De pandemie was in sommige opzichten een ramp en in andere een schandaal. Er zijn onverteerbaar veel mensen gestorven en er zijn een aantal idiote maatregelen genomen. Maar voor de creatieve wetenschapper was het ook een kans. Een zo'n creatieve wetenschapper is mijn collega Sharon Unsworth die samen met Marieke van den Akker en Caya van Dijk een artikel schreef over haar … [Lees meer...] overThuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
taalkunde
Verschenen: Sprekende namen
Namen gebruiken we elke dag: we roepen elkaar, we geven ons adres op, we zoeken uit waar de bus stopt. Voornamen, achternamen, straatnamen en plaatsnamen – we staan er meestal niet bij stil. Maar soms vragen we ons af: hoe zit dat eigenlijk met zo’n naam? Waarom krijgt een kind juist die voornaam en geen andere? Waarom raken sommige namen in (of juist weer uit) de mode? Hoe … [Lees meer...] overVerschenen: Sprekende namen
Internationale Neerlandistiek 2023-3 verschenen
Het derde nummer van deze jaargang van Internationale Neerlandistiek is verschenen. Dit nummer bevat een vijftal artikelen over uiteenlopende onderwerpen, geschreven door auteurs wereldwijd. Ook bevat dit nummer vijf boekbesprekingen en een speciaal in memoriam naar aanleiding van het overlijden van em. prof. dr. en eredoctor Jos Wilmots in januari van dit jaar. Het tijdschrift … [Lees meer...] overInternationale Neerlandistiek 2023-3 verschenen
Van Afrika tot Zimbabwe
Van hier tot Tokio – Facetten (xii) Laten we een aantal voorbeelden zoeken uit een reeks van landen, ver weg alsof het om Tokio gaat. Daarna keren we langzamerhand terug naar Nederland vanwaaruit over een tijdje het slotakkoord van deze serie zal klinken. Eigenlijk vallen deze voorbeelden van “van hier tot X” uiteen in twee groepen. Allereerst is daar het type met de … [Lees meer...] overVan Afrika tot Zimbabwe
Etymologica: In volle varwe
Kleur tooit het land weer nu de krokus bloeit als vrolijke voorbode van Vrouwe Oostere, de lieve lentegeest. We kunnen haar wel evengoed Vrouwe Varwe noemen, met het oude woord voor ‘kleur’ dat ons allen nog bekend is in zijn nieuwere, mindere vorm verf. In het Germaans, de voorloper van onze taal en dier zusters, moet dit woord nog *farwō geluid … [Lees meer...] overEtymologica: In volle varwe
Ensembəl
Hoe spreek je precies het woord ensemble uit? Daarover staat een interessante melding op het Meldpunt Taal: De presentatoren van npo klassiek doen in het algemeen erg hun best om de namen van componisten en muziekstukken op de juiste manier uit te spreken. En meestal lukt dat ze heel aardig. Daarom wekt het des te meer verbazing dat ze vrijwel zonder uitzondering ‘ensemble’ … [Lees meer...] overEnsembəl
De stekker eruit trekken
Pieter Omtzigt heeft de stekker uit de coalitiebesprekingen getrokken, hoor en lees je nu overal. Die uitdrukking blijkt verrassend jong. De invloed van technische ontwikkelingen op onze woordenschat heeft me altijd geïnteresseerd. Ik bedoel: zonder de uitvinding van stoommachines zouden we nu niet zeggen dat iets of iemand op stoom ligt. Aan het begin van de … [Lees meer...] overDe stekker eruit trekken
It’s the economy, stupid
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.6) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe economische argumenten in de kaart van het Engels kunnen … [Lees meer...] overIt’s the economy, stupid
Mejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Van hier tot Tokio – Facetten (xi) Frederik-Jan (de dubbele voornaam is geen toeval) Van Hier tot Gunder was een door Roemer of andere SP’ers gefingeerde naam voor iemand van adel, verondersteld rijke huizenbezitter bovendien. Onder de werkelijke, niet-verzonnen adellijke familienamen in Nederland vinden we in de sfeer van X tot Y Van Hemert tot … [Lees meer...] overMejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Inleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: de relatie tussen de fonologische en de morfologische structuur van woorden.. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
Jaorboek Nedersaksisch 4 verschenen: lezingen van het Nedersaksisch symposium en meer
Vrijdag 23-2 verscheen de nieuwste aflevering van het Jaorboek Nedersaksisch, oftewel jaargang 4 (2023). In het eerste deel staan de uitgewerkte lezingen van het Nedersaksisch symposium van 14 oktober 1923, gehouden in Kunstcafé Schurer, Assen. In deel 2 staan nog drie andere artikelen. Die zijn al evenzeer van belang voor de kennisverbreiding van het … [Lees meer...] overJaorboek Nedersaksisch 4 verschenen: lezingen van het Nedersaksisch symposium en meer
De moeder de vrouw in Messengersprache
Een van de beste inleidingen in de Nederlandse taalkunde heeft een update ondergaan! Onlangs verscheen de tweede druk van Niederländische Sprachwissenschaft van Ute K. Boonen en Ingeborg Harmes. Zo'n boek zou je eigenlijk in het Nederlands moeten vertalen, verzuchtte ik tien jaar geleden, en nog steeds bestaat er geen echt Nederlandse evenknie van: een inleiding in de hele … [Lees meer...] overDe moeder de vrouw in Messengersprache
Deze maand op Ensie
