Boogaert en Henk Wolf schreven er beiden afzonderlijk over op 17 maart j.l. Dat leidt vervolgens tot een bijdrage van Berthold van Maris in de … [Lees meer...] overIk ging in mijn boekje keken
Neologismen als vijanden van de taaleconomie of middel voor taalverrijking?
Wat zijn neologismen en waarom hebben we ze nodig? In de eeuwig evoluerende wereld van taal zijn neologismen als onvermijdelijke metgezellen naar voren gekomen, omarmd door sommigen en gewantrouwd door anderen. Maar wat zijn neologismen eigenlijk? Neologismen zijn volgens de Algemene letterkundige lexicon (op DBNL) elke lexicale nieuwigheden in een taal. Dat zou … [Lees meer...] overNeologismen als vijanden van de taaleconomie of middel voor taalverrijking?
Wij zullen niets nalaten
Het is al opmerkelijk als de ene politicus aangifte doet tegen een andere politicus – je zou hopen dat men zijn onenigheid kan uitspreken in de Tweede Kamer. Maar de aangifte die Geert Wilders gisteren deed tegen zijn collega Frans Timmermans is wel heel vreemd. De laatste had dit weekeinde in een toespraak voor zijn partij gezegd: Mensen onze taak is helder. Wij zullen … [Lees meer...] overWij zullen niets nalaten
Etymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
Dwars door België strekte ooit het wijde bos dat silva Carbōnāria heette bij de Romeinen. Een oude inheemse benaming leve voort als de oordnaam Turnhout, voorheen Turenhout, met de Germaanse evenknie van Latijn dūrus ‘hard’ en Sanskriet dūráḥ ‘ver, wijd’. De perken Gelijk een lange gordel scheidde het west van oost, een wilde grens vormend van vooral eiken en beuken, al … [Lees meer...] overEtymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
Een gidsfossiel voor de oorspronkelijke voordrachttekst
Het herhaald onderwerp in Van den vos Reynaerde Het herhaalde onderwerp is een grammaticale constructie waarvan taaladviseurs meestal aanraden deze te mijden De Ans noemt dit spreektaal. De Wikipedia noemt het herhaald onderwerp typisch voor de volkstaal en bestempelt deze constructie als grammaticaal ‘substandaard’. In het literaire meesterwerk Van den vos Reynaerde uit … [Lees meer...] overEen gidsfossiel voor de oorspronkelijke voordrachttekst
Van hier tot Jipsingboermussel
Van hier tot Tokio – Facetten (xvi) Namen van landen of streken binnen Europa worden zelden gevonden in Van-hier-tot-Tokioconstructies, plaatsnamen hebben we op de plek van Tokio nodig. Als uitzonderlijk voorbeeld: “onze harige kindervriend heeft een probleem van hier tot Spanje” (Sinterklaas heeft geen schimmel tot zijn beschikking). Nu van Europa naar het … [Lees meer...] overVan hier tot Jipsingboermussel
Kunstmatige consentelligentie
Ik geef momenteel een cursus morfologie voor eerstejaars studenten in Nijmegen, en ik probeer daarbij iedere week een nieuw woord te vinden om te bespreken. Vorige week gebruikte ik daarvoor de website Taalbank waarop Ton den Boon om de paar dagen een opvallend nieuw woord plaatst, maar deze week kon ik gebruik maken van Jong Neerlandistiek. Die lieten de Amsterdamse student … [Lees meer...] overKunstmatige consentelligentie
Deze maand op Ensie
Stichting Ensie Encyclopedie realiseert een bibliotheek waar alle Nederlandstalige woordenboeken en encyclopedische werken op één plek samenkomen. Kennis uit heden en verleden wordt nauwkeurig gedigitaliseerd, van meta-informatie voorzien en voor iedereen gratis toegankelijk gemaakt. In april beschrijven we een aantal boeken die op Ensie zijn geplaatst: Het XYZ van de … [Lees meer...] overDeze maand op Ensie
De útspraak fan /g/ en /sk/ oan it wurdbegjin yn de 19e iuw
Der hat de lêste tiid op Frisistyk wat diskusje west oer de status fan it Meslânzers en de wearde dy’t de útspraak fan de g- en sk-/sch- oan it begjin fan it wurd hawwe kinne soe foar dy diskusje. Op de eftergrûn spilet dêrby dat it ferskil tusken [sk] – [sχ] en [g] – [ɣ] fanút modern perspektyf sterk bûn is oan it kontrast tusken Frysk en Nederlânsk. It like my dêrom nuttich … [Lees meer...] overDe útspraak fan /g/ en /sk/ oan it wurdbegjin yn de 19e iuw
De stalenros
In de Facebookgroep Leraar Nederlands plaatste op 10 april iemand een kindergedicht met daarbij een paar regels begeleidende tekst. Daarin kwam de volgende zin voor: Uiteraard viel me de woordgroep "de stalenros" op. Mijn eerste gedachte was deze: de schrijver kende het woord ros voor "paard" niet, daardoor herkende ie de beeldsprakige woordgroep "stalen ros" niet en heeft … [Lees meer...] overDe stalenros
Postkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Ik heb nu wel zo'n beetje gezegd wat ik te zeggen heb over de boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Eén aspect wil ik er nog wel uitlichten, dat niet zozeer te relateren is aan een individueel artikel, maar aan de samenstelling van deze bundels als geheel. En dat is dat de blik op het leven zo Amerikaans is. Als de hele wereld nu maar één groot Amerika … [Lees meer...] overPostkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Discriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Ik ben nu al een eind gevorderd in het tweetal boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Bij mijn bespreking van het eerste hoofdstuk benoemde ik al iets dat me behoorlijk dwars is gaan zitten: het grote geloof in de community. De mensen waarom het gaat als je streeft naar meer inclusiviteit in de wetenschap, bevinden zich in de visies van de auteurs allemaal … [Lees meer...] overDiscriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Etymologica: heermoes
Van alle onkruid waar ik als beginnend volkstuinder mee te maken krijg, is heermoes de vervelendste. Als je even niet op de tuin geweest bent, staat er weer een serie kerstboompjes op het pad. Je kunt ze heel gemakkelijk wegtrekken, maar ze komen even gauw weer terug. Het woord heermoes wordt overigens door de spellingcorrector van m’n computer niet herkend. Wij op de … [Lees meer...] overEtymologica: heermoes
