Enige herinneringen Bij voorbaat wil ik me verontschuldigen voor het dikwijls opvoeren van mijzelf in deze herinneringen aan mijn collega Joke van der Wiel. Het jarenlange hechte parallelle parcours van onze carrières moge deze positionering rechtvaardigen. Meer dan vijfenvijftig jaar geleden ontmoette ik Joke. Het zal in de tweede week van september 1969 zijn geweest, … [Lees meer...] overIn memoriam Joke van der Wiel (1946-2025)
Uitgelicht
Reduplicatie
ft. bóbr kurwa! Eén van mijn favoriete websites is The World Atlas of Language Structures. Je kunt er op een interactieve kaart allerlei verschillende taalfenomenen bestuderen. Hieronder de kaart voor het fenomeen ‘reduplicatie’, oftewel (gedeeltelijke) woordherhaling. Zo kom je erachter dat reduplicatie een wijdverbreid fenomeen is. Met een hoop verschillende … [Lees meer...] overReduplicatie
Een voorjaarsvraag – een zomerantwoord?
Confuc (17) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. De vakantietijd lijkt ook een goede gelegenheid om eindelijk eens lastige Kamervragen te beantwoorden. Op 16 maart … [Lees meer...] overEen voorjaarsvraag – een zomerantwoord?
Anton van Duinkerken en Joseph Roth
In memoriam Amici Joseph Roth Stralend van trots zullen later mijn kind'ren hun kind'ren verhalen:Vader heeft Joseph Roth nog gekend, en zij twee waren vrienden,Kwamen bijeen en vervloekten in hun verschillende talenDe slechtheid van hun ontluisterden tijd, wiens geest zij niet dienden. Vraagt er dan een: ‘Joseph Roth nog gekend? dien aangrijpenden schrijver?Zegt ons, hoe … [Lees meer...] overAnton van Duinkerken en Joseph Roth
Land van redenaars en debat
Het magnum opus van Henk te Velde Iedereen die zich met de studie of praktijk van Nederlandse politieke welsprekendheid bezighoudt, krijgt op enig moment het smalende commentaar: “Bestaat die dan?” Dat en hoe die bestaat (en de afgelopen twee eeuwen bestaan heeft) is het onderwerp van de omvangrijke studie van de Leidse hoogleraar Nederlandse Geschiedenis Henk te … [Lees meer...] overLand van redenaars en debat
Comment on dit ça?
We staan in de tuin van de moeder van mijn schoonbroer, ergens in de velden rond Saint-Malo. Ze maakt Bretoense galettes voor ons op een echte pannenkoekenplaat. ‘Ons’, dat is vanavond mijn schoonbroer, zijn twee zussen en partners en kind, zijn vrouw (mijn zus dus), hun kinderen, mijn kinderen, mijn man en ik, mijn moeder en haar partner, en natuurlijk de vrouw des huizes zelf … [Lees meer...] overComment on dit ça?
“Taal kan iets doen met je moraal”
Psycholinguïst Susanne Brouwer over wat taal doet met ons geweten Wat gebeurt er met je wanneer je hoort: “Als je deze man van de brug duwt, red je vijf anderen”? De meeste mensen voelen weerstand. Maar wat als je het dilemma in het Engels hoort? Dan verschuift de balans. “Mensen kiezen in hun tweede taal vaker voor de rationele optie: vijf redden ten koste van één,” vertelt … [Lees meer...] over“Taal kan iets doen met je moraal”
Hoera! Neerlandistiek heeft een stichting!
Vandaag is een mooie mijlpaal bereikt: met de oprichting van Stichting Neerlandistiek krijgt het platform een stevige basis voor de toekomst. Meer structuur, meer continuïteit – allemaal om de rijkdom van de neerlandistiek duurzaam te blijven delen en iedereen mee te laten delen. Drie kundige bestuurders uit alle hoeken van het land – Iris van Erve, Carel Jansen en Vibeke … [Lees meer...] overHoera! Neerlandistiek heeft een stichting!
