In 1975 publiceerde Charles Ferguson een verrassend informatief en prettig leesbaar artikel waarin de auteur in slechts 14 pagina’s (incl. appendix, bibliografie en eindnoten) een voor die tijd nieuw concept introduceerde: Foreigner Talk (FT). Hij baseerde zich op een eerdere publicatie van zijn hand (1971) waarin hij stelde dat sprekers hun taalgebruik aanpassen tegenover … [Lees meer...] over‘Enne hoe is leven, vrouw nog eh pijn in eh hinkebeentje?’ – over Foreigner Talk
Artikel
Taalverandering betrapt 3: Niet versus Geen
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries. Vandaag deel 3: Niet versus geen - NP en VP negatie. De vader mag zijn dochter niet tegen haar wil aan een man geven Er zijn twee typen van dubbele negatie in het Oudfries. Het eerste type noemen we NP negatie, omdat de extra negatie in een NP staat. Een voorbeeld … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt 3: Niet versus Geen
Weer de straat op!
Wilders en zijn kornuiten in de regering is iets gelukt wat weinig anderen is gelukt: een groep die nooit zo actiebereid was, gaat morgen voor de derde keer in een maand tijd de straat op. Universitaire medewerkers maken zich duidelijk grote zorgen. Op 14 november vond, ondanks belemmeringen door de burgemeester van Utrecht, een demonstratie plaats waar enkele duizenden mensen … [Lees meer...] overWeer de straat op!
Etymologica: Bilwijck
We vinden het toponiem Bilwijck in een verslag[i] van 1523 door de graaf van Holland op pad gestuurde commissarissen. Zij moeten, een eeuw na eerste rampzalige stormvloed van 1421, de aanspraken op gronden en rechten in het door de Sint-Elisabethsvloed en latere overstromingen in een waddengebied veranderde gebied ten oosten van de huidige Biesbosch in kaart brengen. De … [Lees meer...] overEtymologica: Bilwijck
‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [28]-[31]
Die wonderlike, vreemde ende schone historie van Melusinen zoals gedrukt door Gheraert Leeu te Antwerpen in 1491. Kritische editie met reproductie van het unieke exemplaarKBR Brussel Inc B 1369,in combinatie met de proza-versie van Je(h)an d’Arras, bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve. Amsterdam 2024 Bibliotheek van Middelnederlandse … [Lees meer...] over‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [28]-[31]
Omtzigtiaans en andere eponiemen op -iaans
Het woord in het kopje hierboven lijkt misschien even wat moeilijk uit te spreken, maar dat is een beetje gezichtsbedrog. Met een passende lettergreepverdeling lukt het immers goed: om-tzig-ti-aans. Het is een zogeheten eponiem, een van een specifieke persoonsnaam afgeleid adjectief. Zo’n term roept onmiddellijk een beeld op, dat in principe weinig toelichting behoeft. Het … [Lees meer...] overOmtzigtiaans en andere eponiemen op -iaans
Het eerste kwart: Carolina Trujillo, De instructies
"Mensen die dierenleed zo vaak van dichtbij hebben gezien", zegt de verteller van Carolina Trujillo's roman De instructies "worden depressief of ze krijgen wat Nora had, en Doris en Abby en Chip en al die activisten. Dat bloedirritante fanatisme, dat nooit kunnen loslaten van het onderwerp, dat altijd bezig zijn met die vermaledijde strijd om mensen bewust te maken … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Carolina Trujillo, De instructies
Karin Amatmoekrim
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overKarin Amatmoekrim
Voor het eerst voor iedereen: de krant in de zeventiende-eeuwse Republiek
De krant zoals wij die kennen is grotendeels ontstaan en ontwikkeld in de zeventiende eeuw in de Republiek. Wat begon bij handgeschreven berichten eindigde in een grootschalige productie van het belangrijkste medium op het gebied van nieuwsvoorziening, een maatschappelijk fenomeen dat de afgelopen eeuwen gedomineerd heeft en nog steeds een belangrijke rol speelt in het publieke … [Lees meer...] overVoor het eerst voor iedereen: de krant in de zeventiende-eeuwse Republiek
Diep neurale netwerkmodellen voor taal: hypes en technologie.
