Een intrigerend verschil in betekenis van taal: sommige zaken die iemand zegt zijn, puur door de gekozen vorm, lastiger te betwisten dan andere. Stel dat iemand zegt: En iemand anders zegt: Dan is hetgeen dat die ander betwist of Maria hier gisteren wel gegeten heeft, niet haar kwaliteit als de beste musicus van deze stad. Om dat laatste te betwisten moet je wat meer … [Lees meer...] overMeer of minder aan de orde zijn
Artikel
Ulevellen
Net als Frank Lekens ken ik ulevellen ook alleen uit Lucky Luke en Billy the Kid. Het zijn de snoepjes die Billy gapt van de kruidenier en die uiteindelijk tot zijn ondergang leiden. Het curieuze is dat die ulevellen maar op een paar momenten ulevellen worden genoemd in dat album. De inconsequentie van de (anonieme) vertaler (of … [Lees meer...] overUlevellen
Wikke
Werkelijk Het landschap dat mij droeg was zwart op wit.Het sloot een hekje in, ik stond daarvooren zag wel honderd vormen in het gelid.Het liefst ging ik er ongezien vandoor,te schieten viel er niet, ’k was geen soldaat.Stond ik binnen? Buiten? Moest ik terug,omlaag? Een labyrint, maar zonder draad.Geen muren zelfs. Wel pijlers maar geen brug. Soms noem je iets abstract – … [Lees meer...] overWikke
Een kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
Ik ben een humanist. Niets humanistisch is mij vreemd. Als iets me inspireert, qua menselijk streven, is dat het streven van de lange rij mensen die we humanisten kunnen noemen: mensen die ervan overtuigd waren dat we door hard studeren, door vriendelijk te zijn, en er vriendschappen op na te houden, door te debatteren, onze menselijke bestemming konden waarmaken. Dat de mens … [Lees meer...] overEen kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
De verlosser
Over de 'Spaanse' bijnaam van Johan Cruijff In zijn boek'Johan Cruijff in Barcelona - De mythe van de verlosser (2016) merkt Edwin Winkels op dat geen krant, geen journalist, geen bestuurder Johan Cruijff bij zijn komst naar Barcelona in augustus 1973 tot El Salvador torpedeerde. Nergens in de Spaanse archieven is die bijnaam van De Verlosser terug te vinden. Zelfs de … [Lees meer...] overDe verlosser
Woutertje Pieterse
Heeft niet iedereen dat, de behoefte om iets op te steken van wat je leest? Vanaf dat je klein bent helpen boeken je met je ideeën over il mestiere di vivere, dat de nieuwe wereldburger ook maar koud op het dak komt vallen. Hoe moet je leven? Hoe doen anderen dat (in het boek)? Hoe slaan zij zich erdoorheen? Hoe staan zij erin? Wat is hun verborgen filosofie achter de … [Lees meer...] overWoutertje Pieterse
Categorietheorie en structuralisme
'Category Theory for Neuroscience (pure math to combat scientific stagnation)' – zo'n titel werkt voor mij als click bait. Pure wiskunde! Categorietheorie! Neurowetenschap! Wetenschappelijke stagnatie bestrijden! De spreker is Alexander Maier, een Amerikaanse psycholoog – zo te zien niet de allergrootste ster op het gebied, maar ook geen kleine jongen. Toch is het een wat … [Lees meer...] overCategorietheorie en structuralisme
Eens temeer de spelling van de werkwoordvormen
- Liesje belooft morgen te komen. Heeft ze dat echt beloofd?- De hoogleraar verwachtte meer van zijn studenten. Hun verwachte antwoorden waren meestal onvolledig.Tussen theorie en praktijk van het onderwijs Nederlands bestaat nog steeds en vaak een kloof. Een aantal decennia geleden stelde didacticus Willie Van Peer dat theorie de praktijk voordelig kan beïnvloeden en omgekeerd … [Lees meer...] overEens temeer de spelling van de werkwoordvormen
Spellinggeweten begint op school
Aan het ontbijt leest mijn echtgenote mij soms nieuwtjes voor die ze leest op haar iPad. Zo ook op vrijdag 12 januari. Toen las ze, zonder de titel te noemen, de eerste paragraaf voor van Marc van Oostendorps “Spellinggeweten”. Maar toen ze dat woord noemde, na die eerste paragraaf, riep ik spontaan uit: “Maar dat is een prachtig woord!” De lectuur van Van Oostendorps stuk … [Lees meer...] overSpellinggeweten begint op school
Wanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Een themanummer van Nederlandse letterkunde van vorig jaar – ik kom er nu pas aan toe, excuses – gaat over een belangrijke kwestie: de Nederlandse literatuur en de digitale revoluties: het internet, de opkomst van de big data, de virtuele wereld. Het is een heel mooi en lezenswaardig nummer, vol artikelen over bijvoorbeeld de eerste optredens van het internet in literaire … [Lees meer...] overWanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Boeken voor Blue Monday
Mocht uw stemming vandaag een dieptepunt bereiken: op verzoek van mijn werkgever maakte ik een lijstje met vijf leestips voor Blue Monday. Met dank aan Ilse Bloembergen voor de uitnodiging. Vandaag is het Blue Monday, de beruchte derde maandag van januari die door velen wordt beschouwd als de meest deprimerende dag van het jaar. De feestdagen liggen achter ons, het weer … [Lees meer...] overBoeken voor Blue Monday
Vonken van onder de brandstapel: volksverhalen en heksificatie