Soep met boterhammen, of: getrouwde vrouwen die schrijven
Een hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde in de eenentwintigste eeuw, die heeft vast geen tijd om te lunchen. En als hij dan eens tijd maakt om te lunchen, dan is dat vast een chique aangelegenheid. Een hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde in de eenentwintigste eeuw, die was vast als promovendus altijd al heel hard aan het werk, die bracht zijn zomerse werkdagen … [Lees meer...] overSoep met boterhammen, of: getrouwde vrouwen die schrijven
Tre donne
Tre donne was de titel van een een theatraal concert, een visueel kostuumspektakel waarin drie Nederlandse sopranen - Jennifer van der Hart, Wendy Roobol en Janneke Stoute - een stem gaven aan het 16de-eeuwse trio Tre Donne di Ferrara, drie virtuoze zangeressen aan het hof van Hertog Alfonso d’Este II van Ferrara: Laura Peverara, Livia d’Arco en Anna Guarini. Drie sopranen die … [Lees meer...] overTre donne
Het grote literaire friet-patatonderzoek
Sinds november 2018 houdt de neerlandicus Rob Passchier bij welk woord er in de boeken die hij leest wordt gebruikt voor gefrituurde aardappelstaafjes. Hij doet hiervan verslag via sociale media – tot en met december 2024 was dit Twitter (later: X), tegenwoordig BlueSky. Hieronder zijn verslag in de vorm van screenshots. Volg het account Dhr. R.H. (@dhrrh.bsky.social) voor … [Lees meer...] overHet grote literaire friet-patatonderzoek
Een koffietje doen
Toen ik laatst van het universiteitsgebouw naar het station wandelde, liepen er twee meiden voor mij. Ze waren nogal druk in gesprek en uit automatisme luisterde ik mee. De inhoud van het gesprek deed me niet zo veel, maar er viel mij wel iets op: het constante gebruik van dezelfde soort constructie. Zo ging de ene vanavond een drankje doen en de dag daarop dan een … [Lees meer...] overEen koffietje doen
Taalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Als kind las ik in de auto de oude jaargangen van de Donald Duck hardop voor. Ik kwam daarbij allerlei moeilijke woorden tegen, zoals ‘mentaliteit’, die mijn vader mij dan uitlegde. Zo groeide mijn woordenschat behoorlijk dankzij een stripblad! In de recente nummers van de Donald Duck vallen ingewikkelde woorden me niet meer op. Ligt dat aan mijn volwassen woordenschat of is … [Lees meer...] overTaalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf
Een man die zich door zijn overspelige vrouw en een geile pastoor laat wijsmaken dat hij is gestorven: dat is de grap die wordt uitgewerkt in de Middelnederlandse boerde ‘Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf’ (van Lazarus de dikke sukkel die zag hoe de pastoor vrijde met zijn vrouw). Het verhaal is overgeleverd in het beroemde handschrift-Van … [Lees meer...] overVan Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf
Studenten Shanghai bij 2e Chinese debatwedstrijd Nederlands
Op 9 mei 2025 vond de tweede editie van de Chinese universitaire debatwedstrijd Nederlands met succes plaats in het Consulaat-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden in Shanghai. Dit evenement, georganiseerd door de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in China, trok vijftien uitstekende studenten aan van de afdeling Nederlands van de Shanghai International Studies … [Lees meer...] overStudenten Shanghai bij 2e Chinese debatwedstrijd Nederlands
‘De taal zelf is het voertuig van het denken’
AI-chatbots en het belang van autobiografische literatuur in het onderwijs Een studie van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) bevestigt wat velen al vermoedden: het gebruik van AI-chatbots in het onderwijs heeft een ‘cognitieve kostprijs’: des te meer taken leerlingen bij het schrijven van een tekst uitbesteden aan een chatbot, des te minder gebruiken ze hun … [Lees meer...] over‘De taal zelf is het voertuig van het denken’
Klassiekers uit de klas!
Als invallende leerkracht op het basisonderwijs lees ik voor uit veel boeken die op verschillende momenten in het jaar op diverse scholen worden gelezen. De GVR heb ik in twee groepen voorgelezen, De brief voor de koning komt met regelmaat voorbij, Minoes is populair, net als Kruistocht in spijkerbroek, Oorlogswinter en Koning van Katoren. Allemaal prachtige boeken, allemaal … [Lees meer...] overKlassiekers uit de klas!