Een opmerkelijke trend in het hedendaagse cognitief wetenschappelijk onderzoek, wereldwijd, met name op het gebied van taal is dat Big Data, ‘large language models’ (LLMs), en ‘deep neural networks’ (DNNs) breed worden uitgemeten als AI-oplossingen voor kernproblemen als het menselijk taalvermogen en kindertaalverwerving. En dit jaar is de Nobelprijs voor Natuurkunde zelfs … [Lees meer...] overDiep neurale netwerkmodellen voor taal: hypes en technologie.
Gerrit Komrij-prijs 2024
De Gerrit Komrij-prijs 2024 gaat naar Marianne Vonck & Kato Beirnaert voor hun boek Iedereen Reynaert. In 2023 ging de Gerrit Komrij-prijs ook al naar een boek over Vanden vos Reynaerde (namelijk De Reynaert – Leven met een middeleeuws meesterwerk van Frits van Oostrom). Blijkbaar hangt er de laatste jaren iets Reynaerdigs in de lucht. Waar Van Oostroms boek mikt op een … [Lees meer...] overGerrit Komrij-prijs 2024
Winterse liefde in het Middelnederlands
Welk seizoen is het best geschikt voor het bedrijven van de liefde? In het veertiende-eeuwse Middelnederlandse toneelstuk Vanden Winter ende vanden Somer zijn de meningen verdeeld. Verdedigers van de zomer beweren dat de hitte voor zwoele gevoelens zorgt, terwijl voorstanders van de winter van mening zijn dat de kou mensen nader tot elkaar brengt. Een betoog ten gunste van de … [Lees meer...] overWinterse liefde in het Middelnederlands
Anton van Duinkerken en Sint Nicolaas
Over een feuilleton en een boek Onlangs verscheen een heruitgave van de fraaie Brabantse herinneringen van Anton van Duinkerken, schrijversnaam van de Nijmeegse hoogleraar letterkunde W.J.M.A. Asselbergs (1903-1968). Voor mij was het reden om ook weer eens zijn drie delen Verzamelde geschriften uit de kast te pakken, meer dan 2500 pagina’s dundruk met zijn belangrijkste … [Lees meer...] overAnton van Duinkerken en Sint Nicolaas
Een Middelnederlands oogrijm?
Een korte notitie bij een korte passage in Hennen van Merchtenen’s Cornicke van Brabant In de Hennen van Merchtenen’s Cornicke van Brabant, een rijmkroniek uit 1414 met gepaarde rijmen stuit de lezer op een plaats waar een “onmogelijk” rijm gebezigd is. Is daar sprake van een zogeheten oogrijm of toch niet? Het oogrijm – om zo te zeggen: een bastaard in de … [Lees meer...] overEen Middelnederlands oogrijm?
Schilderen met -ette
Achter het achtervoegsel 48 Ik heb geen twee linkerhanden. Eenvoudige klusjes in huis kan ik zelf oplossen en voor het timmeren van een uitloopren voor onze kippen draai ik mijn handen ook niet om. Maar het scheppen van beeldende kunst is mij niet gegeven: beeldhouwen, tekenen en schilderen kan ik niet. Het is voor ons ouders dan ook bijzonder dat onze oudste dochter … [Lees meer...] overSchilderen met -ette
Naastgeschoten
Sylvia Witteman en Een revolverschot Alle positieve aandacht voor mooie boeken is natuurlijk goed. Toch klinken de loftuitingen van Sylvia Witteman in haar column in de Volkskrant van afgelopen zaterdag ergens een beetje… eh, tsja, vals. Niks mis met lovende woorden voor Virginie Loveling en haar boek Een revolverschot, waarover zij in superlatieven schrijft. Maar hoe … [Lees meer...] overNaastgeschoten
Bezuinig niet, maar investeer in het hoger onderwijs
Door de ingrijpende bezuinigingen van het kabinet-Schoof lijkt het alsof we ons alleen nog kunnen richten op het behouden van de status quo in het hoger onderwijs. Volgens de regeringspartijen en hun bondgenoten de trollen op sociale media zijn er de afgelopen jaren immers al miljarden geïnvesteerd in het hoger onderwijs. En zou dat niet tot verbetering hebben geleid. Op de … [Lees meer...] overBezuinig niet, maar investeer in het hoger onderwijs
Hapax onomena