Stichting Ensie Encyclopedie realiseert een bibliotheek waar alle Nederlandstalige woordenboeken en encyclopedische werken op één plek samenkomen. Kennis uit heden en verleden wordt nauwkeurig gedigitaliseerd, van meta-informatie voorzien en voor iedereen gratis toegankelijk gemaakt. In februari beschrijven we een aantal boeken die op Ensie zijn geplaatst: 1.Beknopt … [Lees meer...] overDeze maand op Ensie
Geen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Onlangs kopte De Telegraaf dat het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers het educatiepakket ‘Plat veur Potwottels’ lanceert (17 januari 2024). Dit pakket laat kinderen tussen de 2 en 5 jaar kennismaken met het Achterhoekse dialect en leert ze spöllenderwies 'n betjen plat praoten. De titel van het Telegraaf artikel is vrij suggestief: Kinderen die dialect leren … [Lees meer...] overGeen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Moderne taalkunde voor de brugklas
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Lang leve de plenaire vergaderingen uit de vroege jaren zeventig. Het beeld dat weleens opduikt over de toenmalige afdelingen Nederlands, met hun honderden studenten met allemaal lange haren en vol kritiese gedachten over van alles behalve het eigen gedrag, is dat het vak zich toen ook langzaam van het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overModerne taalkunde voor de brugklas
Streektaalstrijd
Promo voor het bordspel Streektaalstrijd. … [Lees meer...] overStreektaalstrijd
12 – 17 maart 2024: 36 Nederlandse premières en ‘Taal’ als themaprogramma tijdens InScience
InScience - International Science Film Festival Nijmegen is terug met 59 films over wetenschap die ons anders laten kijken naar de wereld om ons heen. De negende editie vindt plaats van 12 tot en met 17 maart 2024. Het themaprogramma staat dit jaar in het teken van 'Taal'. Zes dagen lang vertoont InScience de bijzonderste wetenschapsfilms van het afgelopen jaar op groot … [Lees meer...] over12 – 17 maart 2024: 36 Nederlandse premières en ‘Taal’ als themaprogramma tijdens InScience
Krookjefakânsje
Ofrûne wike wie it krookjefakânsje. Ek wol foarjiersfakânsje neamd of, yn it Nederlânsk, voorjaarsvakantie of krokusvakantie. Krookje is it Fryske wurd foar krokus en referearret oan de wolbekende blom. Oars as yn it Nederlânsk is krokus yn it Frysk dus wurden ta krookje, nei alle gedachten in ferlytsing fan krook, in foarm dy't wy histoarysk sjoen ek noch wol sporadysk yn it … [Lees meer...] overKrookjefakânsje
Etymologica: hoerenjong
Vorig jaar werd op 17 november de voetbalwedstrijd FC Den Bosch - Telstar gestaakt vanwege kwetsende spreekkoren. Aanhangers van FC Den Bosch scandeerden ‘kut-KNVB’ en riepen ‘hoerenjong’ naar de scheidsrechter. De KNVB diende een klacht in bij de aanklager betaald voetbal, “niet vanwege ‘Kut-KNVB’, maar vanwege ‘hoerenjong’,” aldus een verklaring. Begin deze maand werd de … [Lees meer...] overEtymologica: hoerenjong
Waarheid voor chatbots
Wat is onwaar? De komst van chatbots heeft weer een nieuwe draai gegeven aan die vraag. Het is inmiddels vermoedelijk algemeen bekend dat chatbots niet altijd de waarheid zeggen. Maar wat is dat dan voor onwaarheid? Het is bijvoorbeeld geen leugen, aangezien een leugen altijd een intentie tot misleiden vereist, iets wat (vermoedelijk) afwezig is bij chatbots. We noemen het … [Lees meer...] overWaarheid voor chatbots
De geheime romance van Sara en Abraham
Romantische woorden uit een liefdesbrief uit het archief van de West-Indische Compagnie (1755): ‘Mijn ziel, leven van mijn hart, mijn zoet, zoet man van mijn leven, gisteravond heb ik u gezien, mijn hart verheugde, konde ik vliegen om u te omhelzen, water barstte mij uit ‘t oog.’ Briefwisseling in Papiaments Zo begint Sara de Isaac Pardo in 1755 één van haar vele brieven … [Lees meer...] overDe geheime romance van Sara en Abraham
Hoe je je met taal beter kunt voordoen dan je bent
Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij … [Lees meer...] overHoe je je met taal beter kunt voordoen dan je bent
De earste skriuwende Fries
De kloft minsken sjocht út oer it strân en dikeret nei de grize weagen dy’t ûnder de kimen troch rôlje. In wyn beart om dea en boartet mei de minsken harren hier en de seamen fan harren mantels. Yn ’e loft bruts de sinne koartlyn troch de kleaune fan wolken. De antlitten fan de lju steane strak en strang, en dat is net allinnich troch de kjeld, mar om it ôfgryslike dat … [Lees meer...] overDe earste skriuwende Fries
Gunter
Van hier tot Tokio – Facetten (x) De maan deelt met Rome (zie hiervoor deze eerdere aflevering) dat het gevoelsmatig veel kilometers ver weg ligt én dat deze secundaire planeet graag te hulp geroepen wordt om met behulp daarvan iets te benadrukken. Soms is het een kwestie van uitrekenen en dan letterlijk, maar het is meestal iets ongenoemd veels zoals bij “een BMW met een … [Lees meer...] overGunter
Inleiding in de morfologie (6/10): Productiviteit
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: het relatieve verschil tussen productieve en improductieve morfologie. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (6/10): Productiviteit