“Al jarenlang luister ik naar uw pastoors en tap-bazen die ons vertellen dat alle ziektes en rampen te danken zijn aan vrouwen.” – Mevrouw B.-v.G uit Eindhoven, 1978 (Archief Meertens Instituut, 179:3). Deze kritische observatie werd per brief verstuurd als reactie op uitzendingen van het NOS-radioprogramma Vonken onder de as, waarin volksverhalen centraal stonden. In … [Lees meer...] overVonken van onder de brandstapel: volksverhalen en heksificatie
Etymologica: peen
Als je de opschriften op de markt en in de winkels in Zaandam mag geloven, is peen in onze streek ’t gewone woord voor de wortel, de Daucus carota. Dat klopt aardig met ’t kaartje dat hierbij gaat, want hoewel in Noord-Holland wortel ’t meest gebruikt wordt, komt peen toch in een aantal plaatsen voor, de gearceerde cirkeltjes, ook in Zaandam, als … [Lees meer...] overEtymologica: peen
Hoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
De nieuwe regering is er nog niet eens, maar dit weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat 'emancipeert en bevrijdt de massa's'. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen … [Lees meer...] overHoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
Het mysterie van de backstep
Gegeven: een grafkist om een fiets in te begraven. We zitten in The Dalkey Archive van Flann O’Brien en na de ontmoeting met Augustinus in een grot onder water verbazen we ons nergens meer over. We krijgen straks ook nog een Joyce die blijkt te leven en te wonen in het stadje Skerries (we schrijven beginjaren 1960) waar hij hulpbarman in een kroeg is. Dus mensen die door … [Lees meer...] overHet mysterie van de backstep
De taal van de student
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.2) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje geven ze een kort historisch overzicht van een van de … [Lees meer...] overDe taal van de student
Leuven Frans, Leuven Vlaams, Leuven Engels? 1968
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje trappen ze met wat petite histoire een nieuw luik van de reeks af waarin de … [Lees meer...] overLeuven Frans, Leuven Vlaams, Leuven Engels? 1968
Het eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Er is maar één Nederlandse schrijver die het lukt een feel good-verhaal te maken over de euthanasie op een moeder, en over een miskraam, en de platheid van een groepje acteurs en filmmakers, en dat is Ronald Giphart. Ik beschouw Ik omhels je met duizend armen (2000) als zijn meesterwerk. (In mei verschijnt er na bijna vijf jaar eindelijk weer een nieuwe druk, ik geloof de 22e.) … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Dubbel
De uil had zich vervlogen naar een kat,sloeg daar zijn nagels uit terwijl hij dieveel liever zag verloren aan een rat.Wie dat niet vat, die vreet geen poëzie. Je kunt naar Rome of het Leidseplein,maar het zal altijd draaien om het rijmvan wie je bent of graag zou willen zijn.Om scherven, snippers, een tekort aan lijm. Wie gelooft nog in de rechte lijn?Dat je geen vader … [Lees meer...] overDubbel
Der is neat om glêd te striken
Trinus Riemersma (1938-2011) is in grut Frysk skriuwer. Hy wûn twa kear de heechste literêre priis fan Fryslân, de Gysbert Japicxpriis: yn 1967 foar syn debútroman Fabryk en yn 1995 foar syn masterwurk De reade bwarre. In man dy’t in biografy fertsjinnet en dy no ek krijt. Skriuwer is syn omkesizzer Doeke Sijens. ‘Us mem wie in suster fan Trinus, dus ik ha him en de famylje … [Lees meer...] overDer is neat om glêd te striken
Heilige Gramschap
Debuut van Maurice D’Haese heruitgegeven Deze zomer heeft de Vlaamse uitgeverij Houtekiet ongevraagd een stille wens van mij in vervulling doen gaan: ze besloot tot heruitgave van de onbekende prachtroman De Heilige Gramschap van Maurice D’Haese, een boek dat veel meer aandacht verdient dan het tot dusver kreeg. Het was D’Haeses debuut dat in 1952 verscheen, maar ondanks … [Lees meer...] overHeilige Gramschap
Herman Koch
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overHerman Koch
De avonden van Gerard Reve in de klas
De herdenking van het honderdste geboortejaar van Gerard Reve is niet onopgemerkt gebleven. Het Literatuurmuseum heeft naar aanleiding daarvan zelfs een tiendelige ‘kletspodcast’ over De avonden uitgezonden, goed voor niet minder dan zeven en een half uur radio, en daar heb ik met heel gemengde gevoelens naar zitten te luisteren. Zie mijn reactie op: … [Lees meer...] overDe avonden van Gerard Reve in de klas
Voornamenlijstjes
NRC 5-1-2024 Voornamendrift 110 De media krijgen maar geen genoeg van populaire voornamen, ook al is er weinig nieuws te melden. Noah staat weer één bij de jongens en bij de meisjes stond Julia al jaren hoog. In de top-20 kwamen bij de jongens Mats en Guus er in en gingen Boaz en Benjamin er uit. Bij de meisjes kwamen Elin en Maeve binnen en verdwenen Lotte en Eva. De … [Lees meer...] overVoornamenlijstjes
God zou een paard kunnen zijn
Het is Lucebert-jaar! Althans, op 15 september 2024 vieren we de honderdste geboortedag van de grote kunstenaar – die een paar jaar geleden met zo'n enorme smak van allerlei voetstukken donderde, toen bleek dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog ronduit antisemitische brieven had geschreven aan een geliefde. Het jaar lijkt nu begonnen te zijn met nog meer brieven aan een … [Lees meer...] overGod zou een paard kunnen zijn