Voornamendrift 113 Woorden die maar één keer gebruikt zijn. Ze worden hapax legomena genoemd, Grieks voor ‘wat slechts eenmaal gezegd wordt’. Als je het strikt neemt zou je niet eens over zo’n woord kunnen spreken of schrijven, want dan tel je er meteen twee of meer. Daarom wordt de term meestal beperkt tot het eenmalig voorkomen van een woord in een boek of een corpus. … [Lees meer...] overHapax onomena
Etymologica: Pommel
Onlangs werd in Friesland door iemand met een metaaldetector een fragment van een Viking-zwaard gevonden. Het nieuws haalde zelfs het NOS-journaal en de landelijke pers. Het betreffende fragment betrof de pommel van een zwaard. Dit onderdeel maakt deel uit van de greep van een zwaard. Het gaat om een verdikking aan het uiteinde van de greep die moet verhinderen, dat het zwaard … [Lees meer...] overEtymologica: Pommel
Wat aliens ons leren over taal
De xenolinguïstiek is een wetenschap die niet bestaat: de wetenschap van buitenaardse taal, volgens de ondertitel van het boek dat eraan gewijd is. Maar er is geen enkele buitenaardse taal bekend, en aldus heeft dit vakgebied geen enkele empirische grondslag. Niets van wat de geolinguïsten beweren kunnen we op de een of andere wijze toetsen. De xenolinguïsten … [Lees meer...] overWat aliens ons leren over taal
‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [26]-[27]
Die wonderlike, vreemde ende schone historie van Melusinen zoals gedrukt door Gheraert Leeu te Antwerpen in 1491. Kritische editie met reproductie van het unieke exemplaarKBR Brussel Inc B 1369,in combinatie met de proza-versie van Je(h)an d’Arras, bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve. Amsterdam 2024 Bibliotheek van Middelnederlandse … [Lees meer...] over‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [26]-[27]
Duivens (Liemers, Kleverlands) en Frans
Het Duivens, een Liemerse versie van het Kleverlands, heeft enkele opmerkelijke verschijnselen gemeen met het Frans, zoals ‘liaison’ en ‘enchaînement’. Het verschijnsel ‘liaison’ betreft het verschil in de uitspraak van bijvoorbeeld de t in accent grave en accent aigu. De t is bij accent grave niet te horen, maar wel bij accent aigu. Bovendien doet zich hier ‘enchaînement’ … [Lees meer...] overDuivens (Liemers, Kleverlands) en Frans
Het eerste kwart: Maud Vanhauwaert, Tosca
Maud Vanhauwaert is een materiële schrijver: ze maakt boeken niet alleen door tekst op een toetsenbord te typen en die op te sturen naar de uitgever, ze denkt ook na over de vorm van haar boeken. Zo is haar roman Tosca in één editie – ik denk: de echte, de rest bestaat alleen omdat het boek ook mensen moest bereiken die niet zo materieel zijn ingesteld – letterlijk … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maud Vanhauwaert, Tosca
Je in je pijngrens laten zitten
In een interview in de Trouw van 25 november zei het Nederlandse NSC-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven: Die uitspraak intrigeerde me. De betekenis uit de context wel grofweg op te maken: mevrouw Van Vroonhoven vertelde dat ze een begripvolle arbeidsrelatie met haar PVV-collega Geert Wilders onderhield en met hem wilde samenwerken, maar dat ze geen persoonlijke aanvallen … [Lees meer...] overJe in je pijngrens laten zitten
Redt Julia het in de eenentwintigste eeuw?
Rhijnvis Feith (1753-1824) overleed tweehonderd haar geleden. Vorige week verscheen de hertaling van zijn sentimentele briefroman Julia. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1783 en beleefde vier herdrukken tijdens het leven van Feith, de laatste keer in 1824 toen het werd opgenomen in zijn verzameld werk. Ook werd het in het Duits, Frans en Russisch vertaald, voor die … [Lees meer...] overRedt Julia het in de eenentwintigste eeuw?