GrensVariaties van P.F. Thomése
De schrijver P.F. Thomése debuteerde in juni 1986 in De Revisor. Bijna veertig jaar geleden. Inmiddels heeft hij een indrukwekkend en veelzijdig oeuvre op zijn naam staan. Het wordt tijd dat hij de Constantijn Huygens Prijs eindelijk eens krijgt. Uit eerder werk, van onder andere Heldenjaren (1994) tot Vaderliefde (2019) heeft uitgeverij Sunny Home enkele fragmenten … [Lees meer...] overGrensVariaties van P.F. Thomése
De leven-gevende en leven-nemende vraag ‘waarom?’
Al buigend over mijn stapels samenvattingen en aantekeningen die ik ter voorbereiding van de komende tentamenweken verzamelde word ik aangestaard door stugge terminologie, een reeks berekeningen van standaarddeviaties, Germaanse klankverschuivingen en pagina’s aan literatuurannotaties. Gelijktijdig vult een gevoel dat me het afgelopen jaar maar al te bekend is geworden mijn … [Lees meer...] overDe leven-gevende en leven-nemende vraag ‘waarom?’
Vriendschap met onafhankelijksstrijder John Paul Jones
Nieuwe ontdekking uit de Franse periode van Betje Wolff en Aagje Deken Tot nu toe was er maar één brief bekend van Betje Wolff en Aagje Deken uit de negen jaar dat zij in Trévoux verbleven. Maar wat nu? Er komt extra informatie over het Franse leven van Wolff en Deken tevoorschijn uit een pas ontdekte brief! En spectaculaire informatie! De enige tot nu toe bekende brief … [Lees meer...] overVriendschap met onafhankelijksstrijder John Paul Jones
Zij die geen Latijn kende?
De ontdekking van twee Latijnse gedichten van Tesselschade Roemers Deze maand werd bekend dat zich in de Parijse Bibliothèque Mazarine twee Latijnse gedichten bevinden, toegeschreven aan 'N. Tesselschade Gentildonna d' Amsterdam', oftewel Maria Tesselschade Roemers Visscher. De ontdekking kwam niet uit de lucht vallen: neerlandica Pieta van Beek wees mij op het bestaan van … [Lees meer...] overZij die geen Latijn kende?
Berbice Nederlands: een taal in Zuid Amerika
Het Berbice Nederlands, onder sprekers bekend als di lanshi (= de taal, spreek uit ”die lansjie”), werd uitgestorven verklaard na de dood van de laatste vloeiende sprekers, Albertha Bell en Arnold King, begin jaren 2000. Aunt Bertha en Uncle Arnold – zoals ik ze kende, gebruik makend van de gebruikelijke aanspreektitels voor gerespecteerde ouderen in de gemeenschap – … [Lees meer...] overBerbice Nederlands: een taal in Zuid Amerika
Diversiteit als impuls voor taalvitaliteit
In de serie Tekstportretten laat Jan Renkema iemand poseren in zijn tekstatelier, ter gelegenheid van een bijzondere aanleiding. Onlangs is Rik van Gijn benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Etnolinguïstische Vitaliteit en Diversiteit in de Wereld’ aan de Universiteit van Leiden. Van literatuur naar taal Ik wilde oorspronkelijk romanschrijver worden, dus ging ik Nederlands … [Lees meer...] overDiversiteit als impuls voor taalvitaliteit
Nederlands studeren in Bologna
Ook aan de oudste universiteit van Europa, in de Italiaanse stad Bologna, kun je Nederlands studeren. Studenten kunnen daar binnen twee studierichtingen het Nederlands kiezen als eerste, tweede of derde taal. Het ‘Dipartimento di Lingue, Letterature e Culture Moderne’ waar het Nederlands wordt gegeven is gehuisvest in een zeventiende eeuws ex-Jezuïetenklooster en is gelegen in … [Lees meer...] overNederlands studeren in Bologna
Brabantse broodjes in kaart
“Is er ook een kaart van het woord voor ‘broodje’ in de Brabantse dialecten?” Een lid van Brabanders en hun Taal stelde me die vraag onlangs. Ik kon geen kaart vinden die een goed beeld gaf, dus ik besloot zelf aan de slag te gaan. Door allerlei gegevens te combineren ben ik op bovenstaande kaart uitgekomen. In dit artikel vertel ik hoe die tot stand is gekomen en zoomen we … [Lees meer...] overBrabantse broodjes in kaart
